Norðanfari - 16.06.1865, Blaðsíða 2

ji'fnu verfci hverja 12 ijdrtunga vætt af
Laíknissíaha hvalnura.
2. ab jeg gangi eptir rjefti Hofskirkju, og
mfnura eigin, sem eiganda Skálliultskirkju
reka ftaka á austfjörfcum.
Ab því er söIuverbiS snertir, leyfijegmjer
ab skyrskota til venjunnar, ekki einungis á
Langanesi, heidur á landi voru yfir liöfub, og
ekki einungis á þeiin tímum, þegar lýsi er í
mesta verbi eins og rní, heidor einnig þá, þeg-
ar þab hefir verife f minnsta verfei. Venjan
setla jeg sje sd, afe 1 vtett (= 8 fjótfeungar)
af spiki hafi verife seid á 2 rd. og af rengi á
8 — og þó optar á 9 mörk. — Sje þafe nú
satt ab þetta sje í raun rjcttri ekki nema
hólfvirfei, þá fiunst mjer sá ekki iastverfeur, sem
fylgir þessari venju, þó aferir gjöri betur. Og
vii jeg enganvegin mœla þann heiiur af bænd-
nnum á Skáltrm, afe þeir hafi gjört þrifejungi
betur, og ckki eigna mjer hann, þó jeg ætti
iifeugan helrr.ing Læknisstafea hvaisins, og bænd-
urnir á Skáium vissu þafe áfeur en hvalinn
rak. En hversvegna gjörfeu þeir þetta? Til
afe uppiýsa þafe, kemst jeg ekki hjá afe lýsa á
minn óþekkta vin þeirri ónákvæmni og yfir-
hylming í frásögninni, sem þeim ber afe for?-
asf, er vill heita vandafeur söguniafeur: Ilann
segir nefnilega: afe Sköruvíkurhvalinn hafi rek-
ife 8nemma á siætti, eins og satter; og Skála-
hvalinn „nokkru sífear“; enþetta: rnokkru
sffear“ er ratinar sama sem seint í septem-
bermánufei, þvf hvalinn á Skáltim og Lækn-
isstöfeum rak rjett um sama leyti, ab eins
mefe því millibili, afe búife var afe uppkvefea
söluverfe hife (vanalega) á Skálahvainum, en
hvergi nærri búife afe seija hann aiian, þegar
Læknisstafea hvalinn rak. Hjeldu þá eigendtir
jarfearinnar — jeg vona þcir kannist vife, afe
þeir sjálfir hafi skýrt mjer svo frá, — en hvort
þeir höffeu cignast jörfeina mefe afarveríi, kem-
ur afe mjer iinrist, ekki þessu máli vife,— þeir
hjeidu, segi jeg, afe hvalur þessi mundi ekki
ganga út nema hann væri seldur meb því
iægra verfei, þar scm 2 voru á undan komnir
á samá sumri í sömu sveit — ekki stærri en
Langanes er. — þcir vissu og vel — þafe niunu
þcir einnig kannast vife — afe jeg væri mefe-
eigandi hvaisins; og uppkváfeu því söluverfeife
fyrir mína hönd sem sína; cn vildu ckki
breyla því itppkvefena verfei á Skálahvalrium,
þar scm jeg var fjarlægur; og var þó anfe-
sætt, afe ieifarnar af honum hlytu afe bífea
óseldar þangafe til hinn ódyrari hvalur væri
seldur. þar sem „Langnesingurinn" segir afe
jeg hafi komife eptir afe hvalræfillinn hafi verib
útseldur, og eigliad mjer meira en helftina
af honum, þá furfear tnig hafi hann ekki vit-
afe af hlutdeild niinni í hval þeim, cr fyrir
nokkrum árum rak fyrir Læknisstafea landi.
þá er nú eplir iiife sífeara, afe rjettlæta þafe,
afe jeg skuli vera svo djarfur afe ganga eptir
rjetti Hofskirkju og mínum eigin: Raunar
vona jeg, afe „Langne3ingurinn“ sje ekki svo
fákænn og frábitinn lögum og rjetti, afe hann
láti sjer ekki nægja þá rjettlæting mína, afe
jeg hafi ekki afe eins rjett, heldur líka em-
bættisskyidu til afe ganga eptir rjettindum
Hofskirkju. En hann cr, ef til vill, ekki
af baki dottinn fyrir þafe; þvf „rekaskrárnai“,
segir hann, eru „pápiskar“! Er þá alit páp-
iskt rangt, og pápiskur rjettur engin rjettur?
Hver veit nema lögkænum manni gætl tekizt
afe sanna þetta! En hvafe sem þessu lífeur, þá
eru þafe ieife skjöl, þessi rekaskjö! Skálholts,
sem þreifa eptir hverri hvaltusku“J
Hvaituska lieyrir, ef til vili, eptir sumra áliti^
ekki til hvalreka. Hvalreka mun leigulifei
vera skyldur lil afe auglýsa tafarlaust ijettum
eiganda; og þab munu ficstir ieigulifear gjora;
en öíru máii kann afe vera afe gegna um
„h v a 11u s k u r n ar“ („lambarnsl og skorpib
skinn jeg skrifabi ekki f reikninginn“:) og
mundi þvf hvalreka eigeridum ekki aitjend
þykja óþaift ab „þreifa" eptir þeim.
