Norðanfari - 01.06.1870, Blaðsíða 1

MMKIAII
9 AR.
AKDREYRI 1. JIINÍ 1870.
M 22,—29.
— ÚR BRJEFI fráRv. ti! Kmh ll.sept. f. á
(Nifcurl.). Tveim dögmn eptir, aB frumvarpiB um
stööu íslands í ríkinu hafBi orBif) fyrir þess-
ari hryggilegu meBferöj átti frumvarpib til
stjörnarskrárinnar ab koma til ályktarumrasbu,
en undirbúningsumræban um þab liaffei verib
hin allra daufasta; nú bjuggust menn vi& því
svo sem vísu, a& þab mundi fá sömu útreib
eins og hitt frumvarpib. En sigurvíman, sem
meirihlutinn liafbi fundib^á sjer, þegar hann
gat komib frarn nppástungu nefndarinnar í til—
liti til sljórnarsambandsins, olli þegar morgun-
inn eptir talsverbum eptirhribum, og flokkur-
inn fór ab efast um. hvab rjettebur skynsam-
lega hann hafbi breytt. Jafnvel Jón Sigurbs-
son, sem á einni samkomu sinni meb flokks-
mönnmn sínum út af stjórnarsambands-
málinu á ab hafa sagt: „Já, ef jeg væri
viss um ab danska stjórnin mundi sitja
vib sinn kcip, þá vildi jeg hiklaust rába ybur
til ab fallast á stjórnarbót þá, sem nú er bob-
in ; en danska stjórnin hefir aldrei hingab til
verib föst fyrir“ — jafnvel hann fór a& verba
efablandinn og ætla, ab þab væri ef til vildi
hugsanlegt, ab stjórnin danska Ijeti eigi und-
an í þetta sinn og þess vegna fann hann upp
á rábi til ab bæta úr því, sem orbib var.
Meirihlutinn a&hylltist scm sje breylingarat-
kvæbi, sem mebalflokkurinn liaffi gjört vib
stjórnarskrárfrumvarpib, og sem laut ab því ab
breyta frumvarpinu á þá leib, ab þab yrbi sem
sáfnkA&æmásl þvH er atþingi sámþykkti 1867,
og einkanlega í því, ab inníþab voru
teknar ákvarbanirnar um stöbu
íslands í ríkinu, mebfram tipp úr frum-
varpinu því í ár, sem búib var a& fella. þeg-
ar menn nú vilja gæta þess, ab alþingi felldi
fyrir nokkrum dögum frumvarp stjórnarinnar
um stöbu Islands í ríkinu, einkum fyrir þær
sakir, ab ríkisþingib átti ab hafa ályktaratkvæbi
urn mál þeita, þá er þab f inesta lagi eptir-
tektavert, ab þetta santa þing skyldi nú sam- I
þykkja frumvarp, sein gaf ríkisþinginu eigi
einungis ályktaratkvæbi um stjórnarsamband-
ib, heldur jafnvel um hib innlenda stjórnar=
fyrirkomulag, sem stjórnin haffi sjálfsagt aldrei
ákvebib a& leggja fyrir ríkisþingib. Rcyndar
samþykkti þingib svo sem a&alatkvæbi
ab rába frá því, ab frumvarpib yrbi a& lögum,
en t i 1 vara a&hylltist þab nærri því í einu
hljóbi allar ákvar&anirnar bæbi í stjórnarsam-
bands-frumvarpinu, sem búib var ab fella, og
í stjórnarskrárfrumvarpinu ab eins meb fáum
og iítilfjorlegum breytingum. Hinar lielztu eru
þær, ab ekki er tekib inn í sjálft frumvarpib
heitt um upphæb hins árlega tillags, ab greinin
itm ábyrgbina var færb f ákvar&anir um stund-
arsakir, og a& ákvebib var ab ábyrgbin skyldi
vcr&a einskorbub meb lögum.
