Norðri - 30.04.1860, Blaðsíða 4

28
scmja þarf lagaboí. um se'<tir fyrir ilia meíferb,
er matiur fremur á þeimskepnum, er mabur sjílf-
ur á, og þykir mjer sem þa?) lagabob muncli verfca
nokkub nærgöngult eignarrjettindum manna, t. a.
m. eigi mabur ab sæta sektum, ef hann leggur
þyngri klifjar á hest sinn en aísrir, eba hýsir ekki
liross sín á vetrum, nær abrir gjöra þaö, og
annaí) þessu líkt. Meb því þab er víst, ab hver,
sem fer illa meb skepnur sínar, á sjálfur mest í
haettunni bæbí meb skafeann og ábyrgbina, þá er
þab víst, ab hin il!a mebferb er opíar sprottin af
framsýnisleysi og heimsku, en ab menn leiki sjer
ab slíku meb ðsetningi og gebþekkni, og stund-
um cr þetta alit máske sameinab á þamf hátt,
ab ekki er gott ab finna hvab mestu hafi rábib
í brotinu, og þess vegna ekki aubgert ab r elja þá
hegningu sem á vib brotib, og get jeg ekki bor-
ib svo gott traust til ailra dómara vo'ra, ab siíkt
mundi ekki stundum verba af handahófi. þ>ab er
því sann'æring mín, ab hver sem ekki hlýbir ít-
rekubum áminningum gubsorbs, nin ab fara vel
og kristilega meb hinar skynlausu skepnurnar,
ekki hlýbir nanbsyninni ab fara vel meb þær,
meb tiiliti til þess gagns, er hanh hefir af því sjáll-
ur, ekki hlýbir röddu samvizku slnnar nm sama
efni — ab hann ekki hiýbi nýjn lagabobi heldur, og
ab þetta sje ein af þeim snkum, er hinum rjett-
láta dómara einum geymist ab hcgna, því þab er
beinlínis brot á máti Iians lögmáli, en ekki eig-
inlega móti mebbræbrntn vorum eba rjetlindum
þeim scm gilda í vibskiptnm manna, þab cr van-
brúkun á sjálfræbinu og valdinu yíir skepnunum;
og fyrir hverjum geta þær klagab öbrum en skap-
aranum, scm vill, og hefir hobib ab þeim vegni ve!
eins og oss? — Jeg geng því ab því vísu, ef
nýtt lagabob kemur út, um seki fyrir ilia meb=
ferb á skepnum, þá etgi þab eitt at tvennu fyrir
höndum: ab verk^a fkkert og verba metib sem ó-
magaorb, eba þingib innan skamms verbur beb-
jb ab afneraa þab ebur breyta á annan hátt, og
er þá ekki betur farib en heima setib.
Sveitabómli íil kunningja síns.
(Absent). þú segir, vinur minn! ab okkur
fiingeyingum hafi þótt lítilsvert „ab þrjótaaf okk-
ur þab heibarlega nafn ab heita gestrisnir,“
meb því ab selja greiba. Jú! mjer þætti mikill
missir, ef vib Islendingar, nilsstum þetta fafiega
nafn, ab heita ge-tristnir, en mjer finnst, ab fyr-
irtæki okkar J>ingeyinga stubli ekkert til þess,
miklu frcmur gjöri þab hib) gagnstæba, því svo
framarlega getur mabur sýnt gestristni, ab mab-
ur liafi efni, en svo framarlega hefir wiabur efni,
ab mabur gæti bófs; en þab kalla jeg ekki ab
gæta hófs. þegar rnabur veitir vibstöbulaust þurf-
andi og ekki þurfandi, hvort sem efni leyfa ebur
ekki. Eba hcldurbu ab Islendingar sje á und-
an öbrum þjóbum í þessu efni? Nei! þeir eru
á eptir í því sem öbru. Abrar þjóbir gefa vin-
um sínum og vatidamönnum, en selja óvibkom-
andí, svo gjörum vib líka — eba kanuske þú
vitir ekkí íilgang okkar og fyrirkomulagá þes’tt.
