Norðanfari - 18.05.1870, Blaðsíða 2

fyiir peningaskorlinn og efnahaginn, sem lijá
flestum hefir gengiö til rýrnunar nokkur und-
anfarin harSindisár, svo margir eiga nó í harha
böggi meíi ah komast af fyrir sig og sína og
verjast skuldum, þrátt fyrir þaí), ganga ár-
lega mörg þúsund dala út úr landinu fyrir
túman úþarfa, og mundi nægja helmingurinn
af þessu mikla fje til af> gjöra verziun vora
alveg innlenda á fáum ánim. Vjer söghum
hjer ah framán, a& hiuíafjelag mundi ver&a
vissasti vegur ti! a& koma á innlendri verzi-
un, en allt er undir því koraih, a& fyrirkomu-
lag þess sje lagafe eptir þörfum, efnum og á-
standi þeirra, sem æskja a& verísa hlutlakandi
í því, svo ai> einnig þeir sem eru efnalitlir,
en vilja vera mef>, geti tekib þátt í því. þeg-
ar deiídin — actian — er sraá t. a. m 25
rd. og henni er skipt á fieiri gjalddaga, þegar
fleirt geta verið um 1 deild, þá eru fáir svo
fátækir, ab þeir ekki geti tekib þáít f þessum
fjeiagsskap, Ben margt smáít gjörir eiit 8Í<5rt“.
Setjum: ab 4 fátæklingar, undir forgöngu eb-
ur nafni eins þeirra, slái sjer saman til a&
kaupa eina deild, sem borgast má á 3 tíniis-
biium þannig: a& 10 rd. horgist í kanptíb í
suraar, 5 rd. a& hausti og 10 rd. sumarib 1871,
þá er varla nokkur svo aumur, a& hann ekki
komist í fjelagib me& þessu fyrirkomnlagi ef feanri
annars vill þa&. Einnig vinnufúlk, seœhefiraf-
gang af kaupi sfnu, e&ur á nokkrar sbepnur,
iausamenn og einhleypingar geta ítka tekib
þátt í þessnm fjelagsskap, og verja þeir þann-
ig langtom betur efíinm sínum, en me& þvf
árlega a& cy&a þeím til úþaría, því fjelagib
ver&ur þeim nokknrs konar spatisjú&nr, hvar
þeir a& öllum iíkindum fá meiri ágó&a af fje
sínu, heidur en þó þelr hef&a )ána& þa& út
me& venjulegri lagaTentn.
jþetta sýnir, a& stofnnn blutafjelags til
verzlunar sje m ö g u I e g,. cg þa& jafnve! tS
nærverandi tf&, þó nokkub sje har&t í ári, ef
ekki vantar áhuga og samheldi, sem Ifkindi
eru til a& fáist, ef óánægja aimennings yfir
nærverandi verzhmarkjörnm, er á nokkrnm
rökutn byggb. jþegar batnar í ári, og ef aí-
menningur getnr vari& nokkru af skepnnm
sínum í peninga, þá hiýtur fjelagib a& fá
vöst og vi&gang, þú me& því skilyr&i, a& menn
ekkí fari a& rá&i sfnu eíns og a& undanförnu
f gúíu árunura, þegar bjargjæ&isskepnur voni
fleiri, ar&meiri og koBtria&anninna a& lialda
þær, þegar verzlnnin var fullum heímlngi
betri en hún nú er, og peningar fengusí núg-
ir í verzluninni, þú ur&u allei&ingarnar af þess-
um öndvegisárnm þær, a& kaopsta&arskuldir
söfnu&ust, sem menn ná eru a& borga, af
langtum minni efnum en þá vorn fyrir hendi.
þá þjú&, sem heldur Sfram me& a& faraþann-
ig a& rá?i sínu, getur jafnvel ekki Gu& al-
máttugur vi&reist.
