Norðanfari - 18.09.1866, Page 3

— 39
afc menn sjc í etfgvjelnm, skinnsokkum e?sa I
skjóbum eins og bóndinn a& austan,
Eigi ab eins öllura þeim, sem hafa átt
heimili og eiga enn á Akureyri, og nú !ifa>
eba hafa haft þar Iengri eía skemmri vibdvöl,
heldur og mörgum þeim sem þangab hafa
komib, eba hafa farib þar um, er kunnugt,
hve þar er víi;a opt óþokkalegt á hlö&um,
götum og hinum aubu svæSum, einkum þá
rigningar hafa gengib, ebur snjóbleytur haust
og vor; þab er því öll þörf á því þótt arnt-
mafeurinn vilji rába bót á þessu og fleiru; auk
þess sem öli for og bleyta, sem safnast sam-
an á hlöbum eba svæbum kringum hás manna,
e?a hvar sem er, og ekki gctur rnnniö burtu,
er talin ska&leg fyrir heilsu og iíf manna og
skepna, ekki sízt þá hitar ganga og kyrrvibri,
og gufan upp af þessu, ekki getur af golu
eba hvassviíri borist burtu; þá er líka hægt
ab finna, fyrir þá er ab konia, óþverradaun-
inu upp úr hlöbunum og götunum í megin-
bænum; og á þab eigi saman vi& hreinlætib
02 prýíina, sem þar er víbast hvar innan húsa.
Allar rá&stafanir, sem mi&a til þess í öfcrum
löndum, afc verjast næmum sóttum, brýna án
afláts fyrir mönnum, afc vifchafa allan þrifoafc
og hreinlæti, utan sem innan húsa, þrí hver-
vetna þar sem þessa er sízt gætt, evu sóttirn-
ar jafnan skæfcastar, t. a m.,'eins og sagt ev
frá í Mekka og Medína.
þegar fjara er, ganga afc sönnu nokkrir
eptir henni, en þá eru bryggjurnar efca grjótifc
úr þetm þvert fyrir, sem afcrar torfærur, sem
menn verfca þá afc klifra efa klöngrast yfir,
cfca gjöra sjer krók upp fyrir þær, fæstir eru
þafc því, sem fara leifc þessa, þá öfcru geta
vifckomifc. Svo er hún nú í öfcru tilliti, eink-
um á haustin um fjártökuna, mjög vifcbjófcs-
leg, þegar allur bakkinn löfcrar íraman af blófci,
gorhaugum, innvolsi og ýmsum öfcrum óþverra
og saur; og þegar hinn mikli fiskafli var Iijer
fyrir nokkrum árum sífcan, var röstin af þorsk-
höf&um og dálkum og slógi og slori, eptir
öllu fjöruborfcinu út á Oddeyri og irin á Krók-
eyri, en nú fæst varla eitt þorskhöfufc efca
kútmagi í sofcifc; og er sem mönnum liali
hefnzt fyrir misbrúkunina.
Áfcur þú öfclafcist kaupstafcarrjett og bæjar-
stjórn, var ýmislegt í munnmælum og ráfca-
gjör&um þjer til framfara, en nú er sem þess-
ar raddir sje þagna&ar, því allra augu hafa í
því tilliti, vortafc til hæjar»tjórnr.rinnar, og á-
litifc sem þa& væri ab hleypa slefcanum fram
fyrir eikinn, a& stinga upp á nokkru e&a hafa
fyrir stafni, af því sem heyr&i til ætlunar-
verks hennar efca verkahrings ; hún „þenkti og
ályktafci“ sem Revkjavík.
