Norðanfari - 01.06.1870, Blaðsíða 2

— 44
nr í þessari spnrningu. Og látnm oss nij sjá
livernig alþingismenn vorir svara hcnni. EIl-
efu af 27 jáía henni, en hinir allir neita.
ílverjir eru þessir 11, munu allir þeir spyrja,
sem enn eru ófrófeir um þaS 'sem gjörfcist á
þinginu í snmar er Ieif), ogvjer skulumbenda
á þá sem fijótast. þaf) voru fyrst og fremst
aílir 6 hinir konungkjörnu þingmenn, byskup
landsins (fyrst skal frægan telja), amtmafur-
inn vestfirzki, forsetinn í yfirdámi landsins,
mifpersónan í sama dómi, Iandlæknirinn og
dómkirkjupresturinn. Og svo fylltu þenna
flokkinn a& auki öaffulltróum þjóf-
arinnar, alliraf Sufurlandi úr5
kjördæmnm, er liggjahvort viö
annafc, úr Vesturskaptafellssýslu,
Vestmannaeyjum, Rangsrvalla-
sýslu, Árnessýslu og Gullbringn-
s ý s i u. Allir a&rir fuíltníar þjófarinnar, úr
öllum kjördæmum umhverfis landife, afe vestan,
norfean og ausían og fulltrúi Reykjavíkur, voru
sambuga og samtaka í því, afe gæta rjettar
landsins og játast eigi undir afe því væri þann-
ig misbofeið í samningunum.
Ailur heimurinn kannast þó vife, af) þafe
sje undirstöfeu skilyrfei fyrir hverjum gildum
samningi, a& þeir sem semja hafi fuilan mynd-
ugleika og frjálsar liendur til þess afe semja
Nú láta Ðanir f veferi vaka, afe þeir vilji semja
vife oss, en neita oss þar hjá um myndug-
leikan til þess, og skella svo allri skuldinni á
oss fyrir þafe, afe ekkert getur orfeife úr þeim
samningum, sem á afe byggja á þessum skakka
grundvelli, þar sem skuldin er þó eingöngu
þeirra og engra annara, og einmitt innifalin í
því, afe þeir vilja eigi kannast vife afe vjer
höftim myndugleika og rjett svo sem sjerstakt
þjófefjelag. Ileffeu þeir viljafe sýna oss þá
sanngirni og þann jöfnufe afe kannast vife þetta,
mundi án efa fyrir löngu á komin sátt og
samlyndi milli þessara bræferaþjófea, í stafeinn
fyrir þafe sem hin dýrmæta tífe eyfeist nú og'
lífeur ár af ári í því, afe Ðanir neita oss um
þjófearmyndugleika, og um leife eins og aufe-
vitafe cr, um stjórnarfrelsi og umráfe hinnalitlu
þjófeeigna vorra, sem þeir hafa tekife undir sig,
og sjaldan verja eins og fulltrúaþing vort ósk-
ar, heldur beinlínis eptir sinni gefeþekkni, og
standa þannig í vegi fyrir því, afe vjer getnm
komií) á hjá oss ýmsum naufesynlegum stofn-
un.um, sem iand vort þarfnast svo mjög til
framfara. þetta ráfeiag er oss til ómetanlegs
tjóns, og á hinn bóginn Ðönum sjálfum hvorki
til ábata nje sóma. þeim mun þafe og fyrr
efea sífear í koll koma, því „órjettindin eru
von afe hefna sín“.
þannig hafa þá Danir ótilkvaddir gjörzt
fjárhaldsmenn vorir um tvo sífeast lifena ára-
tugi, og farife mefe þjófe vora í heild sinni eins
og ómyndug börn móti öllum Gufes og manna
lögum. Efea hvafean hafa þeir fengife rjett og
vald til þessa? Ekki frá bonunginum, þegar
bann afsalafei sjcr atveldinu, því hann veitti
ö 11 n m þegnum sínum jafnan rjett og mynd-
ugleika, svo um leife og Ðanir urfeu myndug-
ir, urfeum vjer þafe Hka. Nei, konungurinn
hefir aldrei gjört lúnn danska þjófeflokk afe
fjárbaldsmanni iiins íslenzka, enda vantafei
jafnvel alvaldan konung vald til þess, og
konungur vor er nú eigi framar alvaldur á
Islandi en í Ðanmörku; hann sleppti alveldi
sínu 1848 jafnt vife oss sem Dani, og þessa
gjöf hefir hann alls ekki aptur tekife. Danir
hafa því beinlínis mefe órjetti og ójöfnufei hrifs-
afe til sín fjárráfe þjófear vorrarj og haldife
þeim fyrir oss allt til þessa. þó oss falli
þungt ab vif) hafa svo hörfe orfe, neyfeumst
vjer til þess af því þau eru sönn og eiga vife
eptir því sem á stendur. Vjcr höfum nú
fengife nógu langa og nógu hörmnlega reynslu
fyrir því, hve ófarsælt er fyrir obs afe sæta
þessuni þungu búsifjum af bræferum vorum,
scm vjer gjarnan heffeum viljafe standa í nánu
og efelilegu sambandi vife, ef þeir afe eins
heffu viljafe unna oss jafnrjettis. En þetta á-
stand, sem nú er, tekur afe gjörast oss ó-
þolandi, og mefe því vjer sjáum enn engin
merki þess, a& Ðönum muni snúast hugur,
þá sjáum vjer engan veg til þess afe ná
sanngjarnri málamifelun, nema ef vera skildi
þann, afe fá óvilhallar útlendar þjófeir tii
afe gjöra sanngjarnlega og frifesamiega um
málife, og heffei þó verife æskilegt a& geta
komizt hjá þeim úrræfeum.