Jeg þykist nú liafa svarab mfnum óþekkta
vini eins vinsamlega og hann leitafei á niig;
— óþekktari kalla jeg hann, af þvf hann
sýnist vilja vera þafe; — og þafe er óneitan-
lega fagurt afe gjöra gott í leyrium; — en
— ,,opt má af máli þckkja maniiinn“. Og
enda jcg svo Ifriur þessar meb þeirri ó-k, ab
enginn hafi nokkurn tíma neitt verra um hann
ab segja, enn ab hann gangi eptir rjetti
sfnum og ræki skyldur sínar.
Hofi 10. dag niaimánafear 1865.
Halldór Jónsson.
SYAR TIL IIERRA s. i.
ndatt öfuyt, — ú tjón, hryggjumst dá
J. porldkssun.
f>afe er hvorttveggja, afe jeg hefi lítife feng-
izt vife kláfeamálife liin sfíustn 4 ár, og ekkcrt
um þafe ritafe, enda mundi jcg afe þessu sinni
eigi liafa farife afe mæfea ianda mfna mefe rit-
gjörfeum nm þafe mál, ef mjer lieffei eigi þótt
naufeur til reka. Almenningnr hcfir sína tiú í
þessu máli, sem eigi er aufeib afe fá hann af,
og mjer hefir reynzt svo, afe þafe sje hife sama,
afe berja í blágrýtife, og afe reyna til afe koma
landsbúum í þessu máli á þá skofeun, sem jeg
verfe afe teija bina einu rjettu; þafe verfeur eigi
annafe sjefe, en margir sjeu þeir, er vilja eigi
vita sannleikann, og skoM þvf cigi áslæfeurn-
ar, og þótt þeir hljóti afe sjá sannleikann, vilja
þeir þó eigi játa þafe. þeir eru því ver og
mifeur allt of margir, sem afiaga öli atvik
þessa máis, til þess afe geta haldife fast vife
sína stefnu og villt sjónir fyrir öferum, og einn
af þcim, er þannig fara afe lófel bíiiu, er þessl
blessafeur s. i., sem ritafe hefir greinina í Norfe-
anfara, 4. ári, nr. 6—7, um fjárkláfeaiækning-
ar mfnar, Nifeurstafea sú, sem liann kemst afe,
er svo rammskökk og öl'tig, afe furfea cr, afe
nokkur skynsamur mafetir skuli geta fengib af
sjer, afe rita svo, og svífast eigi, til þess afe
geta komizt afe þessari nifeuistöfeu, afe afbaka
sumt, slepjia úr sumu, sem tilgreina verfeurafe
taka, og smfta sumt úr sjer, sem vife engin
rök á afe styfejast.
Herra s. i. segir t. a. m, afe fje mittliafi
verife mcfe kláfea í septembcrm. 1861, og dreg-
ur þafe af „Islendinei“, 4. ári, b's. 32, mefe
því jeg iiafi eigi beiniíniu móimælt þvt í „þjófe-
ólfi“, 16. áii, bis. 137. Nú er þafe alls eigi
sagt í „Islendingi“, afe fje mitt liafi haft kláfea
í septemberm. 1864, hcldur „afe þafe hafi þá
lialt kiáfca fyrir svo skömmum tíma, ab þafe
þá sje kláfeagrtmafe“. Er nú eigi aufesýnt, ab
s. i. fer rnefe lirein og bein úsannindi í þessn
þvert á móti betri vitund, og smífear þan úr
engu efni? Hefir hann lijer eigi bersýnilega
afbakafe orfe greinarinnar f „Isiendingi*, til
þess afe blekkja landa sína, og sett í stafeinn
hreinan dikt úr sjálfum sjer? En fyrst eig;
var sagt í „íslendingi“, ab fje mitt væri kláfea-
sjúkt, þá er greinin var ritufe því hcffei jeg
þá átt afe slá varnaglann í „f>jó(dlfi“, afe þafe
væri heilbrigt? Hel'M jeg þafe gjört, liefMjeg
svarafe út f hött. Mefe þessum ósaiinindum
sínum sýnir og s. i, afe hann hirfeir eigi um
sannleikann í þessu máii; lionum er svo annt
nin, afe telja löndum sínmn trú um, afe kiáfe-
inn sje ólæknandi, afe hann hiifeir eigi um, afe
finna nein sönn efea sennileg rök fyrir þcirri
sögu sinni, cnda mun lionum veita þafe næsta
örfeugt. þessa sögu sfna iætur hann sjer nægja
afe styfeja vife þafe atvik, „afe jcg hafi cnn sigi
rýmt bnrtu kláfeannm úr kindura mfnum eptir 8
—10 ár“ Jretta er og ósatt; jeg eignafeist fyrstu
