Norðanfari - 01.05.1864, Page 2

18
skyldi gjiira brot á móti G. boborbinit sjer ab
yrkisefni, þó jeg geti nú aldrei {etlab, ab þab
nje rneir on helfmingnrinn sannur af öllnm þeirn
sögmn, sem hann segir af sjálfum sjer f því
liliiti,
jiegar 0. 0. þykia Viívíkur prestinum
sletínir gullhamrar og þab leita til rnótsagnar,
þá kemur þab ellaust til af því, ab homim
mundi þykja þib lítib lof uni sjáll'an sig, ef
einhver bani þafc opp á liatin, ab hann hoffei
tckife sjer í einhverju -fratn sem prestur, en
hann má vcra viss utn ar) í þessu sem mörgu
öfertt er mikill Olafa niunur.
þab dettur víst engtmi í hug, og ekki 0.
O. sjálfum þó hanu láti svo. afe þafe sje verife
ab gjöra Fiugutnýrar og Hofsstafea sókr.ar-
mönnum upp ovi in mefe þ'essu: „afe minnsta
kosti skulrfm vjer ekki vanrækja ab árninna
prestinn okkar um afe tuka sjer fram, o. s. frv.“
því sjera Olafur í Yifevík hefur sýnt verklega,
afe hann álítur enga mfnnkun afe breita til
batnafear frá venjunni, þó liitn sje orfein nokk-
urra ára.
Ekki heldur er þafe neimlm manni ætl-
andi afe hafa gjört sóknarmönum 0. 0. upp
þessi orfe, því þafe vita svo margir hversu afe
bæfei þeirra og annara manna ráfeleggingar og
áiiiinningar vife liann hafa orfeife árangurs litlar.
Jeg gjörti einmitt rníuum eigin sóknar-
mönnum upp þessi orfe, því hvoiki er jeg svo
drambsamur, afe jeg álíti mig lausan vife þafe,
er jeg kaila deyffearsýki tfrnans: — því þó
jeg ,þykist mikib ítirfensamari prestnr en bann
0. 0. þá er slíkt næsta lítife sjáfsirrós —nje
heldur er jeg þekktur afe því skeytingarleysi,
afe jeg láti ekki skipast vife nokkuna manna
ráfeleggingar efea áminningar; jeg hef heldur
ald-rei látife mjer þykja minnkun í afe rágfeast
vib iiina skynsömu'stu sóknarmenn mína, ctg
taka þá lögum samkvæmt, mjer til afestofear í
afe koma á og vifehalda ýmsri góferi reglu
mefeal safnafearins; en sú tilraun mundi bera
mikife betri ávexti hjá mjer ef afe sem flestir í
kringum mig gjörfeu þafe sarrla, afejegnúekki
tali um, ef jeg ætti eugan þann nágranna sem
sýndist nifeurbrjóta flestar gófear reglur f kirkjit—
legu tiiiti.
Og þá á jcg nú eptir afe minnast á vife
hann 0. 0. nokkur hin einstaklegu atrifei prest-
skaparins.
Mjer var þafe sannariegt giefeiefni þegar
jeg sá hann byrja þannig; „þafe getur enginn
neitafe því, afe þafe væri mjög ákjósanlegt; ef
unglingarnir væru spurfeir á sumrin“, mjer var
þafe glefei cfni, þvíþafe gefur ætíb von um sigur
sannleikans, þegar liann er svo ber, afe bæfei
sannsöglir menn og ósannsöglir verfea afe játa
ltonum, en þegar 0. 0. fer afe telja tormerkin
á afe þessu verfei vife komife, þá gctor okkur
ckki komife sarnan, því þab getur enginn prest=
ur, sem nokkra rækt hefur á embætti sínu,
unafe því vel, afe unglingum sje iialdife svo vant
vife skepnuhirfeingu, máskje fram yfir tvítug_s
aldur afe þeir geti mjög sjaldan efea aldrei
komife til kirkju allt sumarife, livort sem börn
eru spurfe efea ekki, því slíkt gæti orfeife tilefni
tii afe gjöra þá frábitna kirkjurækni aila æfi
sífean; þafe munu næsta fá heimili, hvar eng-
inn sje svo skrifefrár nema smalinn eiiin, áfe
iiann geti ekki vife og vife setife yfir fje einn
dag í viku; sjáifsagt virfeist þafe liggja nær
fyrir presta, afe hlutast til, afe heiinilisfóikife
skiptist svo á um skepnuhirfeingu á sunnudögum,
afe smaiar geti komife til kirkju, ekki sífeur en
aferir menn, heldur en afe telja þafe sjáifsagt
afe þeir sjeu svo bundnir, afe þeir geti aldrei
kontife til kirkjunnar. 0. 0. verfcur því afe
finna sjálfur efea læra af öferum eirihverja afera
afsökun eigi hún afe geta orfeife honum tii sóma.
