Norðanfari - 16.06.1865, Blaðsíða 3

— 4S
þrifavottur aptur komiS fram í neinni þeirri
kind, sem af því fje er runnifi, hversu svo
sem meh hana er fariíi. En hitt sietir meiri
furíui, ah þessar hugliilu sálir, seni verfa því
nier hamsto'a, ef einhver lausafregn berst þeim
til eyma um cina óþrífabdlu í einhverri kind
hjer á Subtirlandi, sluili þurfa ab vera ab
lækna þenna meinlausa óþrifuklába sinn á
h'erju ári. Jrab viiíist þó svo, sem eigi
ætii ab veita hægra, ab lækna þessa rdrep-
sótt“, er þeir svo kaiia, sunnlenzka klábann,
en hann; og ef óþiifakbííinn keniur þó upp í
fje þeiria ár ejitir ár, þrátt fyrir allan íburb
þeina af lú-asmyrslum osr tóbakssósu, þá væri
sannlega cngin furta, þótt einhver vottur þessa
fiinntenzka eba ntlenda diejikláfa kæmi npp
aptur f lind og kind; en hví ryma Norflend-
ingar eigi óþi ifaklabanum algjiblega burtu
úr fje sínu? Hvers vegna ala þeir bann ár
eptir ár? og liveisu lengi á hann ab lifa? Ef
satt skai segja, þá lítur snnnlega svo út, scm
Sunnleiidmgnm veiti iiægra, ab rýnia þessum
rdrepsóttarklába“ algjörlega burtu úr fjárstofni
sínum en Noilendingiun óþiifakláf anum; því
ab þótt s. i segi, og vilji sanna þab meb ó-
sannindum um læluiingatilraunir nrfnar, ab
þesf-i sunnicnzki klábi sje ólæknandi, þá veit
hann þó ab líkindiim, ab Grafningsmenn, lækn-
ubu fje sitt stimarib 1857, og þar liefir einskis
kltba ovbib vart síban, nú f þvf nær 8 ár;
hann veit þab sjálfsagt og, ab allmargt fje
var læUnab í Holtunum og Útlandeyjum í
Rangárvallasyslu; ab meir en helmingur bæi da
f Byskupstiinguni, allir bæudur f Grlmsnes-
hreup. og niargir bændur í Flóabreppnnm hjeldu
liinum gamla stofni sfinim, og læknubu, og ab
þab fje befir klábalaust verib nú í full fjögur
ár, og iniklii beilbiitbara en norflenzka fjeb í
Hreppunum og Skeibunum. Hann veit þab
víst og, ab bændor f nefri blnta Borgarfjarb-
arsvslu hafa eigi skorib nibur, og ab fje þeirra
hefir klabalaust verib nú f 4 ár, nema á ein-
um 2 bæjunr, og á þeim befir þah þó heilt
veiib nií þegar í tvö ár. En þetta lætur bann
sem hann viti eigi, en er ab reyna til ab sanna
ólæknan'egleika klábans meb tilraunum mínum,
en sem hann þó eigi befir drengskap í sjer
til ab segja satt frá. Slík abferb lýsir ódreng-
lyndi, og jafn'el fiátt skap, er hann reynir
til, ab blekkja landa sína og !ei?a afvega nieb
afl)ökiimun og ósannindum, þólt hann idjóti ab
sjá þab, ef hann er eigi blindafur af hleypi-
dómum, ab hann meb þvf leggur táima fyrir
framfarir þjófar sinnar og drep í vcimegun
landsins, Honuin hefbi verib miklu nær, ab
kynua sjer mál þetta vandlega, og reyna ab
finna liinar sönnu ástæfur þess, Og þá heffi
hann komizt ab unnari niburstöbu, cn iiann
ki insl í grein sinni í Norbanfara. Jeg þykist
máti þessu allkuniuigur, ug kunnngri en nokk-
ur Norflendingur, og g'efst af þeiiri mebvit-
und, aö því, sem jeg heti sjálfur reynt, og
þeim skofiuium, sem jeg hefi fengiö íyrir þessa
reyn-lu mfna, ber ab öllu leyti samau vib þab,
sem menntafir menn í öbrum löndum, sem vit
hafa á f|árveikindum, segja um fjárkláfa og
lækningar lians. Herra s. i. hefbi verib miklu
íiær aö liugsa imi þaf>, sem Ðr. Hjaltalín befir
0agl um þetta mál, og trúa bonum til þess,
sern tiann sjátfur ekkert vit helir á, en Dr.