Islendingar hafa fengib or& fyrir, a& þeír
ekki stæ&u á bald annara þjú&a í uppiýsinga
og námfýsi; en um ey&sluseml, sú&ahátt, letl,
údugnah og vesældúm, sem af þessu lei&ir,
hefir þeim veri& brug&i& nær og fjær, og þa&
af vinum vorutn sem úvinum erlendís, sem
ekki er orsakalaust. Látum oss nú sö&la um,
fyígjum þeim vegi sem hjer a& fratnan cr
?ísa& á; einblínmn ekki a&gjör&alausir á kjark,
atorknscmi og drenglyndi vorra göfugu for-
fe&ra, heldur gjörum veik þeirra, cg sýnum
oie& þvf, a& vjer sjeum yei&ugir ni&jar þeirra,
niun þá rætast á osn sannniæli&: Pa& þeiin
hiargar Gu& sem sjálfuna sjer viil bjarga8.
Húnvetningur,
í BNor&anfara“ 7. þ. m. er prentub frú&-
Jeg skýrsla um efnahag hins Eyfirzka ábyrgb-
arfjelags, og á&ur fyrir löngu hefir verib prent-
aSur í bla&inu sá þátturinn úr lögum fjeiags- -
ins, er vi& víkur fyrirkomnlagi þess. Vjer
bljútum a& áifía fjeiag þetta merkiiega stofnun,
og gie&iiegan vott um framför eins af a&alat-
vinnuvegum fslands, sjávarútvegsins. þ>a& er
eigi langt sí&an menn fúru a& koma upp þiiju-
skipum hjer á landi að nokkrum mun, voru
þa& helzt Vestfir&ingar, sem byrju&u á því; en
á sf&ustn árum hafa sktpin fjöiga& mest hjer
fyrir nor&an. Vjer höfum eigi í höndura skýrslu
um tölu þiljuskipa á landinu sí&an vori& 1867,
en þá voru þau ails ialin 74, og rjettur helm-
ingur þeírra, e&ur 37, Iijer í uradæminu; sí&an
hafa þau þú fjölga& nokkuð.
Frá því farib var a& korna npp þiljstskip-
um hjer fyrir nor&an, funda menn íil þess hva&
nao&synlegt væri a& geta fengi& áhyrg& á sktp-
unnm, og haf&i opt veri& um þetta rætt, og
einetakar greinir rita&ar nm þa& í biö&in. |>ú
var& engin fratnkvæmd á þvf a& stofna fjc-
lagsskap í þessnni tilgangi fyrii en nú fyrir
tveimur árusn, þegar hi& Eyfirzka ábyrgðar fje-
lag komst á siofn, og var þa& einknm a& þakka
öruggri framgöngu verzlunarstjúra B, Steincke.
íli& fyrsta ár, 1868, voru í fjelaginu ein
17 skip, sem öll áttu heiraa vi& Eyjafjörb, og
gengo þú eigí öil Eyjafjar&arskipin í fjelagið.
Nú sjá menn af fyrrnefridri sbýrsln í Nor&an-
fara, a& á ö&ru ári fjelagsins hafa verib í því
31 skip, er öli íii sarnans vorn virt 72,583 rd
32 sk., og a& fjögur skip a& minnsta kosti
bælast vi& á þessa þri&ja ári. Enn fremar
sýnír nefnd skýrsla, a& efnahagur fjeiagsins er
rojög gú&ur, þar sem þa& á ö&m árí frá því
þa& var stofnab átti í sjú&i meir en iiálfa þri&ju
þúsund daia, og liafíi þú borgab yfir 1000 rd.
fyrir skip, sem týndist 1868.
Á a&alfundi fjelagsins fhaust komu fram
iiokkrar uppástungur ura hreytingar á Ingam
fjalsgsins, og voru *ippástangar þcísar eiukum
frá Siglfir&ingtim og Fljútamönnum, sem þá
áttu hjer um bil helming skipanna í fjelaginu.