þab er, afj n)jpr vj,&ist, ekki langt frá
þvf ab vera svtvirfja fyrir þjóbfulltrúa-samkomu
ab gefa sjálfri sjer þannig á túlann, eins og
alþingi heiir gjört í me&ferb stjórnarbótarmáls-
i«a. er fyrir þa& var iagt, einkurn þegar gætt
er a& hinum feikilegu kröfum um rjett íslands,
er franifærbar voru vib undiibúningsumræ&una
Um stjórnarsambandib, Og abhinum ofsafengnu
ræbunt, sem Jón Sigtir&sson ljet fjúka úr for_
setastólnum vib þetta tækifæri, þa>' sein hann
tók þab fram, me&an almennt var gjörbur gób- j
ur rómur a& máli hans, hvab ó g j Ö r 1 e g t
þab væri fyrir ísland a& þiggja annab eins bob
og Ðanmörk nú baub. þab er ab því leyti
glcbilegt, a& síbasta niburstaban varb samþykki;
þó þab væri til vara, á friunvörpuni stjórnar-
innar; en Jón Sigtirbsson hefir meb allri sinni
ósamkvæmu frammistöbn nógsamlega sýnt,
hvab lítib hann treystir því, sem hann liefir
barizt fyrir í nærri lieilan mannsaldur, allopt-
ast me& sáryrlum og ætíb meb ákef&arfjöri.
Hva& stjórnin muni gjöra gagnvart slíku
atferli alþingis, er ekki gott a& vita ; hún hefir
nú öldungis frjálsar hendur. Hún getur gjört
frumvörpin, sem fram lögb voru, a& lögum, og
hún getur látib þab ógjört. Meb þeirri óbif-
anlegu trú, sem jeg hef á frelsinu og áhriíum
þess til umbóta og framfara, get jeg ekki
annab en óskab, a& Island fái ab taka þátt í
því ; en á liinn bóginn getur engan furbab á
því, þó stjórninni þyki ísjárvert eptir þab sem
fram fór, a& gjöra alþingi ab löggjafarþingi
upp úr rábgjafarþingi. En hvab sem stjórnin
gjörir nú, er vonandi, ab hún niæti alþingi og
Isiandi me& stabfestu ; því þa& er mikife hæft
í þeim orbum Jóns Sigurbssonar, sem á&ur
voru tilfærb, ab danska stjórnin hefir aldrei
hingab til verib föst fyrir.
*
•» *
þannig iiöfum vjer þá fyrir bón tekib upp
í blab vort þetta harla lei&inlega Reykjavíkur-
hrjef, og vonum vjer ab þa& sýni lesendum
vorum nægilega, hvernig vissir menn dæma
um íulltrúaþing þjó&ar vorrar og afskipti þess
af stjórnarbótarmáli ættjar&ar vorrar. Vjer
álftum enga þörf a& ey&a or&um um þa&, hve
svfvir&ilega brjefskrifarinn baktaiar liina þjó&-
hollu alþingismenn, er hann telur til hins
ramm-íslenzkaflokks, og snýr út úr or&um
þeirra og tillögum, því þetta liggur bæ&i í aug-
um uppi öllum þeim, sem þekkja máiavexti,
enda vonum vjer á hinn bdginn a& þingmenn-
irnir sjálfir taki til máls í blö&unum og reki
aptur ábur& hans. Vjer viljum heldur engu
spá um þab, hve mikib þa& stu&iar til a& auka
vir&ingu stjómarflokksins, þó brjefskrifarinn
hefji þá þingmenn, í iionum eru, upp til skýj=
anna, þa& er a& segja þeirra skýja, sem brjefib
annars er fært urn a& hefja nokkurn til, en á
þvf kynni nú a& geta leiki& vafi, hva& hátt í
lopt þau skýin svífa.
Lesendum vorum mun þykja þa& hlý&a, a&
vjer vi& þetta tækifæri förum nokkrum or&um
um stjórnarbótarinál vort og sko&um þa& frá
voru íslenzka sjónarmibi.
þ>a& eru nú libin 22 ár sí&an a& Itinn al-
valdi konungur í Danmörku afsala&i sjer tii
þegnanna valdi því er á&ur haf&i um langa
lirí& fylgt konungdóminum, a& scmja lögin og
rá&a því hvernig skattar væru lag&ir á þegn-
ana og til hvers fje rfkisins væri varib. Eins
og ölium er kunnugt var ríki konungsins ekki
eitt þjóbfjelag, heldur mörg smá þjóbfjeiög,
sem höfbu hvert fyrir sig a& rnörgu ieyti sín
lög og sínar stofnanir og jafnvel sína tungu.
f>a& voru Danir, þab vorn Sljesvíkingar, þab
voru Hoisetar, þab voru Láenborgarmenu, þab
voru Færeyingar, þa& voru ísiendingar, sem
allir iutu undir hinn sama höfbingja. Dllum
þessum eptirljet konungurinn jafnt rjettindi
þau, sem konungarnir höfbu haft, en þegnun-
um bar ab hafa. Hann hvorki gat nje heldur
gjörbi þab, ab fá einn af þessum smáu þjób-
— 43 —
fjelögum í hendur vald yfir öbru, heldur eetl—
abist hann til a& þau kæmu sjer saman um
fjelagsskap sín á rnilli. þetta hefir nú rábizt
á annan veg, hertogadæmin þrjú eru gengin
úr sambandinu, Færeyingar eru gengnir inn í
þjóbfjelag Dana, en vjer Islendingar stöndum
einmapa og höfum hvorki skilib fjelagsskap-
inn nje hundib hann samningum. Hver er
abalorsökin til þessa óeblilega ásigkomulags?
