Norðanfari - 12.04.1867, Blaðsíða 3

__ 9 | _
“ u I '
lngskröfuveginn e8ur ástands-
kröfuveginn, þá getura vjer meb allri
sanngirni áskiliö oss 70,000 rd. fast tillag og
vertur þá betra ab fara þann veginn, sera
greibari er framkomu; en eigi þarf þar fyrir
aíi sleppa rjettarkröfunni svo langt á burt aí>
hún verbi eigi höfb til hli&sjónar. þessi 70,000
rd. upphæb er þab, sera vjer getum minnst
gengib ab, og þó meb því móti aö vjer fáum
vissu fyrir, ab vjer þurfum eigi ab leggja af
því neitt til Danmerkur. Ab minnu en þessu
megum vjer ekki ganga, hvorki vegna sjálfra
vor ebur eptirkomendanna. Fáist þetta ekki,
verbum vjer — ab voru áliti — ab fresta
málinu, þar til betur blæs, og segjum vjer
þetta eigi af því, ab vjer metum frelsib og
fjárhagsrábin lítils, því vjer þráum ákjósan-
leg málalok sem mest má verba, en vjer vilj-
urn eigi kattpa frelsib of dýrt, nje snúa hapt
á hendur vorar fyrir ofmikib brábræbi, ebur
steypa oss í meiri vandræbi eptir, enn ábur.
Vjer segjum ab þab standi oss fyrir ölluni
þrifum, ab vjer fáura eigi lijá stjúrninni fje,
til ýmsra umbúta, En ab sama brunni ber
088, ef vjer fáunr svo Htin styrk frá Dönum
til ab byrja meb, ab oss vantar undir eins fje
til ab koma fótum undir framför vora; og þá
er öllu verra ub stianda á þvf skerinu, sem
vjer sjáltir höíum lagt í leibina.
þ>etta kann nú sumum ab þykja of mikib
víl og vautraust á efnahag vorum; en þeir
sem lifa, þegar fjárhagsabskilnaburinn er á
.kominn, mnnn þá opt heyra þessi orb. ab fje
vanti ti! þess og þess. og ættum vjer engu
síbur ab hafa oss þau oib hugföst nú, heldur
en seinna meir; þau ættu einmitt ab hvetja
oss til ab búa hyggilega um hnútana meban
á undirbúningi fjárhagsabskilnabarins stendur.
þó' nokkrum þ'ingmönnum þætti sú skob-
un undarleg og óeblijcg, ab vjer skyldum
„þurfa og heimta meira tillag frá rDanmörku,
eptir ab vjer fáutn frjáisa stjórn heldur en áb=
ur, en vjer fáum hana“, þá er þetta alveg
eblileg skoban. Hefbi Ðanir lagt fje til allra
þeirra umbóta hjer, sem naubsylegar voru, þá
þyrfti tillagib ekki ab vera hærra, en af því
ab þeit hafa synjab oss um (je til margs, svo
þab er en þá ógjört, þá þurfum vjer eptir-
Ieibis meira tillag en ábur, til ab koma því á
fót sctn oss vantar, og vibhaida því. þessa
verba menn vandlega ab gæta.
Á seinasta alþingi greindi þingtnenn mjög
á um þab, ab sumir þeirra vildu eigi, ab fjár-
hagsmáiib væri rætt á alþingi, íieldur ættum
vjer ab bibja konung vorn um þjóbfund til ab
ræba mál þetta og stjórnaibótarmáíib, í heild
sinni, og varb þessi skobun ofan á vib at-
kvæbagreibslnna. En aptur álitu hinir ab þab
hefbi sömu þýbingtt, hvort málib væri rætt á
þjóbfundi ebur alþingi, og nokkrir þeirraálitu
ab aiþingi gæti ákvebib tölu uppliæb á til-
iaginu frá Danmörku, án þess þab hlyti ab
vera bindandi fyrir þjóbfundinn.
Yjer viljum ekki álíta oss færa til ab
leggja órækan dóm á þetta atribi, en oss kem-
ur þab svo fyrir sjónir, ab helbi þingib haft
fullkominn rjett til ab ákveba og santþykkja
þá tölu upphæb, sem íslendingar vildu gjöra
sig áaátta meb, þá mundi þab tiljóta ab hafa
orbib bindandi fyrir þjóbfundinn, ebttr ab
minnsta kosti orbib ervibara fyrir liann eptir
en ábur, ab hækka kröfurnar um tiilagib; en
ef þetta atkvæfi alþingis ekki heföi liaft fulla
þýbingu ebur eigi svo mikla, ab þab gæti orb-
ib bindandi fyiir þjóbfund, þá var þýbingar-
lítib ab fylgja því svo fast fram, ab alþing
skyldi endiiega álcveba vissa tölu upphæb frá
íslands hálfu.
