Norðri - 29.02.1860, Síða 5

13
sem jeg beíl lesib um liáttsemi þeiri'3 ab afli trá- j
arinnar muni vera mjög hnignaf) almennt, og marg-
ur ágreiningur sje hjá þeim um yms tráarmái,
eins og eblilegt er, meti því trúin er ætluö skyn-
semi gæddum verum, sem alla tíö eru ófullkomn-
ur, en keppa þó og eiga af) keppa áframtil full-
komnnnar. Sí&an kenningar heiöinna heimspek-
inga í þýzkalandi fúru'-aö breiíast út á næstlih-
inni öid, og þeir efldu meö þeim oftraust á mann-
legri skynsemi, en veiktu kristilega trú,oggjörb-
ust þannig af) nokkru leyti hinir beztu forvígis-
menn katólskunnar, iíklega óviljandi jafnvel, þó
vita mætti fyrir, ab þegar trúin missti afl sitt hjá
protestönturn mundi margir veröa fúsari tii ab
kasta sjer í faÖm katóiskunni, sem ætíb sýnist
hafa töluvert a& blindri trú — en ma&urinn get-
ur ekki lifa& án trúar, sfzt í naufeum og mann-
raunum, svo nokkurt líf sje. -—- Sífean þessir
spekingar hreiddu út kenningar síuar, held jeg
trúariífi protestania hafi hnignafe mest. þetta munu
katólskir vita, og skilja af því, afe nú sje þeirra
tíini byrja&ur a& fara á veifear (Satan hetir og
sama lag, og s. frv.). Skynsemistrúarstefnan
heiti jeg hafi byrrja& lijer á iandi mefeal lærfera
manna skömmu fyrir næstu aidamót, og tók svo
a& breifeast út tneSa! almennings ; því þá breytt-
ist kenningarháttur presta hinna yngri og í riýj-
uiti gufesorfeabókum; voru Iagfear nifeur refsing-
ar-ræ&ur og áminningar, og miklu meira kennt
til afe upplýsa skynsemina en tii afe hræra hjört-
un. þeíta hefir nú borife þann ávöxt, sem aufe-
vitafe var, af) afli kristiiegrar trúar hefir hnignafe,
og kæruleysi aukizt um þafe sem andlegt er.
Heíir þó mikill fjöldi manna ailt af haidife tryggfe
vife eldri gufesorfeabækur, Rem liafa miklu meira
af þeim kostum, sein vi&halda kristiiegu trúar-
lífi en liinar nýrri — allt fram afe þessum sein-
ustu tímum, er hinar Iofsverfeu ræfeubækur Pjet-
urs prófessors fóru afe breifeast út um landife. Svo
hafa nokkrir gó&ir kennimenri prjedika& af hinuin
eldra trúaranda. Samt hefir skynsemistrúin haft
einhver meinleg áhrif á flestra hjörtu tii afe lama
trúarlff þeirra, og hefir þetta sýnt sig ljósast í
útvortis trúrækninni. því þó menn sje nú
margir kurteysari í dagfari og jafnvel sifelegri
en þegar jeg var ungur, birfea alltof margir
minna nú en áfeur um þab sem ^ndiegt er. þeg-
ar jeg var ungur sóttu menn vei kirkjur sínar,
lásu gufesorfe jafnan mefe sjálfum sjer, einkum á
helgum dögum og stundu&u vel húslestra. Nú
er þes3a miklu sífeur gætt, kirkjur vífea illa sótt-
ar, sjaldnar lesife í andlegum bókum og á ein-
stöku heimiium vanræktir húslestrar eins og títt
er í kaupstö&um (aufenæm er iil danska). Allt
fyrir þafe, þó mjer lítist ekki næsta vel á útvort-
is trúrækni hjá okkur, þá held jeg þó afe minna
brjál sje kornife yfir menn hjer á landi í trúarefnum
en vífea annarstafear og fyrir þafe ver&i katólsknnni
erfi&ara uppdráttar hjer en tí ö&rum löndum. En
haldi samt þetta kæruleysi, sem er fari& afe verfea
of almennt, áfram, efea fari versnandi, afe gufes-
þjónusta í kirkjum og heimahúsum sje vanrækt efea
leggist nærri því nifeur, og hugur manna dragist
mestaiiur til veraldlegra hluta, þá er vife því afe bú-
ast, a& vife verfeum áfeur langt um lífeur kaiólsk-
unni afe bráfe ; rnefe því postular hennar eru og jafn-
an^ lagkænir og undirhyggjudrjúgir og kunna
mörg ráfe a& egna fyrir okkur, mefe því agni, sem
fávísir rnenn og trúlausir glæpast á. þessu hefir
mjer legife vife a& kvífea undan farin ár; en nú er
jeg nokkufe vonbetri. Menn hafa mestu óbeit : á
katóískunni, eins og verfeugt er, og svo höfum
vife nú fengife rtiikla fræfeslu úín hana í bók Sig-
ttrfear Meistefes, sem gjörir þessa óbeit á rökuni
byggfea og styrkvari; þá er hife þrifeja, sem rnjer
þykir nú ekki minnst í varife, afe gufesorfeabækur
Pjeturs prófessors breifeast út ura landife ogailur
fjöldi manna tekur þeim mefe fögnufei; því þær
eru ritafear í hinuut eldra trúaranda, sem talar
svo ve! til hjartnanna og almenningi feliur miklu
betur, en afe öferu leyti svo vel samdar og jafn-
ar a& gæfcum, a& jeg ætia, afe engar gufesorfea-
bækur, sem jeg þekki, hafi verife svo vel ritafcar
hjer á landi, og mefe jafnfagurri mælsku og
síyrkri, sem þær, nema Jóns byskups Vídalíns.
Eiga því þessir kennendur prestaskólans, sem
bafa samife handa okkur svo ágætar bækur, okk-
ur til trúarstyrkingar, sannlega miklar þakkir
skildar; og a& sínu leyti einnig sá merkismafeur,
sem hefir komifc þeim svo fljótt á prent og út
um landife. Jeg voria einnig,- afe ungu prestarnir
taki upp kenningarhátt prófessorsins, sem okk-
ur fellur svo vel, og verfei þetta allt saman meö
óbeitinni á katóiskunni til góferar styrkingar og
varnar mðti henni, þegar hættan af henni sýnist
og vofa yfir okkur.
B. 4.
Umburðarhs-jef.
Mefe því ýmsir menn hafa mælzt til þess vife
mig, aö jeg skyldi gangast fyrir afe stofna fje *