Norðanfari - 06.11.1866, Blaðsíða 2

— 58 —
Breta landa sinna,a?i korna? flutningabanni?> þar
var numib úr lögnm, þá hjeldu margir, ab
þah steypti um lcoll aliri akuryrkju á Bretlandi
hinu mikla; en þessu fór fjœrri, því síþan
hefir verzlunin aÖ þcssu leyti verib leyst sem
úr álögum og jarðræktin og ýms ibna'ur tek-
ib ótrulegum framförum. Mörguin af Englend-
jngum stób og milcill etuggnr af verzlunar-
samningi þeim, sein Cobden kom á millum
Fraklca og Breta, því ýmsir þessara hjeldu,
ab ef nýr markabur fyrir Frakka yrfci þar
lögleiddur, þá myndi hann mjög ganga íbága
vib aliann ibnab og vöruafla á Englandi og .
ríba því á slig; en hife gagnstæfca várb uppá
teningnum, því þjóbir þessar vinna vib verzl-
unarsatnning þenna, eigi abeins árlega millíónir
punda Sterlings, he'dur hefir hann öllu meir
tryggt samblendi og vináttu þeirra þcgar
gufuvjelamar vorn fyrst nppfundnar, af Fúlton,
þá óttubust menn fyrir, a& millíónir af mönn-
um yibu atvrnnulausir, en þah vavh þvert á
móti, því bæ&i þurftu rnargir til þess ab vinria
meb vjelunum, og svo voru þær frumorsök ti!
nýrra atvinnuvega. þegar Guttenberg fann
upp prentlistina 1436, hjoldu rnargir ab þab
væri hib mesta ókvæbi fyrir mannkynib, sem
BÓIin hofbi skinib yfir eiukum munkarnir, sem
ritab höfbu fyrir menn skjöl og bækur, og unn-
ib vib þab ærib fje, og gátu eigi komib því í
sitt höfub, hvcrnig Gultenberg og Faust gætu
seit mönnum af einni bók t a. m. biflíunni á
þýzku og latínu, mörg hundrub expl. í senn
nema meb því eina móii ab þeir hefbu sam-
ib utn þetta vib ganila karlinn. En hve mjög
hefir eigi síban þessi íþrótt var fnndin þjób-
unurn skilab áfram í allskonar menntun, hag-
fræbi og framförum. |>ab hefir líka gengib
svo til síban fyrst fóru sögur af mannkyninu,
ab hafi eitthvab af því sem ábur fullnægbi
þörfum lífsins brugbist, þá tiefir skorturinn
og naubin knúb menn áfram lil þess ab leyta
ab öbrum nýjum lífsbjargar uppsprettum. þ>eg-
ar verzlunin á Islandi vav látin laus, og kaup-
mcnn Iiöfbu ekkert abltaid frá stjórnarinnar
hálfu til þcss ab byrgja landib meb nanbsynj-
ar þess, þá töldu margir sem víst, ab landib
yrbi hungurmorba; en nú er reynslan síban
búin ab sannfæra oss um, ab þetta hefir farib
allt öbruvísi, og kaupmenn byrgt okkur eins
og ábur, og þrátt fyrir þsb þútt hallæri og
dýrtíb hafi dunib yfir, og mikill þorri iandsbúa
8kuldunum vafinn til þeirra og annara; sem
vib ættum án aíláts ab kappkosta, ab losa oss
úr þeim vibjum, meb því aö skora kaupin á
drykkju- og munabarvörunni, sem allra mest
oss er unnt, en þar á mót efla landbúnabinn
og sjáarútvegina, ab því leyti efni vor leyfa
og fjársjóbir náttdrunnar ijúka upp fyrir oss
sinni mildu hendi. Naddoddur.
„IIJÁLPRÆÐI f NEYГ.
þ>ab er alkunnugt, ab lijerabslæknir J. C.
Finsen sótti í fyrra sutnar til stjórnarinnar
um leyfi til þess ab sigla til Kaupmanna-
hafnar nú í suniar sem leib, og ab stjórnin
liafi leyft honum þab.