Tiigangurinn er sá, ab geía stabizt gestagang og
fækka óþarfaferbum, einkum flækinga og sölu-
manna, og þeim seijuin vib; eba þykir þjer ekkí
tilhlýbiiegra, ab búandinn selji greiba óvibkomandi
og brúki svo verbib sjer til vibia-lífis, eba til ab
kaupa aptur handa sannþurfandi ferbamanni eba
vini, heldur en ab svelta sig og sína fyrir gesta-
gang, grípa svo tii þeirra óyndisúrræba ab úthýsa.
þykir þjer ekki sárt, ab fátæklingnrinn, einkum
sá, sem býr í þjóbbraut, vinnur baki brotnu til ab
framfæra sig og sína, en hann getur þab ekki,
því hann þarf ab taka |, | af handafla sínum
fyrir kaffi og brennuvín handa ferbamönnum til
ab fylgja straumnum og aldarhættinum ? Er last-
vert ab reyna ab rába bót á þessu?
Greibasala svona iögtib er víst þörf, en þab
er eins og allt annab, ab hægt er ab misbrúka
hana. þetta íinnst mjer mæla meb benni:
. 1., ab búandinn getur heldur haft von um ab
geta fætt og framfært þá, sem honum er skylt
ab framfæra, bæbi af því ab iiann íær verbib apt-
ur fyrir þab, sem bann veitir, og af því gest-
naubin verbur minni, því margir hlibra sjer hjá ab
byrja óþarfa ferbir, þegar þeir þurfa ætíb ab borga.
2., kæmi þab sjaldnar fyrir, ef grcifasaia yi bi
almenn ab letinginn eba sá vandiýsni biypi úr
vist sinni, eía væri Iausamabur, hieidi sjer svo
upp á löngu ferbalagi, ljetist vera ab finna kunn-
ingja sína, eba fá sjer varniiig ab selja, og lífbi
þannig á annara sveita; og yíir höfub skirraat
rnenn vib öiium ferfcum nema þeim þarfiegu.
Efca rakstu þ:g ekki á, þegar þú mitt í álasinu
segir: „Jeg hef í hyggju ab bregba mjer tii þín
í vetur, en jeg hekl þab ferbaiagib verbi nú út-
dráttarsamt, fyrst þib seljib greiba.“ þarna skui-
um vib sjá þafc, þú sómamaburinn finniir til
hroils, hvab þá hinir sem ekkert hafa í vasanum
nema ógerbarbáttinn ; ætli þeim kóini ekki og kúri
sig nifcur í koti sínu ?
3., er þafc, ab meban aliir gefa öliutn, þykir
þyggjanda greibi sjálfsagbur og engin vekjörfc; en
þurfi liann víbast ab borga, getur hann heidur mat-
ib þab, þegar honum er veittur gefins greifci. ann-
abhvort fyrir vináttu eba veglyndissakir; þú skilur
hann fvrst ab þab var gjöf; eba eigi hann (ferba-
maburinn) vini á strjáli, keppir hann milli vina
og eykst vinát'a vib þetta.
4., er þessi greifcasala ekki annab en jöfnub-
ur, og gjörir þeim, sem er í þjóbbraut, ljettbær-
ara ab búa í henni, og kemur eins og til er æli-
azt helzt á flækingja. En bór.dannm verbur þab
ekki tiifinnanlegt, þó hann þurfi ab borga fyrir sig
eba vinnumann sinn, því hann tekur annab eins
inn frá þeim sem iiann hýsir.
F r j e 11 i r.
IJtlenclai*. Meb sunnanpóstinum, sem Iiing-
ab kom rjctt eptir páskana fengum vjer útlend blöb
til febiitarmánafcarloka. Er hib lielzia afc frjetta