HjaltaWn hefir fulla þekkingn um, heldur en
ab álasa bouitm út ( bláinn og reka úr sjer
renibingssletttir til bans; því aö svo niikib er
þó vfst, ab Dr Hjaltalfn betir viljab löndtitn
eínuin vel í máli þessu, og eigi rábib þeim til
annar8 en liver mennlabur mafur f iibruin
löndum beffi rábib þeim til. Eins er þab ó-
þarli fyrir s. i , ab brigzla etazrábi .J,óna«sen
fyiir afgjörbir lians í þessn mali; því ab liann
hefir sannlega bæfi cinlægari vilja, vifleitni og
vit á ab rába Irarn úr máli þessu sem bezt
fyrir amtsbúa sína, en s. i. og fylg.jendur lians.
þ>ab er eigi nóg, ab skoba árangurinn ut af
fyrir sig í þessu máli, og er bann þó eigi
litill orbinn, þar sem kláJasvæbib er allt af
ab minnka og kiábasýkin ávailt í rjenun, og nd
f vetur liefir hennar eigi vart orbib, nema á fá-
eiiuim bæjurn á Subuinesjum, og tveimur bæj-
um í Ölfusi, og svo í fjenu á Mosfelli, setn
þó er nýkomib úr heilbrigbri sýsiu, og enginn
getur meb rökurn sagt a& fengib liafi sýkina
af öfru fje. þab verbur ab gæta ab þeim
mólspyrnum, scnr etazrábib befir átt vib ab
berjast, seni margar hafa verib, og vestar frá
nif tirskurbarmönnunnm; því ab jcg er sann-
færbur um, ab bel'íu þeir lofaf lækningamönn-
unum ab vera í næbi, og hefbu eigi stöbuglega og
meb öllu móti b; riz.t fyrir nifurskiirbinum, þá
lieffi klábannm fyrir löngu verib út rýmt; því
ab einmitt niburskuibarákafinn liiá fbúum liinna
unidænranna, og þeirra, sern þeim hafa fylgt,
helir vakib tregbu margra í því, ab ganga
meb rögg ab lækningunuin. En þab erhvoit-
tveggja ab þaö mun til lítils fyrir mig. ab
reyna, ab koma Norblendingum í rjetlan skiln-
ing á þessu niáli, enda skal jeg eigi eyba tfma
til þess. En jeg verb þó ab bibja landa mína
ab trúa varlega, sögum þcim, seni þeir heyra
uin klába bjcr á Suf urlandi; því ab þessar
klábasögur ern sumar ósannar meb öllu, en
fiestar afliakafar og ýktar. þannig bar rþjób-
ólfur“ þab út í vetur, og jafnvel var saet ab
fjölda manna á Norburlandi lieffi ver>b skrifab
þab, ab kláfinn, þcssi „sunnlenzkí drepkláfi“,
væri kominn aptur austur í Flóa í fje sjera
Páls Ingimundarsonar f Gaulverjabæ; en til
jiess aö sýna rnönnum hvcrsu áreibarileg sú
fregn er, set jeg bjer ab endingu skýrslu sjera
Páls sjálfs, dagsetta f byrjun marzmánabar, og
hljóbar bún þannig:
rTil ab konia í veg fyrir grundvallailaus-
an orfasveim og ástæbulausan ótta, sern risib
getur af kvitti um klába bjer á bæ, finn jeg
nanbsyn, af) skyra fiá því sanna í þessu til-
litf Rjett fyrir nýárib varb fjárgæzltimabur
þess var, ab ein af áin niínum var farin ab
reyta ull af sjer; liet jeg þá strax taka hana
frá og skofa; fundust þá einhver þref efa
hiúfur kringum júfur og nefan á liálsinimi;
var hún því næst mcb þremur áni öbruni sett
í einhýsi. Fáuin dögnrn s bar Ijet jeg klába-