þegar Iæknir Finsen hafbi nú fengibþetta
faravleyfi, vann liann cand med 0. Thoraren-
sen á ílofi til jiess ab gegna embættinu fyrir
sig til haustsins, og sigldi svo hjeban 12. júlí
næstl. til Kaupmannahafnar ásamt konu sínni
og tveimur fósturbörnum þeirra. En þegar
lækr.ir J. Finscn er kominn til Kaupmanna-
iiafnar, sækir liann en utn til stjornarinnar,
ab mega vera frá emhættinu til þess ab vori
1867, sem stjórnin ge.for honum kost á, meb
þeim skiiyrbum, ab hann í fjærvetu sinni fái
einhvern af þcim þremur til þess ab gegna
embættiriu, cand. med. & chir. J. Jónassen í
Reykjavík eba einn af lærisveinum iandlækn-
is Dr. J. Hjaltalíns, sem ætii sjer ab taka
próf í læknisfiæbi nú í sumar (1866), eba
í þribja lagi cand. med. 0. Thorarensen
á ílofi, þó hann nreb því móti, ab hann
megi frá 30. septemberm. þ. á hafa heimili
sitt á Hofi; en gæti nú enginn þessara fengist
þá áskildi .stjórnin, ab Finsen læknir færi þá
heim aptur til embættis síns meb seimistu þ'Óst;-
skipsferbinsi þ á. frá Kattpmannahöfn tiiReýkja-
víkur, sem víst heíir ekki oibib, því þab er
aubrábin gáta, ab læknir Finsen ætlar sjer eigi
út liingab aptur, þar sem hann eigi ab eins
hefir fengib burtuveruleyfib lengt til þess ab
sumri, heldur og í annann stab iátib selja vib
opinbert uppbob 20 — 21. sept. næstl. hib mesta
af búslób sinni, ebaf ab því leyti, sem itann
eigi flutti meö sjer í sumar og tieíir síban lát-
ib senda sjer eba rábstafa á abra leib. Margir
furba sig á því, ab læknir Finsen skyldi svona
hverfa ttndan merkinu og yfirgefa embætti sitt,
cins hjálparlítib og þab nú cr, þótt hann ef
til vili, eigi hafi treyst sjer til heilsu sitinar
vegna, ab vera hjer lengur. En hvab áhrærir
lækni 0. Tlioi'arensen á tlofi, sem nú er kotn-
inn á þribja ár yfir sjötugt, þá er hann mjög
fatlabur af þraut og máttleysi í hægri hlibinni,
einkum fætinum og handleggnum þeim megin,
svo hann getur lítib gengib og eigi ferbast
nema á hesti, og ab eins lijer um nærsveit-
irnar, þá bæriiegt er vebur og færb. Og þótt
lækni Ó. Tliorarensen hafi vcrib mjög dugleg-
ur mabui', þá lifir þó enginn tipp apíur þab
sem hann er búinn ab lifa. Aliir sjá því af
þcssum kringumstæbum, ltvab stjórnin hefir
sjeb hjer vel fyrir læknishjálpinni, fyrst ab
leyfa Finsen lækni, ab yfirgefa embættib og
setja ab eins í stab 3inn haltann og afivaná
mannn á áttræbisaldri, og svo ofan í kattpib
leyfa þessutn ab sitja út á Hofi, þvert olan í
þab sem lælcnum hjer í læknistimdæminu eí
gjört ab skyidu ab liafa heimiii sitt á Alcur-
eyri, auk þess, sem þar eru jafnan fleiri eba
færri sjúklingar og lyfjabúbin vib höndina.
Stjóruin gat þó sjeb í iiendi sjer, ab þab er
ofætlun fyrir fatlabann mann og á áttræbis-
aldii, ab þjóna læknisembætti áíslandi, og þab
um hávetur og þá ailia vebra er von. Uún
gat líka sjcb, ab þab var á óvissu hvort cand.
J. Jónassen ebur cinn af lærisveinuin land-
læknisins fengist, og á kom vib daginn ab hvor-
ugann þessara var ab tá, því Jónassen átii
eptii' ab vera á fæbingarhúsinu, en lærisvein-
ar landlæknisins ganga eigi undir pióf
þettab ár; enda Ó. Thorarensen, senr mælt
er, ab aldrei hafi gefib kost á þjónustu
sinni vib embættib nema tii þess nd í haust;
og ab þab var nokkub um seinann, ab skipa
lækni Finsen heim aptur, þegar allar þessar
málamynda útvegur áttu ab vera ttrn garb
gengnar, og vissa kotninn um áranguriun
af þeim aptur til Kaupmannahafnar. þab
viríist einnig af sania toga spunnib, ab ætia
lækni E’insen í októbcr eba nóvernb. ab korn-
ast landveg hveinig sem vibrabi og færb væri,
frá Reykjavík og norbur á Akureyri. Eptir
ábursögfu geta menn þá sjeb liveniig þessar
ællanir og rábstafanir, eru gjörtar úr gaibi,
og ab hvab niikki læknishjáipin, soiu iæknir
Finsen og stjðnrn sjer oss l'yrir, fuilnægir
augnamibinu og því sem vjer eigum heimting
á. Allir sem kunnugir eru á Islandi, og enda
þeir sem ab eins hafa litib upp^rátt íandsins,
þelckja og geta sjeb vegalengdina, sem er
rnithrm Y iiuulatSlielCar Óg By SiCtipá'vÖI'bu á