þ>a& var eitt sinn sagt á fremstu grösum,
ab koma hjá þjer upp hesta- og sau&arjettum
‘gör&unum miiium Gu&manns og Havsteens
húsa, svo erigir hestar þyrftu a& vera út á
götum efcur í hlö&unmn, innanum fólk og far-
angur. Jafuframt þessu var og sagt í rá&i,
afc aftaka saurgötuna (Skidenstrædet), en búa
aptur til breifca götu í gegnum garfcana, mefc-
íram rjettunum. þá var líka talafc um, afc
vissir menn væri fengnir til þcss, svo opt sem
þyrfti, afc moka rjettirnar og hreinsa og sópa
hin aufcu svæfci og götur, sem helzt sættu um-
ferfc, og for efca bleyta efca sorp safnafcist á,
sem allt væri þegar flutt f burtu á liestum
e&a eki& á hjölbörum efca kerrum, upp í jarfc-
eplagarfcana, fjósliaugana, efcur í a&ra afvikna
sia&i. þafc er au&vitafc, afc þetta starf heíir
nokkurn kostnafc í för me& sjer, en ltann æfti
ekki alveg a& lenda á ábúendum þínum, held-
ur og líka þeim, sem hef&u hesta efca fjenafc í
för sinni og setlu þa& inn ti! Icngri efca skemmri
dvalar, og jafnframt ættu a& greifca dálítinn
toll fyrir þafc, t. a. m. í hvert skipti 1 sk
fyrir stórgripinn, en \ sk. fyrir saufckindinaj
einnig fyrir burtufluttding á gori og öfcrum ó-
þverra úr sláturfje, sem eigi ætti afc lífcast á
lófcinni, dægri lengur. þafc þótti líka naufc-
synlegt, a& hver húsráfcandi heífci salerni á ió&
sinni, og þar ab auki væri 1 efca 2 hjánaust-
unum, sem almenningar; svo sú ósvinna tæk-
ist af, afc menn þyrftu a& vera á setum á bakvifc
húsin, upp í bakka, efca fram í fjöru. Bærinn
ætti a& geta seit þar allt áburfcarefnitil þeirra, sera
eiga garfca, og þess heidur, sem sumir þeirra eru
{ þröng mefc áburfc í þá, efca ti! þess afc rækta
mefc því einhvern biett út á Oddeyri. Allur
áburfcur erlendis þykir dýrmæt vara og borg-
a&ur suinstafcar dýrum dómum. Allar þjófcir,
sem unna hagfræfci og framförum sínum, kosta
því kapps um, afc bæta og auka áburfcinn sem
niest; efca hve mikifc mætti eigi rækta hjer í
landi vifc sjávarsífcuna, mefc öllum þeim grút
og siori, er þar árlega tilfellzt, og sýndist
enda betur varifc, en afc láta flytja hann til
annara Ianda, því hve mjög stendur eigi á-
hur&arskorturinn landi þessu fyrir þrifuro, má-
ske meir en hafísar, jarfceldar og harfcæri. þ>á
er þess vert a& geta, afc hjá þjer var einu-
sinni skipufc af amtmanni „hafnarnefnd*, og
var þafc eitt af ætlunarverkum hennar, afc
koma upp stórri btyggju af grjóti, sern iægi
frá lattdi mifcsvæfcis millum P. Th. Johnsens og
llavsteens, og næ&i svo langt í sjó út, a& stærri
sem minni skip gætu legifc vi& hana fermt og
affermt, hvernig sem á sjó stæ&i, og hún svo
rammgjörr, afc ísrek eigi gæti haggafc henni ftil
muna. Bryggja þessi er hjer ómissandi, eink-
um yfir þann ííma, þá húifc er a& taka upp
trjebryggjurnar, én sjórinn aufcur, jafnvel a&
hjer þyrfti þá sem sjaldnast a&ra bryggju,
væri hún nógu löng og breib. Skipa-eigend-
tir sem hjer eru, og þeir sem Ienlu hjer efca
höfnufcu sig ættu afc kosta þessa bryggju;
svona er þa& í öfcruin löndum, og kallast slíkt
gjald „hafnargja!d“. þar er goldinn tiltekin
tollur af hverju skipi, sem mifcafcur er vifc
farmrúm þess eía lestalal. þessu gjaldi er
varifc til þcss aö hreinsa og dýpka skipaleg-
urnar, halda vifc lendingum, bryggjum og hafna-
girfcingum.
