Íslendingur - 16.01.1862, Síða 7

I
135
lýsinr/ai'brjef hans fi/rir eigninni í höndum, er hún
samdi kjörskrána, eins ot/ hun heimti af öörum hús-
eiganda lijer í bœnum, pað má henni kunnugast um.
Vjer viljum nú skjóta pví undir liina alpekktu lög-
speki ,,pjóðólfs“, hvort slík hosning er gild, og hvern
rjett hann hefur til, aö hrósa sjer af pessari kosn-
ingu, og í priðja lagi, hvort paö heföi eigi verið
miklu sómasamlegra fgrir hann cptir öllum mála-
vöxtum, aö taka á mót.i kosningunni, eins og hún
var undirkomin, að eins um einn mánuö, en aö lýsa
pví yfir, aö liann tœki á móti henni lil 6 ára, sjálf-
um sjer til lítillar sœmöar, og öllum liinum helztu
borgurum og kúseigendum bœjarins til ama og óá-
nœgju. s. + t.
f
Sjera Jónas Jónsson, fyrruin prestur að Reykholti,
var fœddur árið 1772, og kominn af boendafólki í Skaga-
fjarðarsýslu; hann óist upp hjá móðursystur sinni (dóttur
Ólafs brita á Ilólum), sem bjó á Hofi á Iiöfðaströnd, og
Ijet kenna honum skólalærdóm, og kom honum síðan í
Hólaskóla, og þaðan var hann útskrifaður eptir 4 ára skóla-
göngu árið 1794; tók haun þá skrifaraþjónustu hjá þeim
valinkunna sýslumanni B. Tómássyni, og þjónaði honum
þartilhann andaðist um haustið 1796; sótti hann þá um
Nes-brauð í Aðalreykjadal, og vígðist þangað árið 1797,
og giptist sama ár Sigríði Jónsdóttur Sigurðssonar prests
að Garði í Kelduhverfi, en hana missti hann eptir 2 ára
sambúð, og eignaðist hann ári síðar systur hennar, jþór-
dýsi, sem andaðist að Reykholti árið 1844.
Árið 1804 fjekk sjera Jónas Höfða- og Grítubakka-
brauð í þingeyjarsýslu, og í þessu brauði þjónaði hann
þangað til 1839, þá honum var veitt Reykholts brauð í
Borgarfirði, en þessu brauði sagði hann frá sjer árið 1852
fyrir sakir sjónleysis og ellilasleika; enda hafði hann þá
þjónað í prestsembætti í 35 ár. Af börnum hans, sem
komust á þroskaaldur, lifa 7, 4 synir og 3 dætur, allar
gkptar. 3 synir hans eru bœndur, en hinn fjórði er justi-
tiarius í Islands yflrrjetti; einn af sonum hans, Jónas,
sem var aðstoðarprestur hjá honum, og hinn mannvæn-
legasti, andaðist 1852 ókvæntur, og elzta son sinn og
annan, sem kominn var á þroskaaldur, og vel Iíklegur til
menningar, missti hann voveiflega, þar sem annar fórst í
snjóflóði, en hinn druknaði.
J>að var því hvorttveggja, að sjera Jónas sálugi hafði
náð háum aldri, enda hafði mart fyrir honum á dagana
141
búið í þessi 28 ár, og hef því nær aldrei komið inn fyrir
borgarveggina, nema þegar jeg hef gengið til starfa minna
og frá þeiin aptur.
Hvað á jeg að segja yður um þennan hinn afarlanga
og gleðilausa tíma, þar sem hver dagurinn hefur verið
öðrum líkur? þegnr aðrir sneru við mjer bakinu, ogjeg
forðaðist þá, hlaut jeg að leita mjer huggunar og skemmt-
unar annarstaðar. Jeg sökkti mjer niður í boekur, og rœkt-
abi blóm, og það var huggun mín og skemmtun. þjer
þekkið litla blettinn, sem er á húsabaki, og sem enginn
hefur boðið í; enda hefur húsráðandinn, sem er vandað-
asti maður, aldrei viljað seija húsið. Jeg bjó mjer þar
til ofurlítinn heim út af fvrir mig; jeg ræktaði trje mín
og hlóm og gætti þeirra með stakri alúð, og þegar jeg
var eigí heima, þráði jeg þau, sem væri það skynsamar
verur. í þessum hinum litla garði Ieitaðist jeg við áð
gleyma rangindum þeim, sem mjer höfðu verið gjörð, og
þar fann jeg að síðustu ró og liœli, þegar þunglyndið sótti
á mig. þegar jörðin hefur verið snævi og jökli þakin, þá
drifið; en hann bar allt mótlæti með þolgæði, því bæði
var hann mikill trúmaður, og að öðru leyti mikiil þrek-
maður, en sýnilegt var það, að honum var mjög brugðið
eptir það hann missti konu sína, eins raunalega og það
bar að (hún datt ofan í Snorralaug og brenndi sig til ó-
lífls), og son sinn Jónas, sem var orðinn ellistoð lians, og
allra hugljúfi, sem kynni höfðu af honurn. Um samaleyti
missti hann líka sjónina, og átta eða níu seinustu árin
var hann algjörlega blindur, en þó optast nær við góða
heilsu; honum lagðist og það mikla lán til, að geta að-
notið ástríkrar aðlijúkrunar lijá sínum elskaða dótturmanni
og eptirmanni í embættinu, prestinnm sjera Vernharði
þorkellssyni, sem í orði og verki — því vilji og máttur
fylgdust að — ijet sjer annt um, að hinn nú framliðni
gæti átt blítt æflkveld. Hann andaðist þann 29. nóvem-
ber seinastl. af ellilasleika.