Langanesi, sem víst eru 5—6 þingmannaleibir;
Áuk torfæranna sem eru á leib þessari af
I fjaliveguiu og vatnsföllum, ab vjer eigi nefn-
um krókana, sem lcunna ab lcoma fyrir
t. a. m , út í fjörbu beggja sýslanna, til
Grímseyjar og Fiateyjar, ebur upp til daia,
frernst fram í Bárbardal, upp ab Mývatni og
austur ab Gnmsstöbiim á Fjöllum; en hvab
er nú ab fara þetta á sumrin, lijá því setn
á veturna, þá lcomib er skammdegi, hríbar og
snjóar og ill eba ókleyf færb er í byggbum,
iivab þá yfir fjöll og fyrnindi, svo hvab ferba-
lögin snertir, þá er þab eigi færi nema alhiaustra
nranna, ab þjóna iækniseinbættum á Islandi til
hlítar, enda hefir þab hjer átt sjcr fá dæmi,
ab læknar fari í langferbir og sízt á veturna
svo ab þeir sem fjærstir búa þeim, geta sem
hafa minnst sín, en sárnafi hvab þessi sending
kom seint til hans. Morgninum cptir kom
mabur til hans, sá hinn sami og flutt hafbi
bindinib þangab daginn ábur, þegar Róbert
var ekki heima. Sá var veitingamaburinn frá
Rcading Jón Brklle, sem sagbi nú Róberti ab
ab fóstri iians v Geelmayden, hefbi haldib
hjá sjer brjefi Franlciins og bindininu, til þess
þetta skyldi ekki halda Róberti frá gullsmíb-
inu. En þegar hann var hættiir vib gulBmíb-
arnar og fóstri lians vildi eklcert hiröa um
hann framar, hafbi hann sent Jóni brjefib, en
Jón hafbi ckki lengib lientuga ferb nr b þab
um langan tíma. Nú kvabst Itann vera á ferb
til Nýju-Jórvíkur til ab stofna þar stórt veit-
ingahús og hefbi því tekib þetta brjef meb sjer
sem Róbert átti að vera búinn ab fá fyrir 13
árurn. Býbur hann nú Róberti ab gjöra hon-
um greiba, ef liann þurfi meb einhverntíma.
Róhert afrjebi nú ab leita á fund Fran-
klíns og segja honum hvernig farib hefbi um
brjcf hans; ,en þá iá Frankiín bafialeguna.
Hann hafbi þá 4 um áttrætt og þjáíist af
ste'nsótt, svo bágt var ab ná tali af horrtim.
fó sendi Róhert honum brjef hans ti! sín og
fjekk daginn eptir orb ab lcoma ti! hans. þeg-
ar Franklín ltsyrbi hvcrnig farib var meb brjef-
ib og hvernig Róberli hafbi libib næstu 13 ár,
stundi hann vib, og talabi meb ró og spekt,
eins og lrann var vanur, um þab, hvernig
rnenn spilltu stundum meb einræbi sími og
ónýttu hinar beztu gáfur, og tálmubu þeim ab
gjöra mannkyninu gagn {>ó kvaöst hann elcki
vera vonlaus um ab Rðbert gæti enn hætt sjer
noklcub þab sem hann heffci misst og lofaM
aö lijálpa honurn. Fám dögum seinna fjekk
Róbert loforb frá Eranklín nm 30 pund sterl-
ing (270 rd.) árlega í 3 ár af eigurn lians.
Tveim mánubum seinna andabist hinn
frægi mabur, svo Iíobert missti þar hinn eina
vin, sem skiidi rjett til livers D*rottinn ætlabi
hann. Strax og Róbert kom frá Franklín gelck
hann til siníbvjelameistarans meb meömælingar-
brjef Franlclíns, Ijekk beztu vibtökur og tók
ab stunda þá ibn, scm lionum var kærust.
Nú áleit hann slcyldu sína ab skrifa Jóel
vin sínnm um þefta, og hafna þeirri hjálp sem
hann haffcl veitt honutn, til ab læra nppdrátt-
arlislina; en hana hafbi hann nú iært svo vei,
ab rnenn töldu hann mebal hinna fremstu í
þeirri list.
Róbort vann nú hvern dag af kappi ab
smíbvjelum meistara síns, en varbi hverri frí-
stund til ab læra rúinmálsfræbi, scm er und-
irstaba hreifingafræbinnar og ómissandi til ab
slcilja hana og nota. Hann tók svo brábum
framförum í lærdómi og kunnáttu, ab hvern
mann furbabi. En því meir sem honuin fór
fram, þess ákafari lmg lagbi liann á gufuskips
smíbina. Urn þab var hann ab hugsa nótt
og riýtan dag og rábgabist tun þetta vib meist-
ara sitin og marga vitra rnenn. En allir ráb-
lögbu honum ab hitgsa,.ekki til þessa því þeir
álitu engan kost ab koma því í verlc. {iá
frjeitist þessi rábagerb út um borgina ab Ró-
bert vildi smíba skip, sem gufuafi knýfci áfram
móti straum og stormi. Varb þotta ærib um-
talsefni nubil ifcjulausra sjervitringa og kom
þeiin saman um ab nraburinn væri vitlaus.
. þetta var og sýnt og sannab í nokkrum dag-
blöbum en Róbert las þau sjaldan, hann hafbi
annab ab stunda, enda hirti hann lítib um
slíkar ræbur.
Um þessar mundir kom herra v. Geel-