Norðri - 30.09.1860, Blaðsíða 1

3
NORÐRI.
It £
!f!i 1860
p 5 z:
o B E
o»
5T cx
o*' r o*
S. ár
( A % s « ti_t).
Uin liínn lærda skóla í Heykjavík.
í brekkunni fyrir austan lækinn ( Reykjavík
stendur yzt í röbinni mikib hús og veglegt; þab
ber af öllum öbrurn húsum í Víkinni ab stœrb;
en þú þab sje ab þessu leyti merkilegt, þá er
þab enn merkilegra sökum þess, ab þab er
citt í sinni röb hjcr á landi, því Island á nú ab
eins einn latínuskúla, og þetta er skúlahúsib, í hverju
skúlamenntunin fer fram. f>ab er ekki ab undra
þú ab mönnum sje um allt land annt um þessa
stofnun; þab er má ske ekki ab undra, þú ab mönn-
um sje annara um þenna eina skúla en ef þeir
va*ri 2, eins og manni þeini, sem hefir misst
annab aitgab, er annara um þab augab, scm eptir
er, en honum var ábur um hœbi augun meban
þau voru htil; enda er þab varla ofhermt ab all-
ir landsmenn renni vonar- og eptirvæntingaraug-
um til skúlans. Enginn sá, sem ekki er meb öllu
skeytingarlaus um heibur eba velferb fústurjarb-
ar sinnar, getur látib sjer á sama standa, hvort
þessi stofnun blúmgast og cflist, eba henni hnign-
ar. því er þab og, ab ekki ab eins þeir, sem í
skúla hafa gengib, leitast vib áb hafa sem full-
komnasta þekkingu á tilhögun altri vib skúlann,
ekki ab eins þeir glebjast yfirjivf, er þeir frjetta,
ab einhver efnilegur piltur hefir komizt inn í
skúlann, eba yfir því, ab skúlanum hafi bæzt
einhver gúbur kennari, heldur glebjast einnig bænd-
ur yfir þvf út um allt landib, því hver skynsam-
ur búudi sjer þab, ab þab cr glebWefni fyrir allt
landib og einnig fyrir hvern einstakan mann, þeg-
ar menn geta innan fárra ára vonazt eptir, ab sá
eba sá ungiingur, sem búinn er ágætum sálar-
gáfum og fræddnr er af gúbum kcnnurum, geti
farib ab vinna gagn föburlandi sínu í einhverri
lífsstöbu, þeirri er bann kýs sjer eba forsjúnin
úthlutar honum. þab er þab lán, sem ísland áab
fagna frara yfir flestar ef ekki allar þjúbir í Norb-
10.-20.
urálfunni, ab almenningur, ekki ab eins lærbra
manna heldur einnig leikmanna, hefir svo al-
mennan áliuga á almennum málefnum landsins,
og þú ef til vill ekki hvab minnst á skúlanum.
þessi áhugi stendur í nánu sambandi vib mennt-
unar- og frúbleikslöngun þá, sem sýnir sig á meb-
al bænda og annara leikmanna, og hún er þab,
sem hefir komib fátækum bændum til þess ab
reita sig til þess ab geta sent syni sína í skúla
og útvega þeiin þar þá fullkomnustu menntun,
sem kostur er á hjer í landi. Menntunar-löng-
unin hefir komib mörgum efnilegmn ungling áb-
ur fyrri til þess ab reyna ab kljúfast fram úr
kostnabirium vib skúlalærdúminn. Sökuin þessa
á’nuga ( menntun og menntunarframförum, sem
lýsir sjer þv( nær hjá hverju mannsharni á Islandi;
er þab eblilegt, ab eins og allt þab glebur alla
gúba Islendinga, sem leibir til framfara ikúlans
og eflingar hans ( öHu því, sem fagurt er og gott,
eins hryggir þab hina sömu, er þeir verba varir
vib apturför hans á einhvern hátt. Menn hafa
þá glebi nú á tímum ab vita ab skúlinn hefirþví
láni ab fagna, ab þvf nær allir kcnnararnir eru
menn, sem ab flestra áliti munu vera vel til kenn-
ara fallnir, og sem hvert foreldri því meb trausti
og von um hezta árangur getur trdab fyiirab raennta
börn sín í öllum skúlavísindunurn; en eitt er þab
sem nú vekur áhyggjur hjá mjög mörgum og öll-
um þeim, sem fylgja skúlanum og framrúrum hans
meb áhuga, en þab er fækknn pilta í skúla.
I þjúbúlfi er þab nú vel og skýrt tekib fram,
ab ef fækkun pilta heldur eins áfram eins og ver-
ib hefir hingab til — og þab sjer mabur áskúla-
skýrslnnum, því þegar ritgjörbin í þjúbúlfi var
samin voru eltthvaíT40 piltar í skúla, en nú eru
þar ab eins rúmir 30 — þá muni árib 1900 vanta
allt ab 150 embættismanna-efni í embætti Iands-
ins meb þeirri embættatöiu, sem nú er í Iand-
inu. Verbi embættunum fjölgab, þá fer enn
30. September.