Hin hclzta uppástunga þeirra var sú, ab a&al-
fundur fjelagsins skyldi haldinn anna&hvort ár
í Siginfir&i, í sía&inn fyrir þa& sem nú er á-
kve&ib a& halda hann á Akureyri- Uppá-
stuiigumenri álitu, a& Siglfir&ingar hefíu eigi
„jafnrjetti® vi& Eyfir&inga í fjelaginu
nema þvf a& eins, a& þessi breyting yr&i gjörb
á iögnanm, þó vjer viljum nú fúslega haga
öllti innbyr&is fyrirkomuiagi í fjelaginn á þann
hátt, sem fjeiagsbræ&ram vornm þar vestra get-
ur verib sem bagfelldastur, þá sjáum vjer mjög
margt á rnúti þvf a& breyta lögunum í þessu
atri&i, og útíumst, a& þetta geti jafnvel or&i&
til a& stytta fjeiaginu aklur. Öllum fjelags-
mönnnm er þa& ijóst, a& stjúrn fjelags þessa,
e&ur í hi& roinnsta gjaldkyri þess, þarf aí eiga
heiraa í verzlunarstab, en einmitt á liinum sama
sta&, þar sem a&setur fjeiagsstjúrnarinnar, fje-
lagshúkanna og fjeiagssjú&sins er, ver&ur líka
lang-haganiegast a& halda a&aifundinn. ‘>ó
hef&i þetta eigi verib úumflýjaniegt, ef greið-
fer vegnr hef&i veri& milSi þess sta&ar, þar sem
fjeiagsstjórnin á heima, og fundarsta&arins, því
á a&aifund hlýtur stjórnarnefndin a& koma me&
bækur fjelagsins, og fl. En milli Aknreyrar og
Siglufjar&ar er iangur og torfær vegur, sem opt
getur veriB ófær á haustin um þab leyti, sem
a&aifundur er haldin, hvort heldur á sjó ebur
iaridi. Svo gæti þvf opt farib, ef fjelagsstjórri-
in hefbi a&setur á Akureyri, a& hún ga:ti eigi
komizt á a&alfundinn og hann færist því gjör-
3amlega fyrir. Nær lægi þvf a& kjósa í ann-
a&hvcrt sinn stjórnarnefndina í Siglufir&i, en
hún er kosin til tveggja ára, og ab þau árin
eem Siglfirzka stjúrnin stæ&i fyrir fjelagsmá!-
um værihaldinn a&alfundurí Siglufirfci. í ann-
a&hvort sinn skyldi þá kjúsa eyfirzka stjúrnar-
nefnd, halda a&alfnnd á Akureyri þan árin,
sem hún sæti a& völdnmo. s. frv. A& fjelag-
inu ver&i þetta fyrirkomuiag í nokkru hentugra
efum vjer mjög, og meira a& segja, vjer álíí-
ura þa& geta or&i& til a& steypa fjelaginu, því
mefc þessu lagi nær fjelagsstjúrnin minni stafc-
festu, en ver&ur margbroinari og flúknari, auk
þess sem úkunnugir menn kjúsa þá helzt sfjúrn-
ina. Á Akureyrarfundi haustifc 1871 ætti þá
a& kjúsa 3. Siglfir&inga f stjúrnarnefndina til
næstu tveggja ára, og sjálfsagt a&ra 3. Sigl-
fir&inga um !ei& til umsjúnarmanna e&ur end-
sko&unarmanna, me& því hcnlugast er a& þeir
búi eigi fjærri stjúrnlnni. IIausti& 1873 æíti
svo aptur á Siglufjar&arfundi ab kjúsa 6 Ey-
fir&inga í þessi sömu embætti og svo koll af
koiii. Öiium sem. hugsa úí í þetta efni hlýiur
a& vera Ijúst, hvaS marga gaíla þetta fyrir-
komulag hef&i. Og sje svo, a& Siglfir&ingar