jiab er annars ekki gott ~a& skilja í sko&-
an sumra þingmanna, þeir bái:u konung um
þjóbfund til ab ræbaum stjórnarbótar-
málib, en viidu fyrir hvern ntun ræba út
um fjárhagsmálib, en þeir hinir sömu
álitu þó ab fjárhagsmálib væri abal atribib í
stjórnarbótinni, og nokkrir þeirra álitu ab þab
eilt væri nægileg stjórnaibót; þessir þingmenn
báru þab fyrir ab sönntt, ab aiþingi þyrfti ab
gjöra út um fjárbagsmálib, ábur en þjóbfund-
ur færi ab ræba um stjórnarskipunina, svo
vissa væri fyrir hve mikib fje væri fyrir itendi,
til ab laga bina nýju stjóm eptir því. En
þab var ekki ab ganga ab þvf gruflandi, fyrir
þá, er samþkktu ab hib fasta tillag frá Dan-
mörku skyldi vera 37,500 rd ebur jafnvel
50,000 rd., ab ekkert fje rar fyrir hendi til
annars en vibhalda því eymdarástandi, sem er,
eins og eigi er vou, þar sem tillagib var mib-
ab vib ástandib sem nú er., Ab þvf mátti líka
ganga vísu, ab stjórnin nutndi veita íslandi
þetta fje, þegar þab var minna en hún sjálf
hafbi bobib; hún baub 42,000 rd , er vjer telj-
um sjálfsagt, ab hún hefbi orbib fús á, ab
gjöra ab föstu tillagi.
Vissa sú, er fengin var, hef'i málib kom-
ist fram á alþingi, var þá ekki önnur en sú:
ab fjeb, sem Island hefbi, væri ofiítib til ab
byrja nokkub nýtt, og þjóífundur væri óþarf-
ur upp frá því, þegar búib var ab ræba út
um fjárhagsmálib, sem er a&al atribib stjórn-
arbótarinnar.
þab mun þó vera almennur þjóbarvilji ab
stjórnarbótarmáiib verbi rsít { heild sinni á
þjó&fuudi, en ekki á alþingi, og virbist vera
þar til gildar ástæbur. 1., sú, ab konungur
vor hefir skýlaust heitib oss þjúbfundi, til ab
ræba um stjúrnarbót vora og samband vib rík-
ib. 2., ab meiri trygging er fyrir því ab mál-
i& rábist til lykta eptir óskum vorum á þjób-
fundi, sem einungis stendur undir konungi og
hlýtur a& hafa fyllra vald en alþingi, sem er
rábgefandi þing, og stendur undir ríkisdegin-
um, og þab setn borib er undir álit þess getur
orbib a& lögum, þó mjög lítib sje tekib til
greina atkvæbi þingsins. 3., á þjóbfundinum
koma fram fleiri menn frá þjó&inni, en á al-
þingi, svo meiri trygging er fyrir því ab
hreinn þjóbarviljinn komi þar fram. Meb þcssu
viljum vjer enganveginn draga úr því, ab á
alþingi sje mannval þjá&arinnar, en a& ekki
sje nýtur mabur eptir, ab alþingismönnum frá
töldum, þab viijuin vjer eigi játa.
Mun eigi margt mega um þa& hugsa,
hvert eigi sje variega gjörandi a& ákve&a hve
hátt tillagib skuii vera frá Danmörku, ábor
en vissa fæst fyrir, hvernig hin nýja stjóin
verbur og hver sta&a íslands verbur í ríkinu.
Efur þora þeir þingmenn er vilja ákveba til-
lagib fyrir fram, ab laka þab í ábyrgb, a& stjórn-
in geti ekki siengt á oss nýjum gjöldutn tneb
hinni nýju stjórn og nýju stöbu landsins, svo
hib fasta tillag frá Dönum verbi uppgangs-
frekt.
Vjer verbum a& álíta, a& svo færi bezt
sem fór, á hinu seinasta alþingi, ogþabhljóti
enn a& fara hina sömu leib á næsta sumri, ef
stefnan verbur hin sama og á seinasta alþingi,
ab þittgmenn geta eigi komib sjer saman um
hæíilega tnikib tillag frá Danm. Vjer þurfum
eigi svo mjög a& hræbast „ab málib liggi ár-
um saman á hillunni hjá Ðönum“, þeir munu
sjá eigi sí&ur en vjer, ab tillagib vex árlega,
og þvf sje bezt a& losast vib oss sem allra
fyrst,
Nú me& þvf, „a& sínum augum lítur hver
á silfrib“, þá teljtim vjer þab víst, a& margir
muni álíta mibur rjettar skobanir þær, sera
þessi grein flytur. En vjer álftura samt, a&
hversu ólíkar sem skobanir manna eru, muni
þó allir sjá, ab mjög er áríbandi a& menn
8ameini kraptana og vinni f einum anda ab
sem beztum málalokttm fyrir alda og óborna.
