Norðanfari - 12.01.1869, Blaðsíða 3

— 3 —
á þjóbstjárn, sem í Bandafylkjunnm, aSrír aS
landÍL) komist undir takmarkaba einvaldsstjdrn,
og hinir þrifeju a& Spánn og Portúgal sje eitt
ríki undir Portúgals konungi setn nú er. ísa-
bella er flúin me& skuldali&i sínu til Frakk-
lands á ná&ir Napóleons keisara. Hún skor-
abi á hann a& koma sjer aptur á konungs-
stólinn, en hann fær&ist undan. A&ur ísabella
drottning skildi vi& „gar&ana í gröf“, tæmdi hún
ríkissjó&inn, og flutíi burt me& sjer ásamt
ærnu fje í guili og gersemum, er sagt er a&
alit nemi mötgum núljónum pjasíra, svo hún
kemur varla a& svo stöddu á sveitina,
Ðanir settu ríkisþing sitt 5. októher næst-
Ji&inn, aflienti þá rá&herrastjórinn konungi töiu
iians, er hann þegar flutti, og var þessa inni-
lialds, a& forsjóninni hafi sí&an á næsta þingi,
þóknast a& blessa hjónaband eizta sonar sins,
Georgs konungs á Grikkiandi meb sveinbarni;
þá a& næst eizti sonur sinn Fri&rik krónprins,
sje trúlofa&ur Lovísu prinssessu dóttur Karis
15. Svíakonungs. Sí&an niinnist konungur á
í ræ&u sinni, a& vi&skipti sín vi& stjórri Prússa,
áhrærandi 5 gr. í samningnnm, er 11. ágúst
1864, var samin í Prag, uin skiptin á Nor&-
ursljesvík, sje enn eigi til lykta leiddur, en
vonar þó a& þetta um sí?ir komizt á me&
rjettu 0? gó&u móti. Hann segir frá þvf, a&
eyjarnar St. Thomas og St, Jean hafi verið
seidar Bandafylkjunurn, sem ríkisþingið í fyrra
hafi samþykkt. en vegna sjerlegra kringum-
stæ&na Bandafylkjanna, liafi þau að sínu leyti
eigi enn geía& sta&fest samninginn, og þeim
þess vegna gefin enn árs frestur. Konungur
segir en freniur, a& hi& innra ástand ríkisins,
sje í öllu tilliti ákjósanlegt. Af því sem nú
sýe búib, samkvæmt 8. gi\ fri&arsamningsins í
Wien, a& klára reikninga millum Prússlands
og DaUmerkur, þá ver&i nú lagt fyrir ríkis-
þingiS uppástunga urn, a& ríkissknldirnar sje
lækka&ar um 10 miljónir rd., jafnframtog ríkis-
sjó&urinn sjái sjer fært a& kosta íil nyrra járn-
biauta og rafsegulstrengja (lijer og hvar um
Dannrörku), sem ha!di& sje áfram vi&, af mesta
kappi og alefii og sumnm nú þegar ioki&. Me&
a&sto& hins opinbera taki starfsemi einstakra
nranna miklum framförutn, sem hafi milclar á-
hrifur á hjálparuppsprettur landsins. Ar frá
ári sje óbeinlínis tekjur ríkisins a& aukast, sem
nie&a! annars vítni um, ab þess konar álögur
eigi sje úr hófi, og einnig um þa&, a& hin al-
menna hagsæld í landinu fari vaxandi, þess
\egna sje þab engum Aíta bundiö, þótt nú
ver&i lagt fyrir rfkisþingib uppástunga um, a&
tekjurnar sje auknar, einkanlega ■ í þeim til-
gangi, a& þeiin sje varib til landvarnar, og
ýmsra rá&slafana seni þar a& Iúía, og nau&-
synlegár eru. Konungtir áleit þa& rjettast, a&
þessar álögur væri bornar af hinum nálæga
tínra, cn eigi taka þa& af þeim fjársjó&um sem
nú væri fyrir hendi, og cnn sízt a& nokkub
væri tekib tiI láns. Konungur bar og fullt
lraust til a& rfkisþingiö mundi me& allri grei&-
fýsi sinni sty&ja uppástungu þessa. Nefnd sú
er konungur me& a&sto& ríkisþingsins, setti í
fyrra, til a& íhuga ýms vandamál þjó&kirkj-
unnar, baf&i enn ekki lokib ætlunarverki sínu,
er ljetta átti fyrir lögstjórninni í því, livernig
hezt yr&i rá&ið úr þessum vandaspursmálum,
Konungur enda&i tölu sína me& þessum or&-
um: J Þv< Vjer bi&jum hinn almáttka Gu&,
gb blessa ríkisþingib, þjó&ina og födurlandife,
lýsum Vjer því yfir, ab rfkisþingib er sett“.