Margt af þessu, sem hjer er afc framan
stungifc upp á, vex mönnum mest í augum,
mefcan ekki er byrjafc á því, efca ráfcist í þafc
mefc eiju og samtökum, því byrjunin er sem
jafnan, torveldust. Jeg leyfi mjer afc taka til
dæmis, forrafcann, sera var fyrir utan kaup-
stafcinn, og opt á vetrum var næstum ófær
yfirferfcar vegna Bvellhunka, er lagfci fram af
Itonum, og flóbs afc framan, en fyrir vilja sam-
tök og fylgi búa þinna, var forvafcinn á tveim
dögum mestpart sprengdur fram, og veggur
hiafcin framan undir hann, svo sífcan hefir þar
optast verifc allgófcur vegur; einkanlega hafi
menn nokkufc skeytt um afc lagfæra þafc á vor-
in, sem ísrck á veturna liefir fært hann úr
lagi, efcur uraferfc og aurárennsli, rótafc mai-
aráburfcinum. þá stófc heldur eigi lengi á afc
koma upp kirkjugarfcinum og kirkjugar&sveg-
inum, af því þar rjefci fyrir, viljinn samtökin,
atorkan og gófc stjórn.
þafc er eigi fátæktin ein, sem hamlar því,
afc þetta efca hitt eigi kemst í verk, heldur er
þafc miklu fremur afckenna áræfcis- ogafcgjörfca-
leysinu, en þó einkum ofdrykkjunni og immafcar
vörueyfslunni, sundurgerfc og prjáli, svo árlega
ganga í súginn hjerálandi fleiri hundrufc þús-
undir dala, og er því ekki kyn þólt hagur fiestra
sje á veikum fæti, hvafc lítifc sem út af ber,
mefc árferfci efca aflabrögfc, og ísland allajafna
á horriminni.
Akureyrarbúum ætti afc þykja frami íþví,
afc gjöra bæ sinn, sem byggilegastann, afc því
leyti, hver heffci efni á, og smátt og smátt,
efca dálítifc á hverju ári, því Rómaborg var
ekki byggfc á einu ári, og a& allur bæjar-
hragurinn, utan scm innan húss, lýsti gófcri
bæjarstjórn, atorku, þrifnafci og reglusemi, því
þafc er húsbóndinn, sem gjörir garfcinn fræg-
an-, en eigi garfcurinn húsbóndann.
ÚR BR.TEFI FRÁ BÚSAVIKURVERZLUN-
ARSTAÐ, dags. 7. sept. 1866.
2. september þ. á. lágu á Idúsavík 3
fiskiskip, 2 frá Lundúnum og 1 frá Shetlands-
eyjunum. Sífcari hluta dags voru skipverjar
í landi af liinu sífcast ncfnda skipi, er nefnd-
ist „Gipsy Queer.“; vortt sumir þeirra nokkufc
ölvafcir og sýndu fer&amönnum, er þar voru
staddir, ýmsar glettur, einkttm í því aö taka
frá þeim hesta til a& rífca þar nm kring. En
seint um kvöldib voru þeir suntir orfcnir mjög
drukknir og gjör&u tilraun til a& mölva upp
verzlunarhúsifc, brutu nokkra glugga og voru
því nær búnir a& brjótast innn um dyrnar.
En þá var lögreglustjórinn sóttur, og fóru
þeir til skips síns, og sendu þegar bát í ann-
a& Lundúnaskipi& til a& hi&jast Iifcveizlu tii aö
gjöra meiri óspektir, en skipstjóri þverneita&i.
En svo var ástatt á Húsavík, a& mjög fáir
karimenn voru heima, er sumir voru a& hey-
vinnu, sumir vi& fiskivei&ar út íFIatey; og af
því menn óttu&ust nýja árás, var þegar sent
út á Tjörnes eptir lifcstyrk, og fengust þannig
í allt 19 menn, sem vöktu um nóttina til
skiptis og höf&u 7 byssur. Enginn kom fram-
ar í !and af Shetlandseyja-skipinu, en af öoiu
Lundúnaskipinu komu 2 menn, hvar af ann-
ar var Færeyingur, og sag&i hann frá, a&
leitab heffci verib hjálpar af „Gipsy Queen“.
