Norðanfari - 17.06.1867, Blaðsíða 1

VOKflíVFAM
«. Ak.
AKUREYRI 17. JUM 1867.
M 2S.—&4L.
FISKIVEIÐAR CTLENÐRA.
þat) gegnir allri furírn hve hógværlega
vjer tslendingar umberum allan þann yfirgang
0g ójöfnub, er vjer verbuin fyrir af enskum
og fiakkneskum fiskimönnum, og sem ár frá
ári eykst og margfaidast. Vjer efumst ekki
um ai> líku máli sje ab gegna um háttsemi
þeirra á flestum útkjálkum landsins; en nteö
því oss er kunnugast, viljum vjer ab eins
taka hjer fram, hvern skaba þeir gjöra bú-
endum á Langanesi, ekki ab eins meb sjálf—
um fiskiveibunum, heldur lílca meb ýmislegri
óráíivendni sem þeir hafa í frammi; má ein-
kum telja þar til hvevsu þeir spilla fuglaveibi
þeirri sem hjer er til mikils bjargræbis, beggja-
vegna á nesinu, meb því ab skjóta fuglinn í
björgunum og urbunum neban undir, og klifr-
ast eptir eggjum og ungum þar sem hægt er;
líka meb því ab prika ofan hreibrunum ineb
Iöngum krókstjökum. Gjöra þeir meb þessu
hin verstu spjöll. þar sem svo stendur á, ab
fuglinn verpir í urbinni undir björgunutn, eoa
þá svo látt í bjarginu, ab náb verbur til hans
ab neban, og eru sumar nebangöngurnar gjör-
eyddar af þessum völdum. þab er ekki mögu-
lpgt — þó menn vildu —, að vakta björgin
fyrir þessum ófribargestura, því bæbi liggja
fuglabjörgin svo langt frá bæjum — sum atlt
ab hálfri þingmannaleib — og taka yfir lang-
an veg, svo hika ræningjar þessir sjer ekki
vib ab fara sínu fram, þó landsmenn horfi á;
nema því ab eins ab þeir óttist líkamlega
hættu ebttr ofurefli. Sama máli er ab gegna
um trjávibinn, sem víba liggur langt frá bæj-
Um, hann taka þeir — líklega sjer tii elds-
neytis —, ekki ab eins þab sem flatt liggur
á rekanutn, lieldur öllu fremur hitt setn lands-
menn hafa borib saman í hrúgur eba kesti, og
helir stundum slegib í átök og ryskingar, hafi
landstnenn viljab verja. Líka vita menn meb
vissu ab þeir lilífast ekki vib ab stela
kindum þegar þeir sjá sjer færi á því, því
bæbi hafa kindur fundist daubar af skotum
þeirra, og svo hefir verib komib ab þcim, þá
er þeir hafa verib ab og bfmir ab binda kind-
ur, og er aubvitab hvab þeir hafa ætlab sjer
meb þær. þetta sem hjer er sagt, er ein-
göngu meint til hinna ensku fiskimanna. En
hvab snertir sjálfar fiskiveibarnar er munur-
á þeirri og hinum frakknesku ab eins sá, a&
þeir hinir ensku eru ávalt á undan í því, ab
verba landsbúum nærgöngulli.
Allt fram ab 30 — 40 árum meban Flandr-
ar hjeldu hjer til vib fiskiveibar, fiskubu þeir
mjög sjaldan nærri lancli, þeir sátu jafnan um
þab svíb, ab af láglendi sást í mibjan reiba,
og sigldu því ab eins upp undir land ab þeir
hefbu erindi, svo sem ab sækja vatn ebur ab
eiga smákaup vib landsbúa; þá gekk líka
fiskur á hverju sumri hjer undir nesib, og fengu
landsbúar talsverban afla þegar róib varb; ept-
ir þann tíma fóru Frakkar ab koma hjer meb-
fram og hafa ávalt fjölgab síban, en minna
orbib vart vib Flandra. þessir frakknesku
urbu brábum nærgöngulli, og sátu opt á fiski-
niibum landsmanna, en þó aldrei eins nærri
og síban enkir fiskimenn fóru ab fiska hjer
líka. þeir byrjubu þab ab vaba inn á hverja
vík, og láta sig reka fram og aptur um
grynnstu fiskimib. En nú fyrir þremur ár-
um hafa þeir tekib upp þá abferb, ab fiska á
bátum, og slæba á þeim svo nærri landi sem
nokkurt fiskislór gengur. Skútunum leggja
þeir tugum saman í hlje vib nesib, en báta-
eægurinn gengur út og inn meb ströndinni.