Engin önnur en sú, a& bræfur vorir Danir,
scm sjálfir eru iítib og veikt þjóbfjelag, vilja
meb engu móti ab vjer, sem erum enn þá
minna og veikara þjóbfjelag, höfum fullkomib
atkvæbi í samningunum vib þá, eins og vjer
þó höfum fullkomnasta rjett til. Á þessu hefir
strandab, strandar og nntn stranda meban því
fer fram, allt samkomulag. Vjer höfum kraf-
izt, krefjumst og tnunum krefjast ab fá rjett
vorn, þab er ab segja, fullgilt atkvæbi
í 8amningunum vib Dani. Oss kemur sízt tii
hugar ab vilja skerba þeirra atkvæbisrjett í
nokkurn máta, en vjer þolurn þeim aldrei ab
þeir svipti oss vorum rjetti, og fari meb oss
eins og ómyndug börn, Ieyfi oss ab eins a &
bibja, stinga upp á, benda á, ráb-
leggja, en eigi ab greiba fullgilt atkvæbi.
Konungsfulltrúinn á aiþingi 1867 kannabist
vib þenna vorn skýlausa rjett og tók upp á
sig þá ábyrgb ab lofa alþingi, ab atkvæbi þess
urn stjórnarfyrirkomulagi&^'skyldi verba áiitib
fullgilt; þá .ipibabi lika sammngum vorum vib
Dani mjög mikib áfram til samkomuiags, en
livorki fyrr nje sí&ar, eins og ebiilegt er, því
hvernig á sá a& semja, sem ekki er álitin
bær um a& semja? Allir vonu&u 1867 a&
brá&Iega mundi nú ganga saman mefe DÖnum
og Islendingum, a& Ðanir mundu nú eigi leng-
ur halda áfram, a& neita oss um fullgilt at-
kvæ&i í samningunum. Menn vonu&u a& al-
þingi 1869 mundi fá heinlínis ályktarvald e&a
rjett til a& gefa þetta fullgilda atkvæfci um
stjórnarsamhandib, og tii þess a& þjó&in gæti
formlega gefifc fulltrúum sínum umbo& til þessa,
var sú naufcsynlega uppástunga gjörfc af al-
þingi, a& nýjar kosningar færu fram, þvi 1867
vanta&i fulltrúana þetta umbob, þar sem þeir
voru kosnir tii a& gefa rá&en ekkiti!
a & grei&a fullgilt atkvæ&i umstjórn-
arbótarmál vort. þegar a& framlögunum kom
ur&u samt þessar sanngjörnu vonir a& engu.
Oss var enn neitafc um samningsrjett vorn, og
þa& tilfinnanlegar en nokkru sinni áfcur, þar
sera frá danskri hálfu var tekib frarxt me&
berum or&um, a& tillögur aiþingis yr&u e1gi
haf&ar a& neinu framar en verkast vildi. þó
voru nýjar þingmannakosningar látnar fram
fara, en þab var, þegar þannig var ástatt, eigi
eiuungis þýfcingarlaust, heldur jafnvel til mik-
ils óhagræ&is á ýmsan hátt. þegar nú hib
nýkosna alþing skyldi grei&a ráSgjafaratkvæ&i
um frumvarp til laga um stö&u Islands í rík-
inu, og allt var þannig í garbinn húi&, þá
liggur þa& í hlutarins e&li, a& þetta var sama
eins og a& bcra undir atkvæ&i svolátandi
spurningu: „Vilja Islendingar í
þessu þjó&heillamáli ættjar&ar
sinnar selja Dönum sjálfdæmi og
afsala þjó&inni sjálfri rjetttilaö
g r e i & a u m þa&fullgilt atkvæ&i“?
Vjer bi&jum alla sanngjarna menn, bæ&i innlenda
og útlcnda, a& gæta vel a&, hver þý&ing ligg-