Norðri - 29.02.1860, Síða 7

15
Vjer ætluvn nú ekki aí> þessu Binni ab fara
mörguin orbuin um fyrirtækib sjálft, naubsyn þees
og hagsmuni þá, #r Islendingar mega af því rænta,
þrí ábur lilfært umburbarbrjef gefur ekkert til-
cfni til þess, þar þa& ekki ber vib ab færa nein-
ar ástæbur fyrir því. Einungis viljum vjer bibja
livern mann ab skoba vel huga sinn ábur en bann
ræbst í þib ab skilj* vib frændur og vini, ætt-
menn og ófcul, tungu sína og þjöberni og atvinnu-
vegi þá, sem hann katin til og þekkir og er upp-
alinn vifc, til þess ab leggja líf sitt og sinna í
tvísýna hættu og tapa öllu þessu, er ná var tal-
ib. Vjer sku'.um láta oss annt um ab fylgja þessu
máli meb mesta athygli, og reyna til ab skýra
almenningi Ijösar frá, hvers þeir missa og hvers
þeir eiga von sem nýlendumenn í öírum löndum
óbyggbum, þ<5 landskostir knnni ab vera betri.
(Afcient).
Est modus in rehus &c. Horatz.
Hnflfc er bezt í hverpim leik
J>afc mun flertnm Uunnngt, afc eptir kirkinsifcum páfa-
triiirinnar er klerknm bannafc afc kvongast, og fellnr þrí
arfnrinn einatt undir páfastólinn. Hvílika sifcferfcis spilling
afc iikvænifc (cælibatifc) hafl haft í för mnfc sjer, þafc er ó-
frasgt orfcifc nm alian haim. Fylgíkonnr höffcu samt klerk-
arnir ekki allfáar. Er mælt, afc Sveinbjðrn prestnr í Múla
JnírfcarsOB hafl átt 50 biirn. er hann kenndist vifc, en hálf-
refar væri »fc anki. (Espól. Árb. 2 þ. bls. 112.'. Jóni bysk-
upi Arasvní fylgdi Heiga, og vifc iienni áttí iiann mikifc af-
kveroi; og er þafc næsta eptirtektavert, hvernig ranglætifc
vifc þenna „seinasta islending0 nmbnnafcist mefc blessnnar-
ríkri kynsæld. k þessn rjefci hinn sæli Lntherns mikla bót,
þegar hann leysti hvorttveggja kynifc nndan þessn villn-
dómsins ánaufcaroki; harm var sjálfur Diunknr og kvæntist
nminn. þó heflr samlyndi milli hjóna þessara ekki ætífc
verifc sem blífcast; því mælt er, afc einhverjn sinni hafl hann
sagt: „Vifc margt á jeg afc berjast! Jeg á í itrffci vifc páf-
ann, vifc djiifnlmn og hana Kötn mfna".
Hlnn lærfci fornfræfcingnr og þjófcskáld GunnarPálsson
kvafc nm páfann kímnisbrag í ofan sögfcu tilliti, og er þetta
1. eteflfc:
„Munknr og nnnna, hann Marteinn og hún Katrín,
hvort öfcrn nnna, en aldrei koma til þín, hansskelin þnnna,
vifc hafifc snfcnr ófrýn, skræfan alkuuna, er skammast aldrei
kann sfn“.
í hinni grfsk - katólskn kirkjn mega klerkamir gipta
*lg einn sinni, en bysknparnir aldrei. Nú kynni einhverj-
nm mefcal vorra lútherskn bræfcra afc hvarfla sú spnrning
í hng: Hve opt prestnm vornm sje vifcsæmanda efca ráfc-
legt afc giptast ? Hinn iærfci Harms iætnr þetta liggja
milli hluta, sem vonlegt er; en til frófcleiks segir hann frá
því, hvafc þrfgiptnm presti nokkrnm hafl gengtfc til þess,
afc giptast svo opt: „í fyrsta sinui", „sagfci prestnrinn“, -gjörfci
jeg þafc til afc eignast mefchjálp (in opns), f aunafc sinn
gjörfci jeg þafc til afc bata efnahag minn (in opes), f
þrifcja sinn gjörfci jeg þafc ti! afc fá mjer afchjúkrnn
in opem).
Nú á tímaas enn þá únppsiegna opna eptir afc leysa úr
þvf: hvafca inntok »fc» ábrif þafc mnni hnfa á láfcferfctfc, ef
kathólskn prestarnir leifca avafc sjar eifc einn í þessari greln
(d: in pnncto Sextl) iun f bnd vort.
E. Th.
D 6 m a r.
(Absent). Bláfátækur barna og ámagamabur basl-
ar vib búskap á skuldaþungri en heyskaparlausri
jörbj sem varla gefur honum nægilegt fóbur um
gjafatímann handa þeim fáu skepnum, sem hann
má þó til ab streitast vib ab framfæra til
þess ab geta — auk annars — haldib líftérunni
í sjer og sínum, goldib þab honum gjalda ber til
allra stjetta, og stabib í skilura vib landsdrottinn.
því dæmist rjett ab vera: Hann skal gjalda
presti sinutn lambsfóður.
Húsmabur, lausamabur eba vinnuhjú telur
fram til tíundar hálft hundrab, sem er öll hans
aleiga, nema hvab hann kann ab eiga eitthvab
af ungum börnum, sem hann er skyldugur fram
ab færa, samt eitthvab af skjaldaskriflum og
baugabrolum, sem ekki nemur einskildingsvirbi.
því dæmist rjett ab vera: llann skal
gjalda presti sínum dagsvcrk «g
kirkjunni hálfan IjóstoJl.
Einhleypur úmagalaus mauraselur er í svo-
nefndri grashússmeimsku — en geldur ekki ept-
ir eba býr ekki á neinni jörb — en hefir þú
samib vib eiganda lands þess, er hann hefir
grashússmennsku á, a& meiga reita máske handa
einum 50 kindum upp á vissa skilmála, sem
þeirra fari í milli. þvx dæmist rjett a& vera:
llaun skal ekki gjalda prestl sín-
um lambsfóður.
Húsmabur, lausamabur e&a vinnuhjú, sem er
úmagalaus og á bezta aldri og þar á ofan efna-
gúbur, á fasteignir og peninga á kistubotninum,
en varast sem heitan eld a& eiga — a& minnsta
kosti svo á beri — nema í flesta Iagi svo sem
tvær ærgrindur, svo liann sleppi hjá tíund. því
dæmist rjett ab vera: Hann skal hvorki
gjalda presti sinum dagsverk nje
kirkjunni Iiálfan ljóstoll.
Eptirniæli ársins 1S59.
(Endir). Vi& byrjun ársins 1859 stúb klába-
faraldur þa&, sem geysab hcfir hjer á landi um