Og því leyfum vjer oss a& skora & alþingis-
menn vora, ab þeir hafi þvílíkt eindregib sam-
Iteldi sjer sem fastast íyrir augum á næsta
þingi
í janúarmánuji 1867.
Tryggvi Gunncrsson.
__________*
INDVERSKA MÓÐIRIN.
eptir Mrs. Jameson,
(Snúib úr cnsku).
Hjerub þati hin vi&lendti, er ná yfir mib-
bik suburhluta Vesturheims, frá Guinea til An-
desfjalíanna, eru mjög skúgi vaxin, mcb mörg-
um stúi'fljótum. Eönd þessi hafa ml á seinni
áium, vakib mjög eptirtekt Norburálfumanna,
vegna hinnu undarlegu og sjaldgæfu athur&a
og biltinga, er hafa orbib nre&al þjó&anna í
kringum þau; httgrakkir ferbamenn hafa líka
rannsakab lönd þessi og fundib þar ntargt,
sem er eptntektavert og mikilvægt. Samt
þekktu menn ekki landspláss þessi fyrr en
hjer um bil fyrir 50 árum, a& undanteknum
nokkium prestum frá Sþáni og Portúgal, setn
höfbu sczt ab, eins og trúarbobar, meb fram
bökkunnm á Orinoeo og Paraguay. Menn
þessir, sem þannig voru fjarri öllunt samgöng-
um vib sibaba menn, því næstum cins og
útlagar, voru optast nær bornir og barnbæddir
í hinum Spánverzku nýlendum. Trúarvandiæt-
ing þeirra, er stundum sprottinn af eigin bug-
þótta, cn stundum er henni líka framfyigt ept-
ir skipun yfirmanna þcirra, en hvab eem þvf
líbur, sýnist þó hlutfall þessara manna vera
aumkunarvert, hversu háleitt sem þab má
vir&ast a& leggja sig þannig í sölurnar fyrir
abra; og þegar vjer gætum ab þvf, ab vesæi-
ings munkar þessir yíirgefa a& eins einveru-
legt ldaustur, til a& fara inn í þessa afarmiklu
skóga, þá synist hlutfall þeirra ekki eins hræbi-
legt; jafnvcl þó því fylgi ervibieikar, skortur
og þar af leibandi hættur. þareb sumir þess-
ara manna liafa auk kristindóms þekkingar og
mannúbleika, haft nokkra menntun, hefir þeim
tekist a& efla þekkingu og menntun mebal hinna
villtu manna me& því a& rannsaka landib, safna
þeim saman og siba þá í þorpum nokkrum er
þeir iiafa Iátib byggja f þcssu skyni. En þó
þessir viltu rnenn sje hinir grimmustu og vestu
vi&ureignar Iftnr svo út sem þeir hati jafn-
framt hinar blí&ustu manneblis tilfinningar, ekki
sí&ur en liinar sibubu þjóbir vorar. En þeg-
ar svo hefir bitzt á, ab prestarnir hafa verib
fáfróbir og haibýbgisfullir, hafa þeir hræbilega
vanbrúkab vald sitt vi& þá, er þeir ^hafa átl
yfir a& segja sem þeir hafa átt því hægra
meb, er þeir hafa veiib lengra í burlu frá
öllum mannalögum, og úr eymd þeirri, er þeir
liafa verib ollandi meb grimmd sinni, hefir
ekki verib hægt ab bæta, sökum fiarlægbar.
þannig var trúarbobi nokkwr ab nafni Go-
mez, skapi farinn, þeim til ógæfu er hann átti
yfir ab rába. Hann var einn úr flokki munka
þeirra, er kenndir ern vib Frane.iskus, og bjó
í þorpinu San Fernando, því stærsta er þar
var, og stób vib uppsprettur fljótsins Orinoco;
hann haffci abal umsjón yfir nokkrum kristni-
bo&sfjelögum, sem voru þar í grennd.
Ab ge&lagi var hann grimmur, har&rábur
og si&iaus, og haf&i enga hugmynd e&a til-
finningu um kristilegt umburbariyndi; og þess
vegna vorti í rauninni hinir villtu, er hann
haf&i kennt og sibab, honum fremri í þessu
tilliti.
Á mebal skaplasta og ódyggba þeirra, er
presturinn Gomez baf&i flutt roe& sjer frá Án-
gostara klaustrinu, voru ágirnd og stófmennska,
sem höf&u f för meb sjer, svívir&ingu og und-
irokun, í þessu nýja umdæmi hans, þvf hon-
um var mjög hugleikib, ab kristna sem flesta,
eba rjettara sagt gjöra þá ab þrælum sínum.
þrátt fyrir hin vitarlegu lög, er Karl hinn