Norðri - 26.12.1859, Blaðsíða 6

134
ings atribi kirknanna eins og tnargur prestur
mundi hafa gjört, heldur eins og sannur vísinda-
maíiur. Hann hefir rakib allan þenna trúarágrein-
ing eptir trúarjátningum beggja trúarbragíiaflokk-
ana, hann hefir tilfært hvorratveggja eigin orb;
og hann dæmir því ekkert, nema þar sem hann
hefir full rök fyrir eptir sjálfum trúarbókum
beggja flokkanna. Og vjer getum ekki annaþ
ætlab, en ab hver sá, sem les þetta rit meb at-
hygli, sjái þab berlega, ab ekki er brcytttil hins
betra ab gefa sig undir katólsku kirkjuna; því eins
og Pjetur postuli segir, ab framar beri ab hlýba
gubi en mönnum, eins býbur lúterska kirkjan
mönnum ekki annab en ab læra ab skilja og hlýba
heilagri ritningu, þar sem katólska kirkjan heimt-
ar af hverjuin einum, sem henni fylgir, ekki ab
trúa einungis ritningunni, og jafnvel ekki ab trúa
henni, heldur ab trúa prestum og byskupum kirkj-
unnar og páfanum, er einir hafi vit til ab þýba
ritningarnar, og sem liafi sí og æ heilags anda
innblástur íil þess ab fræba menu um hib rjetta
og sanna. Allir ágreiningslardómar kirknanna
eru hjer teknir fram svo skýrt og ljóst, ab hver
rleikmabur, sem les bókina meb ulúfe, getur haft
fuilkomib gagn af henni, og vjer vonum ab hún
verbi svo ahnenn og rækilega Iesin af alþýbu ab
ab hún geti orbib mörgum til hjálpar og skiln-
ings um trú sína. og öflugur víggarbur fyrir á-
rásum katúlskra hjer á landi ef til þarf ab taka-
Egill Jónsson á enn á ný heibur skilib fyrir ab
hafa kostab bók þessa, og höfundurinn margfald-
an fyrir samningu þessa rits, og væri óskandiab
embættisstörf hans leifbi honum tíma til ab rita
fleira.
Brjef í sveiílna.
(Framhald). þegar nú búib er ab koma á öllum
þessura Ieikjum, er jeg gat um í næsta blabi, sem nú
líklega ekki verbur í snatri, þá geturbu reitt þig
á, ab vjer Islendingar verbum orbnir glablegri og
bragblegri; og eptir því sem Ijör og fimi líkam-
ans vex, eykst hib andlega ijör ab sama hófi.
J>ar sem líkaminn er þuriglamalegur og stirbleg-
ur, þar er varla ab búast vib, ab sáiin sje hress
og iífleg. Vjer höfum nú reyndar fleiri andleg-
ar skemmtanir en líkamlegar, og, skal jeg nú geta
þeirra og segja álit mitt urn þær. Jeg æt!a þá
fyrst ab geta um rímnakvebskap og sögulestur,
sem mun vera hib almennasía af þess konar
skemmtunum hjer hjá oss, og sem hefir tíbkast
hjer svo ab segja frá aldaöbli. Sögurnar liafa
verib þjúbskemmtun okkar síban ab þær mynd-
ubust og allt á þenna dag, og þab er þessari
sögutryggb þjóbarinnar ab þakka ab þær glöt-
ubust ekki, þegar allt lá hjer í dái og allt var í
eymd og volæbi á 14. og 15. öld. Jeg álít því
sögurnar enn hina beztu skemmtun fyrir hvern
einstakan og einstök heimili, en ekki eru þær
hentar á þessum tímum, til ab hvetja til mann-
funda eba sem almenn skemmtun, þegar margir
eru saman komriir, enda eru þær of alkunnar
til þess. Jeg þekki margan ungan mann, sem
ekki linnir iátum fyr en hatm er búinn ab lesa
allar fornsögur vorar, og eru því ætíb nógir, seni
geta sagt margt og mikib úr þeim og þekkja vel
til þeirra, en þar á inóti íinnst varla neinn, er kaim
þær utan ab, og getur sagt þær, sízt nú, eptir
ab ailar hinar merkari af þeim eru prentabar.
þab hefir því eílaust verib gób orcyting og stutt
mikib ab skemmtun alþýbu, þegar skáid vor tóku
ab yrkja rímur út af sögunum, því meb því
gáfu þau þeim nýjan búning; og þegar öll önn-
ur sönglist og dansvísur libu undir lok á na:st-
lifinni öld hjeldust þó rímurnBr og fengu þá mest
mæti og almennast, enda voru þær svo mjög
hentar ab því ieyti, ab þær voru aubveldari ab
Iæra, eins og öll bundin ræba er, svo ab alþýba
átti bægra meb ab festa sjer þannig í minni meg-
Jnatribi sögunnar. Rímurnar túku Iíka yfir meira
efni og margbreyttara en fornsögurnar, því skáld-
in tóku sjer fyrir yrkisefni riddarasögur míbaldanna,
er bjer voru orbnar almennar, og sumir kvábu út
af nýjum sögum útlendum og æfintýrum. Rímna-
kvebskapurinn hefir baldib sjer til þessa tíma
sem heimilisskemmtun, og þó ab alímargir af
hinum lærbu mönnum bæbi á síbustu öld og
þó einkum á þessari hafi viljab gjöra lítib úr þeim,
þá hefir aiþýba þó enn ab maklegleikum miklar
mætur á þeim, og kvæbamenn munu enn víbast
hvar eiga von á góbri gisting. En því er mib-
ur, ab þessi alþýbumennt liefir verib svo lítt
vöndub, og alþýba ekki gjörla kunnab ab finna
hinn rjetta greinarmun á góbu og vondu ; því eins
og sumar rimur eru ágætlega kvebnar, þó yrkis-
efni sje Ijelegt, eins og Uifarsrímur hinar seinni,
og þá því heldur þegar yrkisefnin eru gób, eins
og Númarímur og Svoldarrímur Sigurbar Breib-
fjörbs og fleiri eptir Iiann, eins eru aptur sumarsvo
fráleiílega ómcrkar bæbi ab efni og kvebskap, cins