þegar vebur bannar þessuin fjölda um nokk-
urn tíma, ab fiska á einhverju vissu svibi, þá
dregur fiskurinn sig þar saman, og verbi inn-
lendir fyrri hintim þangab fá þeir opt afla;
en hjer eru venjulega lendingar allar ófærar
af brimi, nokkra daga eptir hvern garb, þeim
megin er vebur stób á land þó bezta sjóveb-
ur sje að öbru leyti, hljóta menn því ab sitja
í laudi og horfa á liina útlendu þyrpast þang-
ab hvern í kapp vib arinan, og hætta ekki
fyrr en þeir eru búnir ab draga upp eba æra
sundur fiskislórib, svo þeir verba sjálfir ab
leita á annan stab. þab má Iíka heita ab hjer
sje orbib afialaust fyrir landsbúa á hverju
sumri — en abai vertíb okkar Langnesinga
er hásumarib —, ekki fyrir þá skuld ab fisk-
urinn gangi ekki líkt og fyrr á árum, heldur
vegna þess ab hinir útlendu fiskimenn hafa
þá abferb, sem ábur er sagt. þab lítib sem
landsmenn afla af fiski nú á árum, fá þcir
helzt á haustin, eptir ab þessir útlendu fiski-
menn eru farnir, en þeir eru vanir ab halda
hjer til fratn ab mikaelsmessu, og eptir þann
tíma eru hjer sjaldgæf sjóvebur. Atvinnu-
skortur sá, sem landsmenrj^líba hjer vib, er
því tilfinnanlegri, sem landskostir eru hjer
mjög rýrir, og vebrátta óblíb.
Ef ab hinir útlendu fiskimenn skildu nú
halda því áfram, ab verba ávalt nærgöngulli
vib iandsmenn meb veibar sínar, eins og þeir
hafa gjört um næstlibin ár, mætti gizka á ab
þeir á 10—20 árura libnura yrbu farnir ab
leggja lóbir og net inn á fjarbabotnum, og
dragiji fyrir síld og silung, þar sem því verb-
ur kornib vib, og hvar mundi slíkur yfirgang-
ur stabar nema?
Hjer komast menn ekki hjá ab hugleiba,
hver vera muni hin rjettu og sanngjörnu tak-
mörk fyrir íiskilielgi landsins. Vjer vitum þab
ab vísu ab til eru lög um þetta mál, þar sem
bæbi tilskipun 13. júní 1787 og konungs úr-
skurbur 22. febrúar 1812, hljóba um fiski-
veibar útlendra þjóba; og þab sjest af tíbind-
um stjórnarmálefna Islands í fyrra, ab stjórn-
in álítur þessi lagabob en í gildi, og byggir
á þeim fiskihelgina hjer vib land, Lögin vanta
því eigi, er verji rjettindi vor, þau heimila
oss 4 mílur frá landi í sjó ut, en banna öll-
um útlendum þjóbum, ab draga frá oss björg
og blessun, á þessu fribaba svibi; en hitt
vantar oss ab laganna sje gætt. Reyndar
hefir alþingi vort fyrir ítrekabar bænir lands-
rnanna, optlega tekib mál þetta til mebferbar,
og lagt frata meb því vib stjórn vora ab mál-
inu væri sem beztur gaumur gefinn, og ab
skorab væri á hlutabeigandi stjórnir stórveld-
anna, Englendinga og Frakka, ab þær vildu
hafa hlibsjón meb fiskurtim sfnum. í annan
stab verbur þab heldur ekLi sagt, ab dana-
stjórn og frakkastjórn láti málib afskiptalaust,
því hvor um sig sendir árlega herskip til Is-
lands, til ab halda verndarskildi yfir fiskihelgi
vorri. En hver verbur árangurinn af öllu
þessu? Minni en menn skildu ætla, því allt
af eykst yfirgangur útiendra fiskimanna ár
frá ári, og hvers vegna? Vegna þess ab her-
— 45 —
skipin, sem gæta eiga rjettinda vorra, eru
annabhvort of fá, eba þá ab þessi sem eru
kunna betur vib sig inn á Reykjavíkur höfn,
og öbrum höfnum landsins, heldur en ab vera
á vakki hingab og þangab kringum landib, til
ab gæta skyldu sinnar og rjettinda vorra.