8. dag októberm. lag&i Iögstjórnarrá&-
Irerrann fram fyrir fólksþingib frumvarp í 4
greinum iii )aga nm fjárhags- og stjórnarmái
íslands; og or þý&ing af frumvarpinu, prent-
u& í 21. ári þjó&ólfs nr. 6 þannig hljó&andi:
„1, gr. ' Til þess aí> standast hiu gjerstak-
legn útgjöld íslands leggur ríklssjó&urin af hendi
ank tekja þeirra, cr hafa hingað til veri& til-
fær&ar af Islandi í hiiuim árlegu fjárlögnm,
þab fasta árgjald 5 0, OOOrd. og lO.OOOrd.
a& auki, cr a& 12árum Ii&nuin færist ni&ur um
500 rd áriega.
2. gr. Til sjerstaldegu útgjalda Islands telst
kostna&ur sá, er þær stjórnargreinir hafa í för
me& sjer, er sjerstaklega vi& koma Islandi, og
eru þær þessar: 1. Alþingib og ö!l vald-
stjórn og umbo'sstjórn þar innanlands; 2.
Lögstjórn og lögreglustjórn; 3. Kirkju- og •
kennslustjórn; 4. Lækninga- og hcilbrig&is-
stjórn; 5. Sveitastjórn' og stjórn fátækramála;
6 Vegagjör&ir og póstmálefni öll á Islandi og
umhVerfis strendur þess; 7. verzlun, skipa-
rei&sla á sjð og i&na&ur; 8. Öll skattamál, hvert
heldur eru beinlínis e&a óbeinlínis skattar; 9.
Stjórn allra þjóíeigna, opinberra stofnana og
sjó&a.
3. gr. Stjórn allra íslenzkra fjármála og öil
umrá& yfir þjó&góznm og sjólum Isiands eru
á valdi konungs og Alþingis í sameiningu, sam-
kvæmt sjórnarskrá Islands.
4 gr. Ríkisþingin fastsetia meb sjerstakri
ályktun, frá hverju tímatakmarki a& lög þessi
skuli ná giidi“.
Jafnframt því a& lögstjórnar ráðheriann
lag&i frumvarpib fyrir ríkisþingib, gat hann
þess, a& á&ur enn spursmál gæti veri& uru a&
veiia alþingi ályktandi vald í íslenzkum mál-
um, yr&í frá hálfu löggjafarinnar, a& vera gjör&
ákvör&un nm, me& hva& miklu fje menn vildu
gjöra Island úr gar&i, til þess a& þa& gæti
sjálft sta&i& straum af sjer. A& ö&ru leyti
væri þa& Ijóst, a& ríkisþingib eigi gæti afsalab
sjer því valdi, sem þa& allt a& bessu hef&i
baft yfir efnum Islands, án þess fyrir fram
a& hafa fengib fullann kunnugleik á stjórnar-
skipunarlögum Islands. þess vegna væri á-
kvör&unin í 4. gr. tekin inn í !agafrumvarpi&.
Nefnt bla& af þjóbólfi, segir og frá því, „a&
þingnefndin, er ríkisþingib seíti í þetta mál,
skiptist í tvent, a&hylltist minni hlutinn uppá-
stungu stjórnarfrumvarpsins í 1. gr. um Ijár
lillagi& 50,000 rd. fast árgjald, eu 10,000 rd.
