Íslendingur - 12.11.1861, Blaðsíða 1

ANNAÐ ÁR.
Sl.
12. nóvember.
M13
—• Póstskipið er enn eigi komið, að kveldi hins 12. d.
nóvembermánaðar.
Svíir.
J>að var fyrst nú fyrir fám dögum, að mjer auðnaðist að
sjá viðaukablaðið við 13. ár »J>jóðólfs« nr. 19—20, 17.apr.,
1861, þar sem prentuð eru brjefin sjera Baudoins (Bald-
vins) hins katólska í Reykjavík til ritstjóranna »J>jóðólfs«
og »Norðra«. Hafði jeg fyrir löngu heyrt á skotspæni um
þessibrjef, og þess getið umleið, að mjer væri beintþar
einhverju, enda hafði jeg sjeð svar Sveins Skúlasonar til
Baudoins. Og nú sje jeg glöggt, að mjer hefur einkum
verið ætlað greinarkorn aptarlega í síðara brjefi klerksins
katólska.
J>essari grein fmnst mjer jeg verði að svara einhverju,
og bera hönd fyrir höfuð mjer. J>ó reyndar sje fólgið í
greininni, þegar vel.er að gætt, allt lof1 en ekki last um
mig og »Iðunni«, þá liggur það ekki svo Ijóslega í aug-
um uppi, sem jeg vildi. J>að kemur ekki mjer við, að
tala um, hvernig þessi brjef sjera Baudoins eru samin,
hversu kurteislega þau eru rituð, hversu vel þar er fylgt
rjettum hugsunarreglum, eða hvernig honum ferst að sanna
þar mál sitt, sem ekki snýr að mjer. Jeg er enginn rit-
dómari. En svo er búningur efnisins og orðalagið, sjer í
lagi á greininni til mín, að margir rnunu furða sig á, að
þetta skuli vera eptir menntaðan mann af þeirri þjóð, sem
talin er ein af hinurn menntuðustu og kurteisustu í heimi.
Sjera B. byrjar á því í greininni um mig og »Iðunni«,
að segja hún sje full af ósannindum2, og beinir að mjer,
að jeg hafi sett þau saman eptir tnínu sciguviti. J>elta er
þó auðsjeð framan á bókinni að ekki cr satt — því þar
stendur, að jeg hafi safnað til hennar þáttunum, en ekki
samið þá. Og þetta er satt, til þess get eg vísað á nóg-
ar heimildir. J>ess vegna eiga í raun og veru aðrir, en
ekkijeg, þau ámæli, sem klerkurinn velur mjer fyrir það,
sem ritað er í »Iðunni«. En jeg ætla nú að gjöra hon-
um það til þóknunar, að taka mál hans að mjer, eins og
jeg eigi það, þó jeg hafi að eins íslenzkað þættina í »Ið-
unni«, og sýna honum þá kurteisi að svara honum, þó |
sumir beri sjer í munn, að grein hans til mín sje ekki
svaraverð.
Hann byrjar á því, sagði jeg, að segja »Iðunn« sje
full af ósannindum, en nefnir þó engin, nema svo sem
tvenn, er hann kallar svo, eða vill sanna að sjeu, og eiga
þau að vera í þættinum um páfaveldið3, eins og sá þátt-
1) Er þati ekki fremur til lofs þeim, sem ritar, og rottur þass, at)
liaim segi satt, þogar amiar ber honum, aþ liann hafl ritats lygar — en
t#kur þó etigar fram og flnnur enga nýtilega ástœtiu til at) sanna tnál
sitt.
2) Jeg minnist hjer ekki í ósannatla hrakdóma klerksins uin „lti-
Hiini:' á 81. bls. vii'aukabiatsins (í brjeflnu til ritstjóira „pjótlólfs"); þyí |
þeir sýnast miklii freinur sprottnir af því, ab rœtist á honuiu, aí) |
sannleikanum verþi hver sárreicjastur, en af sannleiksást. Tek jeg heldur j
þau ámælin, sem hann reynir aþ sanna, til at) sýna, hvernig honum
tskst þaí).