0. 0. segist ekki vila hvár þafe hafi verife
hjer nærlendis, afe nnglingar væri ekki spurfeir
um föstu tírnan seinast lifein vetur; en því
bætir liann innf orfeuntnn „seinastlifein
v e t u r,“ sem hvergi standa í grein minni?
skyldi þafe ekki koma til af því, afe hatin hafi
rámab í þafe, afe ltann muni hala spurt ein-
hvern tíina á föstunni næsta veturinn, áfeur en
Itarin ritafei grein sína, en ekki verife viss um,
hvenær efea hvafe opt hann hafi spurt um föst-
una á undanförnum prestskapar árum sínum?
Muni hann þafe ekki sjálfur, þá cr vert afe
minna hann á, afe hugsa sig um, hverf harin
mundi geta hreinsafe sig af þcim orferóm: afe
hann liafi stundum spurt börn aldrci, stundum
einusinni, cn aldrei optar en þrisvar á föst-
unni; þær spurningar kynnu helzt afe vera um-
fram þessa tölu, þegar merin segja hann hafi
látife bændur, vinnumenn og vinnukonur spurja
börnin, en setife sjálfur afe spilttm efea tafli,
án þess afe lrlýfea á spurningarnar, því heffei
hann láiife afera spurja, til þess afe venja
þá vife afe spurja börn, og lilustafe sjálfur á til
afe ’geta leifebeint þcirn, þafe Iieffei verife lofs-
vert en ekki lastvert; en þafe er ekki fyrir þafe,
þeir ntenn liafa verife í sókn bans og cru enn
þá, sem jeg vildi Ircidur -láta spurja börn mín
en 0. 0. sjáifan þegar hann er ölvafcur, því
honnm fer, sem mörgttm öbmm afe öi er innri
mafeur, og þá gétur hann sjaidan þagafe y’iir
sinni utanstóls trúarfræfei, setn imeixlar svo
marga.
Hvafe liúsvitjanir 0. 0. snertir þá er líklegt
afe ltann nutiii þafe sjálfur, hver| hann hali ekki
suni ár aldrei húsvitjafe, og stundum ekki til
annars en afe ná nöfnutn og aldii þeirra, sem
komife liafa inní sóknina; en núna seiniistu
árin, mun hann hafa fremur en vanalega áfe-
ur iátiö stöku rnanu lesa á bók og spurt surn
af börnurn í húsvitján, ei'nkura sífean söfnufe-
urinn kyartafei vife prúfastinn um hirfulcysi
ltans. A jeg afe trúa því afe liann misvirfei jiafe
vife mig þó jeg segi ab honum hafi hcldur far-
ife fram en aptnr í þessu. Ekki ætla jeg þafe
sje mjög opt þegar hann hefur bofeafe til sín
coníirmations börn lil spurninga, afe bann bali
ekki getafe spurt þati vegna drykkjuskapar; og
vita þafe þó allir sem hann þekkja, afe þegar
iiann er drukkinn, þá er iiann ckkí þcsslegur
afe geta spurt börn. Annars er drykkjuskapur
hans svo vifebjóMegur bæfei innansóknar og ut-
an, afe hann hlyti afe rnissa alla sína virfeingu,
sem prestur, þó hann ræk'ti prestverk sín langt-
um betur eu hann gjörir,
þafe er nú aufevitafe afe slfkt iiefur skafe-
legastar affeifeingar lijá hans eigin sóknarbörn-
um, hverra sálusorgari hann á afe veraogekki
sízt af því honum verfeur þafe svo opt á, þeg-
ar Itann cr fullur, afe tala þau orfe, sem vekja
manni grun unr afe hann trúi sjálfur ekki sum-
um afealatrirum kristinnar trúar; en þafe ber
honum enginn, afe hann kcnni slfkt af prjedik-
unarstól. þafe má líka nærri geta hvílíka fyr-
irlitningu afe hann — eins og allir ofdrykkju
prestar — muni baka, ekki einungis sjálfum
sjer, heidur líka stjettar bræferum sínurn og
fófeur.’andi mefe því, afe láta opt sjá sig og
iieyra þannig á sig komin á fjöl'mennum mann
samkomum t. a. tn. í kaupstöfeum, þar sem
opt eru staddir útlendir menn, bæfci lærfeir og
ólærfcir. Enskum ferfeamönnum, sem sáu liann
ekki allt fyrir löngu í hinu vifebjófesiega öiæfei
sínu Itjer útí Ilofsós, rnuri hafa gefife á afe líta,
þegar þeir komust ^fe því, afe þetta væri ís-
íenzkur prestur, og má þó telja faktornuin úr
Grafarós, sem þar var vifcstaddur, þafe tilgiidis
afe hann var svo sóntakær fyrir föfeurland sitt
og prestastjett þess, afe hann viidi verjast því,
afe láta þessa utanríkismenn vita, afe „s 1 í k—
u i gt'ipur* * væri prestur á Islándi.