Fyrri hluta dags hinn 3. september, ljctu þeir
allir í haf, og hafa ekki sjest þar sí&an.
LANGFERÐAMENN. 23 ágúst næstl. kom
sjera Gu&jón Hálfdánsson í Glæsibæ, heitn
aptur úr ier& sinni vestur í Flatey á Breifca-
tirói og í Skutulfjörfc vi& ísafjarfcardjúp. 2Ö.
s. m., komu Englendingarnir afc norfcan frá
Mývatni; höffcú þeir sko&afc Reykjaidífcarnára-
uniar, Dettifoss og Uxakver; þeir iög&u hjefc-
an af stafc su&ur, 30. f. m.; en degi sífcar
herra Jústizráb landlæknir dr. J. Hjaltaiín, er
haffci dvalifc hjer sí&an hann kom a& sunnan.
Hann haf&i hjer mikla a&sókn af sjúkling-
um, auk þess sem hann var sóttur til nokk-
urva lengra og skemmra a&; - er þab sagt, afc
(lestum af þeim sem leitufcu hans hali meira
efca minna batnafc. þafc er tekiö til þess, hvaö
liann sje ljúfur og lítilátur. Hann skofcafci
hjer lyfjabúfcina, og er mælt afc iionum hafi
þótt lyfjabyrfcirnar vera miklar og gófcar. Svo
kom og landlæknirinn því ti! leifcar, afc lyfsali
Hansen tók sjer stö&ugan a&stofcarmann fyrst
um sinn, sein sje fyrrum iyfsala 0. Thoraren-
sen sökum þess afc afcsóknin afc iyfjabúfcinni
hjer í bænum hefir töluvert aukist eptir komu
lyfsala Hansens og hjet hann einnig þegar í
haust a& fá sjer kennslupilt sem iandiæknir-
inn seinna meir gæti prófafc í mefcaiafræ&i, og
lyfsali Hansen svo notab sjar til a&stofcar í
me&alaútbýtingu, er þetta samkvæmt 16, grein
í erindisbrjeíi landlæknis frá 24, febr. 1824.
Eptir 15 gr. í erindisbrjefi iandlæknis er
þafc skylda hans, a& minnsta kosti annafc efca
þri&ja hvort ár a& sko&a lyfjabú&ir hjeir á landi,
sem eru í fjarska við hann, en hafi hann eng-
an læknir, er geti gegnt störfum hans á mefc-
an liann er á sko&unarfer&um sínum, er hon-
um leyft me& Kancellibrjeli frá 1, des. 1843,
ab láta hluta&eigandi hjerafcslækna í nærveru
yfirvaldsins sko&a iyfjabú&irnar, og er ákvarfcafc
um ferfcakostnafc hans og dagpeninga í Kan-
cellibrjefum frá 18. júii 1840 og 23. júní
1842. Annars inun Jústitsráfc Hjaitalín, stvax
í fyrra sumar haía ásett sjer a& sko&a í sumar
lyfjabú&ina á Akuieyri og sagt þetta bæfci al-
þingismönnum og amtmanni Havstein þegar
þeir hittust syfcra í fyrra haust.
27. f. in., kom hingafc stúd theol. E Ólafsson
Bricm, sera farifc haffci í sumar frá Rvk austur að
Hofi í Álptatirfci, þafcan á Eskjufjörfc og svo
hingafc; hjefcan ætlafci liann aptur til Rv,, og
Ijúka sjer þar af á prestaskólanuin í vctur. 8. þ.
m.kom hingafc afc sunnan, stúdent Jakob Páls-
son Ingimundarsonar frá Gaulverjabæ; ætlar
hann að vera barnakennari í vetur, hjá herra
pról'asli Daníel Halldórssyni á Hrafnagiii.
Deginum eptir kom Anderson stórkaupmafcur,
m á&ur er getib og nú var á annari fer& sinn