Heyrst hefir þab, ab skipstjórar á herskipuin
þessum, uni allvel vib sönglist og danslcika £
Reykjavík, á sama tíma sem fiskimenn þeir
sem þeir eiga ab hafa tillit á, svíkjast inn á
vor fribhelgu fiskimib^ og hriísa lífsbjörgina
frá munninum á fátækum útkjálka búum, svo
ab þeim iiggur, ef til vill, vib hungursdauba;
værð herskipalýbsins er kúgun landslýbsins.
f>ó ab menn nú, ef til vili, sje hræddir
um ab þab gangi eigi sern greibast, ab bægja
hinum útlendu fiskimönnum nægilega langt frá
landi, ættu rnenn ekki ab láta slíkt aptra sjer
frá ab bera fram rjettlátar kröftir sínar um
þetta efni. því þab heyrir tii grundvallar
góbu samkomulagi, ab hlutabeigendur þekki
rjettindi sín og skyldur sínar, og vjer höfum
ástæbu til ab vona, ab svo menntabar þjóbir
sem Englendingar og Frakkar eru, tak! til
greina, sanngjarnar kröfur af vorri hálfu, þeg-
ar vjer berum þær skynsamlega fram; en hins
getum vjer síbur vænt, ab þeir gjöri sjer far
utn ab verja rjettindi vor, meban vjer látum
sjálfir, eins og vjer sjáum þau ekki, og látura
ekkert til vor heyra. Oss virbist því Iiin
brýnasta naubsyn t al ’mál þetta komist sétn
fyrst í almenna hreifingu, bæbi á þann hátt
ab blöbin gjöri Jjab ab umtals efni, til ab skýra
þab sem bezt á ýmsar hlibar, og einnig meb
því, ab sendar sje t;l alþingis bænarskrár, frá
sem flestum hjerubum landsins, er ítarlega
brýni fyrir þinginu, þörf landsbúa og náttúr-
leg rjettindi í þessu efni. þvf þó allraikib
hafl verib haft fyrir máli þessu, og skjöl hafi
gengib um þab bæbi milli alþingis og stjórn-
ar vorrar, og hins vegar milli stjórnanna inn-
byibis, þá mega menn þó ekki letjast, ab bera
fram rjettvísar umkvartanir f svo þýöingar-
miklu máli, unz þab kynni ab færast f betra
horf.
Nokkrir LangDesingar.
YRMLINGAR í KORNVORU 1866.
þab er kimnugra en frá megi segja,
hversu mikib á því ríbur fyrir oss íslendinga
ab vanda vörur vorar og allann kaupvarning,
svo vel sem kostnr er á; því þar af leibir,
eigi einungis eitt heldur allt, er horfir til eflingar
verzlun vorri og vibskiptum við abrar þjó&ir;
þar undir er komib álit vort f vi&skipta- og
sibferbislegu tilliti, eptirsókn vörutmar og sann-
arlegt verziunar kapp vib abrar þjóbir, og fá-
ir munu þeir er neita því, ab þetta sje ckki
„öldnngis ómissandi ef oss á vel ab ganga f
köllun vorri eba stjett og öbru því eross vib-
kemur, og naubsynlegt er. sem gott mannorb og
rikti-1.
Nú ura nokkur undanfarin ár, höfum vjer
haft ab fagna góbum kjörum í tilliti tíl verb-
hæbar á vörum vorum, einkum ullinni, og
eigum vib sjáifsagt mikib ab þakka þa& áhuga
þeim og eptirliti og sómatilfinningu sjálfra
vor, um ab láta uilina og abrar vörur vorar
koma sem bezt verkabar og í aila stabi vand-
a&ar fyrir sjónir, enda hafa kaupmenn vorir