Sjera Jónas sálugi var með hærri mönnum á vöxt,
grannvaxinn og rjettvaxinn, og limaður vel, fljótur á fœti
og íjörugur í öllu viðmóti og látbragði, langleitur í and-
liti, móeygður, rjettnefjaður, svipmikill, en jafnframt góð-
mannlegur, og bauð af sjer góðan þokka, hár og skegg
var svart.
Sálargáfur hans voru afbragðs góðar, og má umþað
atriði skírskota til vitnisburðar hans úr skóla eptir rektor
P. Hjálmarson. Ilann mátti og heita vel að sjer, eins og
þá var títt, í skólalærdómi; einkum var hann vel að sjer
í latínu og all-lipurt latínskt skáld. Hann las mikíð og
jafnan og var sjer úti um góðar bœkur að láni, því sjálf-
ur hafði hann ekki efni til að eignast þær eins og hann
þurfti og vildi, þar sem hann með fjölskyldu á litlu brauði
alla æfl átti við fátœkt að búa. Ilann þótti og var góður
og andríkur kennimaður, enda vandaði hann mjög rœður
sínar og öll prestsverk fóru honum vel úr hendi; radd-
maður vnr hann góður og kunni vel til söngs, eins og
margir úr Hólaskóla, Ilann var ör í lund og í orðum,
góðglaður jafnan og viðræðisgóður; örlátur við bágstadda,
endayfirefni fram. í því brauði, sem hann þjónaði bezt-
an og mestan hluta æflnnar, var hann virtur og elskaður
af sóknarmönnum sínum, enda hafði hann skýrt, fermt
eða gefið saman í hjónaband meiri hluta þeirra. þegar
hann kom að Reykholti, var hann hniginn mjög á efri
aldur, og kraptar og fjör í þverrun, en eigi að síðurþótti
sóknarmönnum hans kveða mikið að honum, og ljetu það
ásannast við hann og hans í orði og verki. Hann var,
eins og nærri má geta, orðinn saddur lífdaga, enda hafði
hann mæðst í mörgu og lagt mikið á sig, og unnið verk
142
hefur verið sumar í stofum mínum, og blómin, er frjó-
angarnir liafa sprottið út úr þeim, sem jeg hef sjeð dag-
lega, hafa hresst mig og kætt.
J>jer þekkið nú Ieyndarmái mitt, og þjer eruð hinn
eini, sem jeg hef sagt það. Hinnar fyrstu ánægjustundar,
frá því óhappið vildi til, hef jeg notið í liúsi yðar, hjá
yður, konu yðar og börnum. Leyfið mjer í þau ár, sem
jeg á ólifuð, og sem jeg vona að verði fá, við og við að
njóta róseminnar í húsi yðar, og vera sjónarvottur að sælu
þeirri, sem mjer var synjað«.
Hann þagnaði, og drap niður höfðinu, sem vildi hann
flæma burtu endurminninguna, sem saga þessi hafði ýft
upp iijá lionum. Jeg horfðiáhann með aðdáun og lotn-
ingu, er liafði í svo mörg ár borið svo mikinn harm í
hrjósti sjer, og sýnt í því næstum óskiljanlegan liugarþrótt.
Jeg lofaði því með sjálfum mjer, að missa aldrei sjónar á
honum, en gjöra allt, sem mjer væri auðið, til þess, að
mýkja endurminningu hins liðna, og húa lionum stað hjá
mjer og minum, og þetta loforð hef jeg efnt.