nefndarmenn skofa kind þessa; því hvorki
þurfti jeg nje vildi trúa sjálfum nijer til ab
þekkja, hverrar tegundar þctta var, og ekki
lieldur draga fjöbur yfir, heffi þetta verib hinn
illarta?i útlendi klábi. Sem sagt klábanefndar-
menn skofufu kindina, og leizt þeim ab vísu
í fyrstu ekki vel á, sem skýrsla þeirra nmn
sýna. Um leib skobufu þeir aliar saubkindiir
mínar, sem heiina eru, en fundu ekki í nokk-
urri einni hin minnstu klába-einkentii, nema
ef telja skyldi, og svo frá öllu sje sagt, sem
svarar 2 gómstærbir af einhverri flösu f 1
kind. þ>ær 4 nmgetnti saubkindur liafa tffan
(á) nýár(i) vcrib sanian f Iiúsi; helir engin
lækning verib vib liöfö vib þá, sem tortryggi-
leg þótti, öniiur en sú, ab nokkrum sinnum
liefir vevib borib f hana tóbaksseybi; vib þessa
litiu vibleltni er fiasan, eba hvab svo á ab
nefna þab, liorfin, svo hún ab þrem vikum
lifnnm, þá skobun aptur fram fór á lienni,
var álitiu af klábanefndarmönnum allieil, eins
og lfka liinar 3 kindurnar, *em voru f húsi
og inötuneyti meb himii tortryggfu, bibu þar
af ekkert mein. Kvab þab vera álit kiába-
nefndarmanna, ab þab, sem birtist í þessari
kind, muni ieifa af fellihís, scm í frekara lagi
sýndi sig á þcssu bausti og vetri, einkum í
ungu fje, en sú umrædda kind var á annanvetur.“
Reykjavfk f apríl 1865.
H. Kr. Fribriksson.
SMÁSKAMTAFKÆÐIN OG TALNA-
FRÆÐIN.
(Verkefni f tatnafra>bi, leyst af prófessor Whar-
ton. Útlagt úr Edinb. med. journ., sept.
1864, bls. 290).
VERIvEFNIÐ: Ef smáskamta læknarnir
þynna eitt gran af lyfjmn g'nuin dccillfón
sinnum, eba skipta frvf í decilifón parta, eius
og þeir þykjast gjöra, þá hljófa þeir ab
lcysa þab npp f deciHíón dropum af ein-
hverskonar legi, t. a m , vínanda. Ef nú
væii tl 1,000.000,000 veralda og 1 000,
000,000 manna væri í hverri veiöldu, og hver
iuabur liffi 1000 ár, og tæki inn 1 skamt
á hverri sekúndu alla sína æfi, — hve lenei
m>undi þeirn þá endust liib eina gran af lyfj-
mn þessuin? — og live stórt flát þyrfti und-
ir þessa decilFóndropa af vínanda, scra þab
væri uppleyst í?
ÚRLAUSNIN: Ef 1,000,000 000 manna
á 1,000,000,000 veralda, eba samtaU ein trtllíón
manna, ætti a!b skipta á milli sfu þessari dc-
cillíón dropa, þá kæmi septillíón dropa á hvera
mann, og nú skyldi hver niabur taka inn 1
skamt á hverri sekúndu vibstöbulaust allasína
æfi, eba 32,336,000 dropa 4 ári, þá blyti
granib ab endast þeim í 31 v,687,535lv,9l3,
382»! 425.811U,01 2,15fJ,739,473 ára rnanna
aldra, efa 31,687^.535,943^1,382,425111,811,
012», 156 7381,473,000 ár.
Vilji mcnn teija hver 500 4r sem 1 mín-
útu, þá endast þessir decillion skamtar af einu
grani eigi nema 120,494,090 ár.
íiát þaf, efa kerald, er tæki þessa decillf-
ón dropa, þyrfti ab vera 229ÍT 995,079T,096,540
mílur á hvern veg bæbi Icngd og breidd og
dýpt, ef þab væri teningslagab.