vilji eigi vera í fjelagi me& oss Eyfir&ingum nema
vjer slöknm tii í þessu efni, þ/. sýnist oss langt
um rjettara, a& gjöra þ;í Siglufjör& eingöngu
a& funclarstab og a&seíri fjelagsstjúrnarinnar,
þv{ þa& er fjærri oss ab áiíta Sigliir&inga ú-
fera tii aS stjúrna fjelaginu, og ekki cr þa&
heldur af metor&agimd, a& vjer álítum fyrir
vort leyti, a& fjelagsstjúrn og fundarsta&ur cigi
lieldur a& vera vi& Eyjafjör&en Siglufjörb. A&-
alástæ&imiar eru þessar: 1. a& fjelagib er ná
stofnab af Eyfir&ingum og komib hjer á fast-
an fút. 2. aS Akureyri liggur betur vi& til
a& vera miSpúntur fjelagsins heldur en Siglu-
fjörfcur, sem er fremur afskekktur. Og 3. a&
nokkur líkindi eru tii, a& vöi sje á fleiri mönn-
nm vi& hinn stúra EyjafjörS heldnr en hinn
litla SiglufjörS ti! a& hafa á hendi emhæíti fje-
iagsins. Enn fremur sýnist líkindi til a& skip-
in kunni ab fjölga meira framvegis vi& Eyja-
fjörb og í þeim sveitum ö&rum, sem hægra
olga nusö 11-á liingaS. holi-lur ení
og þar í grennd.
Vjer skulum a& lykium geta þess, a& oss
sýnist þa& eigi vera rjett á!it af Siglfir&ingum
a& þcir hafi eigi „jafnrjeíti8 í fjelaginu þú stjúrn
og a&alfundir fjeiagsins sjen hjer vi& Eyjafjör&.
þeir hafa cptir vorri sko&un fullkomnasta jafn-
rjetti vi& oss, en standa þar hjá af völdum
náttúrunnar langtum lakar a& vigi en vjer til
ab nota rjett sinn ab taka þátt í stjúrn og á-
lyktunura fjeiagsins. Engum af forfe&rum vor-
um kom til hugar a& kaila þab skort á jafn-
rjetti fjór&unganna e&nr hjera&anna f landinu,
þó alþingi vœri hakliS ár eptir ár, og öld ept-
ír öld í Sunnlendingafjór&ungi og árnesþingí.
þó var engu minni munnr á því hva& &um
hjerub landsins áítu erfi&ara en önnur me& a&
sækja þingib vi& Oxará, heldur en hva& Sig!-
fir&ingum er erfi&ara a& sækja fjelagsfund á
Aknreyri en Eyfir&ingum. En forfe&ar vorir
aáu og þekktu nau&syn þess a& hafa sem mesta
sta&festu í stjórninRÍ. Vjer minnumst þess,
a& hafa nú fyrir nokkrum árum iesib á prenti
nppástungu um þa&, a& alþingi væri haldib f
anna&hvort sinn á Akureyri, án efa í þvf skyni
a& Nor&lendingar hef&u svo kallab jafnrjetti vi&
Sumilendinga. En þó vjer eigum heima fyrir
nor&an, geltim vjer ekki a&hyllzt þá nppá-
stungu, og vjer viljum vona a& Sigifir&ingar,
þegar þeir hugsa sig beíur um, falli aptur frá
þeirri uppástungu sinni a& a&alfundur ábyrgö-
arfjelagsins sje haldinn anna&hvort ár á Siglu-
fir&i
19. dag apri’lm. 1870.
Ejelagsma&ur vi& EyjafjörS.
— ÚR BR.TEFI frá Iív. til Krnh-11. sept.f, á.
(Framh sjá Nf. bls. 36-37).
Loksins kom seinast í fjúr&u viknnni hi&
iengi þrey&a nefndaráiit um stö&u íslands í