3) pessi þáttur er tekinn eptir „Geschichte Dr. Martin Luther etc.
von Dr. C. W. Spieker. 1, Eand. Berlin 1813". Sítian var honum snú-
ifc á dúnsku í Biises-Archiv, eg kef jeg ekki beyrt getiþ um. aí) katoÍ6k-
urinn hafi snortið sárast hjarta hans. En þessi ósannindi
í páfaveldisþættinum, sem sjera B. drap á og gjörir sjer
að yrkisefni, hefur hann búið til sjálfur; það getur hver
sjeð, sem þáttinn les og samhliða greinina sjera B. til min.
Hin fyrri ósannindin tekur hann aldrei fram með ber-
um orðum, en málsgreinirnar, sem hann er að bera sig
að hrinda þeim með, virðast stýlaðar móti þvf, aðjeghafi
neitað, að andlegt vald páfanna hafi verið til noklturn
tíma. þetta sjest hvergi í þættinum um páfaveldið, held-
ur smíðar presturinn í huga sjer málsgrein þess efnis, og
fer svo að reyna, að hrinda henni. Að vísu mun honum
finnast jeg gjöri minna, en hann vildi, úr þessu allsherjar-
valdi, sem páfarnir eignuðu sjer. Samt hef jeg aldrei sagt,
að andlegt vald þeirra hafi aldrei verið til. J>egar hann
fer nú að hrinda þessari málsgrein sinni, fer það þó varla
í góðu lagi. Hann segir jeg »hefðigetað sjeð af sögunni,
að andlegt vald páfanna hafi ávalit átt sjer stað«, og vill
sanna þetta með tveim málsgreinum eptir kirkjufeðurna,
þar sem þeir minnast á kristnina í Róm. »Andlegt vald
páfanna hefur ávallt átt sjer stað«, segir hann. Ekki er
þetta satt. Enginn páfi var til fyrir Iírists fœðingu, og
páfanafnið kom ekki upp fyr en á 5. öld eptir Krist í
þeirri þýðingu, sem það varð seinna. Eða hvað sannar
það um andlegt vald páfa, þó Cyprianus kalli kristnina í
Róm aðal-hellubjarg kristninnar, eða Irenæus kalli hana
mjög volduga kristni, sem nauðsynlegt sje, að aJtir'1 trúað-
ir komi sjer saman við. J>að var eðlilegt, þó kristnin í
Róm væri styrkari í þann tíð, er þessir menn rituðu, en
á flestum öðrum stöðum og vel rœkt, með því llómaborg
var þá allra borga fjölmennust; tveir hinir merkustu post-
ular höfðu kennt þar kristni og látið þar lífið, og þar var
einna mest menntun og vísindi samankomin á einum stað.
Og til að lialda einingu í kenningunni var nauðsynlegt, að
söfnuðirnir, sem voru viðs ve/ar innan um heiðingjana út
um löndin, kœmi sjer saman um trúarmálin — því hættan
var þá svo mikil af speki beiðingjanna, samblandi trúar-
bragðanna og misjöfnu áliti kristinna sjálfra. Enafþess-
um greinum kirkjufeðranna verður þó ekkert sannað um
andlegt vald páfanna i Róm, eða biskupanna þar, á dög-
um þeirra Irenæusar og Cyprianusar. Hitt er auðvelt að
sanna, að á fyrstu öldum kristninnar höfðu aðrir yfirmenn
kristinna safnaða, t. a. m. patríarkarnir í Anthiochiu, Alex-
andríu, Constantinopel og Jerúsalem, viðlíka vald og gildi
og patríarkinn, eða biskupinn, f Róm, hverjir yfir þeim
söfnuðum, sem lágu undir veldi þeirra. þó Irenæusi þætti
mest koma til kristninnar í Róm á sinni tið, talar hann
ekkiáþessum stað um neitt andlegt váld yfirmanns henn-
ar. Og varla mundi hann liafa talið hana eptirbreytnis-
verða fyrir alla, ef hún hefði verið þá eins og hún var
orðin svo sem 12 öldum seinna.
Mig grunar, hvað muni liafa komið sjera B. til að búa
lil þessa hjegómlegu málsgrein: »andlegt vald páfans hef-
ur ávalltátt sjer stað« o: það hefur verið frá eilífð. Hann
it hafl iieinstatar fyr iiiaiipií) upp á nel' sjer af því, sern ritab er í
honum um p.lfann.
I) „Necesse est omnes“ liggur iistr Rýbi: «auS»)TiI**t er ab
allir, heldur «n „ailir h)jóta“.
97