Jaust um 12 ár, en meiri hiutinn síakk uppá
þeirri breytingu vi& 1. gr., a& árgjaldið færi
ni&ur í 30,000 föst, en aptur 20,000 laus (um
12 ár) kom þá niálib sí&an til annarar umræ&u
á þinginu 23. f. m., og var þá þessi uppá-
stunga þingnefndarinnar felld, en uppástunga
stjórnarinnar sta&fest me& 44. atkv gegn 41.
en þá voru eigi allfáir þingmenn fjærverandi,
svo a& úrslitin við 3. umræ&u eru ekki viss
enn, samt er vonandi a& uppástunga sljórn-
arinnar ver&i ofaná“. þjó&ólfur getur þess
líka, a& stjórnin hafi gjort stiptamtmanni Hil-
mar Finsen a&vart um, a& hann korni á fund
stjórnarinnar me& fyrstu gufuskipsfer&inni hje&-
an 1869.
Iljer að framan, er sagt frá því í einu
brjefinu frá Rv., a& komib hafi þá me& sí&ustu
póstskipsfer&inni 4000 lunnur af rnat. Af þessu
korni voru 800 t. af rúg, frá stórkaupmanna-
fjelaginu í Kaupmannahöfn, er tekib hefir sig
saman um, a& afstyra svo sem unnt er, bág-
indunum á Su&ur-' og Vesturlandi. Foringi
þessa fjelags, er hi& alkunna göfugmenni stór-
kaupma&ur generalconsul H. A. Clausen. Auk
á&urnelndrar korngjafar, sendi fjeiagið til Su&-
urlands 4,600 pd af brau&i. Og til Stykkis-
hólms jakt, sein fermd var 550 t. af matvöru
og 4,000 pd. af hveitibrau&i, fil útbýtingar
me&a! hinna bágstöddustu þar. i sepembr. f.
á. sendi stórkaupmannafjelagio til Rv. 200 t.
af kornmat, og til vi&bótar á&urnefndum 8001.
hefir þa& vísab til a& taka 100 t. af korni hjá
kaupmanni Bry&e á Vcstmaunaeyjum. •— Ví&a
í útlendu blö&unum er geti& bágindanna á Is-
laudi, og fjöidi manna auk stórkaupmannafje-
lagsins gefib þar meira og minna, svo gjafa=
safnið var or&ið a& upphæb 17 íil 18 þús. rd., af
þeiin hal'&i konungur vor geíib 1000 rd. Á
einum sta& í Berllnsku Tí&indunum, er þann-
ig komizt a& or&i: „Nú er velgengni i Dan-
mörk, þab væri þess vegna eilíf minnkun fyrir
alla Dani, ef a& landar vorir yr&u a& þola
hungur og deyja af hungri“. A Frakklandi
er ví&a búið a& safna gjöfum í þessu tilliti,
svo gjafasafnib var þá oriib ámóta og í Dan-
mörk, hjerum 18,000 rd. af þessari upphæB,
haf&i Irakkneska stjórnin gefið 4000 franka.
Kaupmenn, sjer í lagi i Duliquirken, er hjer
hafa íiskiveiíur undir landi, höí&u öferum frem-
ur gengist fyrir þessu gjafasafni og sjálfir gef-
ib töluvert.
Úr skýrslu verzlunarmi&Ia í Krnh., sein dag-
sett er 20. nóv. 1868.
1 tunna af dönskura rúgi 8 rd. 40 sk, til
9 rd„ 1 t. af rússneskum rúgi 7 rd. 16 sk. til
8 rd., 1 t. af nýjum austursjóarrúg 8 rd. 48
sk. til 8 rd, 56 sk., 1 t. af grjónum (B B) 11
rd. 72 sk. til 14 rd., 1 t. af baunum 9 rd. 48
sk, til llrd. 24 sk., 1 t. af byggi 8 rd. 8 sk.
til 8 rd. 48 sk., 1 t. af malti 8 rd. 64 sk. til
8 rd. 80 sk., 1 t. af höfrum 5 rd. 72 sk. til 6
rd., 1 t. af hveiti, sem vegur 130—135 pd.