En hvernig hvetur hann söfnufe sinn mefe
orfcum og eptir dæmi til afe rækja gufesorfe og
gakramenntin ?
Flvafe altarissakramenntjfe snertir, þá talar
hann um þafe alít of óvarlega í ölæfei sínu, og
ntefe egin eptirdæmi virfeist hann sýna rife hug-
ur fylgi máli því hann mttn ekki hafa verife
nema einusinni til altaris sjálfur, sífean liann
vígfcist, og þafe þó loksins eptir umkvörtun
safnafearins til prófasts og víst ntarg ítrckafe-
ar áminningar prófastins ; hvafe slíkt eptirdæmi
prestsins geti verkafe, má sjá afþví, afe mest-
ur hluti safnafearins í Reynistafearsókn er gjör-
samlega hættur afe vera til altaris. Hvorki
heyrist þess getife afe hann hvetji sóknarfólk
sitt afe rækja altarissakrarnenntife, enda geta
menn líka sjefe, hvafe hann á hægt mefe afc gjöra
þafe; þafe er ekki komifc til þess afe menn sjeu
hættir þar afe láta skíra börn, en ef svo færi,
þá eru meiri líkur til, cptir upplægi 0. 0., afe
hann mundi hlynna afe því afe skírninni væri
áfram haldife, hvort sem hann gjöifei þafe meir
til afe ltlynna afe sjálfum sjer efea kristilegri
kirkju þó þafe hafi stöku sitmum vif borife, afe
hann hati ekki komife afe kirkjunni þó fólk
hafi komife, stundum legifc í fylliríi í kaupstöfe-
um um helgar og þafe jafnvel þó hann hafi
verife búinn afe ákvefca af) vera til stafear um
þá sömu hcigi til afe gjöra aukaverk og loks-
ins þó hann haíi komife svo drukkinn hciftt afe
Reynislafe úr kaupstafearferfe á jóladagsmorgun-
in afe sagt væri, afe hann heffei ekki þekkt
hfeppstjórann sinn og afsagt afe messa þó fjöldi
fólks væri komin afe kirkjunni — hann haífei
líka reynt þafe áfeur, afe honum er ekki hent-
ugt afe fara drukknum í stólinn — þá mun
messufæfe í kirkju lians optar vera því afe kenna
afe fólkifc kemur fátt efea allt ekkert.
j>afe eru nokkur líkindi til afe kirkju árife
sem leife, muni hafa verife messafe optar á Reyni-
stafe en sum ár undanfarin sífean sjera Olafur
kom þangafe, jeg segi þafe sjeu líkur til þess
af því veturinn í fyrravelur var hjer einhvet
hinn frosta minnsti og stórhrífea lítill; þafe mun
lí.ka óhætt afe'fullyrfea, afe þó 0. 0. sjáifati
ekki allt fyrir löngu kunni afe iiafa minnt, afe
hann mnni ekki hafa messafc néma 8 efea 9
sinnnm kirkjuárife sem leife, þá muni hann hafa
koinife á ntessu 13 sinmim þetta seinastlifena
kiikju ár. ■—- Margur cr ríkari en hann þyk-
ist vera ■— jrví þar hafa þó ekki orfeife fuil 50
messnföil á þessu eina ári. Jeg iref þó ekki
ástæfcu til ufe halda afe almenningur í Reyni •
stafcar sókn, sje ókirkjuræknari en tnenn í
ntefeallági annarsilfear, þegar þeir liala þann
prest sem þcir geta virfet.