Nú fer ljósib 192 þús. og 500 mtlur á
sekúndu, en þab inundi vciba 378 ár á leib-
inni frá einum enda til annars á þessu mikla
lyfjakeraldi
Sólkerfissvibib nmndi Iftib rýma af þcss-
ari dropa decillíón. því ab þvermálslína þess
er ab eins 5,706.893,200 mílur, ef rnifab or
vib hinn nieira öxul í gangbatigi Neptúns, og
ljósib er eigi nema 8.J stundar ab renna þann
veg. En væri nú uniniálsbaiigur sólkerfisins svo
stór, ab þvermálsiina lians væri 40,300 sitinum
iengri, cn l:ún cr, þá væri sú lína jafnlöng cinni
blibinni af lyfjakeraldiim, en þó gæti þetta
ímyndaba sóikeifis svib eigi nærri því rúrnab
dropadecillíónina, scm oubsætt er, því væri
þessi nýi sólkerfishnöttur látin falia ofan í ker-
aldib rriikla, þá mundi bann ab eins snerta
þab á 5 stöbuni, e! a 6, ef blemmur væri lát-
inn oían yfir þab en næbi hvergi út til hornanna.
Z
SÖGUBROT.
— Næstlibib sumar fæddi ógipt stúlka barn,
var þá klerkur sóttur ab skfra þab, en ábur
skfrnin framfór er þess eigi getib, ab prestur
hafi spurt eptir faterni barnsins; en þá búib
var ab skíra þab, segir giptur mafur, scm þar
var vibstaddur, og menn halda ab hati átt
h!ut ab máli og var líka næstl. vinnuhjúaskil-
daga ár, sem viniiumabur samheimilis stú kunni;
ekki á jeg barnib, hann sonur minn á þab;
þá ríbur Ðrottins þjón og gipti maburinn mei
honum til sonarins og segja honum tífindin,
en hann aísalar sjer í alla stabi faferninu og
fer ab beila út tárum, eigi ab sfbur er þó mælt,
ab þcir fabirinn og prestur liafi svo talib um
fyrir drengnuni, ab hann seinast bafi linast á
mótsögninni. Seint í sumar vildi stúlkan fá
ab ciga þenna gipta mann, en hann var eigi
vib konu sfnti skilinn; stúlkan íjekk þvf mób-
ur sín?. f fylgi meb sjer, sem þá gjörbu konu
mannsina lieimbob, og beiddu liana ab gefa
ieyfi sitt íil skilnabarins, hvab hún góbfúslega
gjörbi. Eptir þstta fór maburinn til sýsiu-
manns, og beiddist skilnabar á hjónabandi sínu,
og konunnar, og jafnframt ab mega eiga stúlk-
una, átti þá sýslumabur ab hafa sagt: rþab
má ekki, þareb sonur þinn er búinn sb eiga
barn meb henni“; hinum þótti súrt í brotib,
fór svo heim 4 prestsetiib aptur og ásarat
prestinum bobabi þangab einn annan mann,
sem beir fcngu til ab kannast vib fabemi krógans,
þessu eíban lýst ab sögn í akýrslum til piófasts.
Svona er mí saga þessi sögb bjer, og
þykir hún næsta eptirtektaverb, og setn dæmi
npp á, hvab sumir embættismenn, enda þótt and-
legrar stjettar sjeu, vanda sig í embætti eínu.
KOSNINGAR TIL ALÍ>INGIS 1865—69.
í Suburmúlasýslu er kosinn, sem abal-
þingmabur Bjöm Pjetursson, er ábur hefir
verib þar albingismabur, en sem varaþing-
Páll bóndi Ólalssoná Eyjdlfsstöburn á Völl-
um.
I Vestmanna-eyjum, sem abalþingmabur
sjera Stefán ^llelgason Tordersen, en til vara-
þingmanng Árni Eiríksson.
I Snæfeilsnessýalu er kosinn tii varaþing-
manns óbaia-eigandi stúdent Brynjóifur Boga-
sou Bencdictsen í Flatey.
í Skagafjarbarsýslu vorti kosnir 3. f. m
scm abalþingmabur,, hreppstjóri, óbalsbóndi
Olafur Sigurbssorifá Asi, og til varaþingmanni
kirkjnbóndi Jón Arnason á Vífimýri.
Ab oins 22 kjósendur höfíu mætt úrallri
sýslunni á kjörfundi þessura, og virbist oss,
sein þib lýsa litlum áhuga kjósendunna, um
þab hier þingmabur yrfci; eigi ab slburt höld-
um vjer þó, ab kosningin hafi tekist vel.