10 rd. 16 sk. til 10 rd. 76 sk., 16 pd. af ílór-
mjöli 1 rd. til 1 rd. 4 sk., 1 t. af fínu og
þurru hveiíi, sem vegur 176 pd. 13'--13rd.
48 sk,, 1 pd af Ríókaíli eptir gæ&urn 18—25
sk, 1 pd. af pú&ursykri 10—13 sk., 1 pd. af
hvítum sykri 21 —22 sk., 1 pd. af kandís
24—26 sk., 1 t. af Ybessalti 1 rd. 88 sk. 1 t.
af Liverpoolsalti 1 rd. 40 sk. til 1 rd. 48 sk.,
1 t. af tjöru 6 rd. 48 sk. til 7 rd., 1. t af kol-
tjöru 1 rd. 48 sk. til 2 rd. 16 sk., 4 vættir af
hampi eptir gætum 42—61rd, 4 vættir af
kö&ium 71 rd. 64 sk. til 75 rd, 4 vættir af
Lárvíkurmiltajárni 22 rd. 64 sk, 4 vættir af
ensku gjur&ajárni 14 rd. 24 sk.
1 pd. af íslenzkum æðardún 6 rd. til 6 rd 72sk.,
1 t. af íslenzku sauðakjöti, í hverria&eru 224
pd. 24 íd. 48 sk., 4 rættir af nýjum hör&um
fiski 55—60 rd., 4 vættir af iinakkakýldum
saltfiski 28—32 rd., 4 vættir af óhnakkakýld-
urn saltfiski 18—24 rd, 16 pd af íslenzkri
tólg 3 rd. 8 sk. til 3 rd. 16 sk., 16 pd. af danskri
tólg 3rd, 16 pd. af rússneskri tólg 3 rd. 16
sk., 1 pd. af stearin kcrturn 42 sk., 1 pd. af
formakertum 23 sk., 4 vættir af hvítri ull 110
rd. til 132 rd. 48 sk. (hvert 1 pd. 33 — 39*
sk.). 4 vættir af svartri ull 95—100 rd. (Iivert
1 pd. 23] — 30 sk., 4 vættir af mislitri ull 85
—95 rd. (hvert 1 pd. 25]—28 sk ), 1 par
smábandssokka 28 — 40 sk., 1 par sjóvetlinga
16—22 sk., 1 t. af tæru hákarlslýsi 27—28
rd., 1 t. af þorskalýsi 24—26 rd.
JÁRNBRAUTIN MIKLA, (83 þingml. á I.).
þverbrautin millum New-York og San
Fransisco, sem verið er a& leggja, er einhver
hin mesta járnbiaut í heimi; hún liggur eins
yfir háfjöll og baldjökla, ur&ir, gjár oghamra, flóa
og foræ&i, sein lágleudi og sljettur, og á 9 stö&uin
er hún grafin gegnum hæ&ir og hamra. Menn
segja, a& hún verpi eigi minni skugga á Breta,
heldur cn þessir fyrir 200 árum síban á Hol-
lendinga og Portúgisa. Kunnugir og stjórn-
vitrir menn segja, a& þessi járnbraut hafi eigi
a& eins hin mestu ahrif á framfarir, vöxt og
vi&gang Bandalylkjanna, lieldur og á alheims-
verzlunina, og þannig sty&ji a& því, a& liinar
fjarlægustu óbyggíir Bandafylkjanna byggist
og ræktist, og a& miiljónir af mönnum fái þar
nýja atvinnu og lífsuppeldi. Fasteign Banda-
fylkjanna er nú samtals 154,000 ferhyrnings-
mílur a& stærð. Af þessu flæmi eru 11,400
ferh. m. í vatni, sem vatnsföll og stö&uvötn
ná yfir. Bandafylkin eru, a& því leyt| seal