t>ví þcgar hann 0. 0. fjekk biskups leyfi
hjerna um árife tii afe sigla, cn notafei ieyfi
þetta einungis til afe vicitera Vesturlandife, þá
vissi jeg afe þeir í Reynistafearsókn sóktu ail-
vel kirkju annrfnhvcrn sunmidag ogljetu bcirn
sín koina í kirkju til spurninga bæfci um sum-
arife og veturinn mefcan 0. 0. var ekki vife-
látinn. Jeg bef líka heyrt afe þeir í Iieyni-
stafaisókn liafi sókt ágæta ve! kirkju þann
tima sem sjcra Brynjóllur, sem nú er í Vest-
mannaeyjum var prestur þeirra — En yfir ltöf-
ufe mun því ekki verfea ncitafe, afe menn sjeu
allt ol vífea ókirkjuræknari en vera skyldi og
þafe jafnvel sumir einstakir menn í þeim söfn-
ufcittn þar sem þó verfea ekki hneixlanlega
raörg niessuföll on rniklii mtin þafe þó skipta,
hvert presturinn hvetur rnenn ifeuglega efea ekki ,
til kirkjurækni; en þó tnenn hafi þafe eptir
0. 0. afe hann segi, afe þafe komi í sig liryll-
ingur þegar hann eigi afe fara í messufötin
og hann gjöri þessi prestverk utan vife sig, þá
er þafe rangt af sóknarmönnum hans afe sækja
ekki kirkjuna1 fyrir þafe, þegar hann bæfei
prjedikar vifeunanlega og öll messugjörfein frain
fer bneixlislaust eins og ætíb mun vera þegar
liann er ódrukkinn, því honum er ekki vits
varnati þegar hann neitir þess ; lfka má þess geta
um 0, 0. sem triann, afe iiann er án brenni-
víns vifcfeldin og skemtilcgur, afe missögli hans
frátekinni; og greifea mafcur er haön eptir efn-
um hvemig sem á lionum stendur.
sOfögur norræna gófeir hálsarsegtr 0. 0,“
en hvernig lýzt honum nú á heimfærslnr.a af
hinni fyrri ritgjörfe minni upp á sjálfan hann?
getur iionum ekki þótt þafe ófögur lýsing á
pre'sti? cn því get jeg ekki trúafe, afc ltann hafi
nokkurn tíma fengifc trúrri skuggsjá en þessa
lýsingu til afe skofea sjálfan sig í; þó jeg hafi
sleppt ýmsu, sem ekki kallast kristnum leyft,
afe kvefea þegar dagsett er.
þó nú 0. 0. efea einhver annar kynni afe
segja, afe hirfeuieysi og hneixlanlegt athæfi hans
efea annara presta komi mjerekki vife; þá segi
jeg: þafe kornur mjer víst vifc rnefean jeg er
prestur, ef afe einn þeirra efea fleiri eru stjett
minni aufesjáanlega tii minnkunar; og sje slík—
„Og prostiirinn iferafeist"
*) Hinir fj’rstu nýlendn menn er tókn sjer bélfestn í
Northampteu í Vestnrlu inn voru flestir guferæknir naenn,
en þeir vorn vanhyggnir í Jivf, afe velja sjer prest uokk-
urn, án J)es9 þeir heffeu fyrir fram aílafe sjer þekkiugar
á hans kristilegn trú og hugsnnar hætti. pafe vildi nú
svo til eitt sinn, som twptar, afe monn sáu og heyrfen
þess óræk merki afe tiann heffei enn þá ekki iferaat. Eii
hvafe gjörfen þeir þá? Fyrirlitn þoir hann? baktölufeu
þeir hann? efea hættu þeir afe koma til kirkjunnar? Nei,
þeir gjörfea ekkert'af þessu, heldnr tókn til hins bosta
mefeals, sem i þeirra valdi stófe ; þeir Higfenst allir ábæu
og báfen alvarlega til gnfes, í hverri viku nm þafe, afe
presturinn ifcrafcist. — Undir gufes Sttu náfe hvert
iferas t get.nr. — Eitt sinn fóru margir af söfnufeinnm
til þess afe bifejast sameiginlega fyrir um þafe afeprest-
nrlnn rengi náfe til iferunar; þá lá leife þeirra fram hjá
húsi prestsins; prestur varfe var vife Jiá , kallafei á einn
þeirra og sagfei: er nokknfe óvanalegt um afe vera fyrir
ykkur í dag? „Menn eru afe bifejast fyrir, afe yfenr
geflst náfe til ifernnar prestnr minn“, svarafei mafeurinn
þá segir prestnr vife sjálfan sig: „já já." þú er vfst inál
afe jog fari líka afe bibja fyrir nijer sjálfur. Presturinn
læsti afe sjer allan daginn , og presturinn og söfuufeur-
inn urfeu bænheyrfeir. Sálusorgaiinn iferafcist og bætti
ráfe sitt; og starfafei sífean afe sálarheill sinni og safn-
afearins mefe blessunarríknm árangri.
Af því jeg ráfelagfei einnsinui nokkrnm mönnum í
Reynistafear prestakalli afe reyua þessa afeferfe í tilliti til
sjera Ó. 0, en hitti rjett nýlega þessa sögu í útlondu
tfinariti, þótti mjer vel vife eiga afe þýfea hana, semat-
hugasemd, vife svar mitt til hans; og tileinka því hjer
msfe þýfeingu þessa núverandi presti og söfnufei í Reyni-
stafearsókn.
Jakob Gufenmndsson.