kindurnar í nóvembermánufei 1857, og sífean
voru í septcmberm. 1864 eigi lifcin 8 —10 ár,
lieldiir afe eins tæp 7 ár, og þær kindur, sem
jeg þá eignafcist, haffei jeg allar læknafe fyrir
nýár 1858. Epiir því sem s. i. t'arast orfe,
mun flestum verfea fyrir, sem ekki þekkja ti|
fjárlækninga minna, afe æila, afe kláfei liafi
komife upp f þessuin fyrstu kindum mínum
hvafe eptir annab f þessi 7 ár; cn þetta eru og
hrein ósannindi; en liitt er satt, ab jeg árin
1858—63 keypti optast á haustum einiiverjar
kindur undan iinifnuin úr kláöasveitunnm, sein
svo eru nefndar, og sífeaM 1863, og ljet lifa
og laknafei, svo afe jeg liefi optast á iiverju
ári, sífean 1857, fengizt vife lækningar, og hcfir
mjer ávallt veitt næsta hægt, afe lakna þessar
kiáfesjúkn Uindur, Jeg ætla víst, afe lieifei kláfei
koruife upp í því fje, er jeg hafM læknafe,
tnundi eigi hafa verife ylir því þagafe, og blöfc-
in liefMr víst cigi ieynt þvf, nje mótstöfeu-
menn nifnir. En jea get mefe sanni sagt, afe
í því fje míim, sem jeg einu sinni liefi lækn-
afe, liefir engiiin kláfei komife, þangafe til haustife
1862, afe klafeavnttur kom í eina kind jnína
veturgainla, og liaustife 1863 í fáeinar; en af
hva'a orsökum? af þcim s'ókum, afe fje mitt
gekk þau sumur innan uni kláfeasjúkt fje, en
þess getur s. i. eigi, og lilýlur hann þó sjálfsagt
afe vita þafe, fyrst hann er svo gagnkunnugnr
öllum lækningatilrauniim mínurn, afe fje mitt
hefir gengife upp í Mosfeilssveit á sumrum, og
afe þar Lelir kláfeanum eigi veriö ntrýmt mefe
öllu til þess í fyrra, og því var þafe mjög
efelilegt, þóit lítill kláfeavoKitr kæmi fram f fje
mfnu haustife 1863, þar sem þafe um snmarife
haffei gengifc innan nm kláfesjúkt fje, og auk
þess keypti jeg þá nm haustife eina kind til lífa
undan htiífnum frá Kjalarnesi, þar sem þá var
kláfei; enda liefi jcg aklrei neitafe því, njo þcír
sem vit liafa á sýkinni, afe ein kind geti orMfe
kláfesjúk af annaii, rjett cins og ein kindin
getur fengifc fellilús og fcliilúsar kláfa af annaii.
En fje mitt var þó aliæknafe aptur seint í ftbrú-
arm. 1864, og sffean lielir enginn klafeavottur
f þvf fundizt, og til þess afc menn geti eigi
rengt crfe mín í þessu efni, set jeg hjer tvö
vottorfe ófcalsbónda og alþingismanns Mugrnís-
nr Jónssonar á Bráferæfei hjer vife Reykjavík,
sem í fyrra-vetur var sk:pafcur af stiptamt-
manniniini tii afe liara yfirlit mefe fjárkláfea-
lækningunnm og fjenu í Mosfellssvcit, Sel-
tjarnarneshrcpp og Reykkjavík, og hljófa þau
þannig :
1.
„Um rnánaíamót febrúar og marz hefi
jeg seinast bafafe allt fje skólakennara II. K.
Friferikssonar í Reykjavík, cn seinast befi jeg
skofafe þafe 23. f. m , og hefi ji g f livorni!t
þctta skipti fundife neinn kiáfeaiott f sau'fje
þessu; cn um 23. febrúar, þegar jeg fyrst
bafeafei nefnt fje, varfe vart vife lítinn kláfea-
vott í fáum kindum.
Bráferæfei 4. marz 1864.
Magriús Jónsson“.
2.
„J>egar jeg þann 24. þ m seinast skofe-
afei gemlinga skólakennara H. K. Fiiferiksson-
ar, voru þeir afe öllu óþrifa- og kláfcalausir,
eins og þeir og aferar kindur lians bafa næstl.
sumar og vetur verife allsendis heilbiigfear.
Bráferæfi 31. marz 1865.
Magnús Jónsson*.
Af þessu er aufesjefe, liversu rjettegsnnn
saga sú er, afe fje mitt bafi verifc kláfeaveikt f
september 1864. Afe oferu leyti verfc jeg afe
geta þess, afe jeg ætia mjer eigi afe lækna
saufefje svo af kláfea, afe aldrei geti neinn 6-