HUGGUNAR ORÐ TIL STANÐS-
BIÍÆÐRA MINNA.
Prjett hefi jeg afe sumir af yfeur bræfur
gófeir sje farnir afe ver&a hálfhræddir um afe
verzlun vor lijer á landi fari hráfeum afe minnka
þar íslendingar ætli sjálfir afe fara afe verzia vife
aferar þjófeir, og ætli sjer mefe því afe eyfeí-
leggja atvinnu þá er vjer haft höfum af verzi-
un vorri á íslandi. þafe mirn og nokkufe satt
í því, afe eitihvert hugarslangur hefir vaknafe í
Islendingum um þafe, segja þeir, afe láta eigi
dnnsku kaupmennina lengur sjúga úr sjer blóf)
og merg en verfa nú sjálfbyrgingar bæfei í verzl-
un og stjórn etc. En þó þetta hafi borist til
eyrna minna þá hefir þafe aldrei vakife ótta í
brjósti mjer, því svo er jeg farinn af) þekkja
þessa vesæltr þjófe af margra ára dvöl minni
hjer í landi, afe jeg er eins viss nm og 2 og
2 eru 4, a& Islendingar geta aldrei komizt
hærra en af) vera og vcrfea skjólstæfeingar Dana.
og svo uppá okkar dönsku kaupmannanna verzl-
un komnir afe eigi geta franidregife Iífife ef vjer
ekki of metaumtiui) og mannkœrleika fuirtnm
þeim ár hvert ailt sem þeir mefe þurfa. Jeg
bife yfeur því standsbræfeur mínir um allt landl
afe vera mefe öllu áhyggju Iausir í þessu tilliti,
já látife sem þjer hvorki heyrife efeur sjáife hvafe
einstöku menn eru a& gjamma um verzlunar-
loptkastala, sem aldrei geta orfeif) til annars,
en sýna og sanna dáfe-og þrekleysi Islendinga.
Skofeife nákvæmlega þjófe þessa í hcild sinni og
munife þib sannfærast um, afe hún er til einkis
annars fær í framkvæmdalífinu, en afe draga
fram Hfife í fátækt og volæfei og Iiggja og kúra
í sínu gamla „Slendrian“. Jeg hefi lieyrt afe
Vestfirfeingar sje afe reyna til af) losast imdan
nú verandi verzlun, mefe því afe bifeja um vöru
skip frá Danmörku efeur Noregi og mun orma-
kornife sern þeir hafa orfeife ab lifa á sífean í
fyrra hafa vakife þessa heimsku hjá þeira, því
jeg veit afe Islendingar hafa nært sig á þeim
heima fengna mat sínum, sem ekki er betri
en ormakorn og hafa þeir ekki hrópafe hátt,
enn af því kaupmenn hafa líklega óafvitandi
sent þetta svo kallafea skemda korn til lands-
ins þá er allt í uppnámi, enn þetta fellur um
sjálft sig, því þegar þeir eru búnir afe eta upp
ormakornib gleyma þeir þessu, og skrífaaptur
aufemjúkir nndir væng kaupmannsins, sem og
er þcirra eina úrræfei garmanna. Nýlega hefi
jeg iesife í Norfcanfara og skil jeg þó ekki vel
þetta ísienzka bull ; sá jeg þar mjer til ánægju
skýlausa sönnun fyrir minni gömlu sannfær-
ingu um fslendinga andiega og Hkamiega þrek-
leysi til afe framkvæma eitt einasta æriegt fyr-
irtæki til „activ“ verzlunar. Lesife bræfeur níín-
ir! um Eyfirzka verzlunaífjelagife og sjáib þar
aumingjana. þeir hafa keypt skip er þeir
hafa skýrt „Gránu“, fjelag er stofnafe, fundir
eru haldnir, samskot eru gjörfe og allt er á
flugi og ferfe, hugurinn er íloginn út um allan
heim og skipife komife aptur í huga þeirra mcfe
dýrlndisvörur og allir orfenir í voninni sferk-
ríkir menn af þessu blessafea fyrirtæki, Htandi
oss gömlu kaupmennina hálf horafea afe skrífea
á millum húsanna. Svona Iangt geta þeir
komist en ekki iengra, því svo segir Norfan-
fari, öll kastala byggingin er þegar hrunin nife-
ur. þessir hátt talandi fjelagsmenn eru allt f
einu hrifnir af fyrirmununar-þrekleysi, hraifesl-
unnar, tortryggninnar og letinnar anda, svo
allt fellur um sjálft sig, og þafe hljófe er koin-
i& aptur í strokkinn, afe beztsjeafe selja Gránu
og þafe einum þeim vesía stands brðfeur okk-
ar Sveinbirni Jaoobsen, fyrir Iivafe sem iiann
af náfe sinni bífeur þótt eigi sje nema hálfvirfei,
því nú er um afe gera, afe iosast sem allra
fyrst frá þessu hættusama og þreytandi fyrir-
tæki, Allir koma aptur af fjöimennum fundi sem
halakiiptir hundar, segja konum sínum frá hvar
komife sje, sem einsojfþeir verfea fegnar afe elskan
þeirra er sloppin frá hæítusömu fyrirtæki, þetia
á mefeal annars vona jeg afe geti sannfært yfe-
ur standsbræfeur mínir, um a& bjer sje alis ekk-
ert afe óttast, já þótt þjer beyrife fjöllunum
hærra hróp verzlunarfjelags hetjanna, þá veriö
ókvífenir, jeg fyrir mitt leyti kenni a& eins f
brjóst um þessa aumingja, sem valla vita hvafe
skömm er; hvafe þetta loflega Eyfirzkaljelag
bezt sýnir, því nær heffei þeim verife, til a&
breifea einhverja skýlu yíir dáfeleysi þeirra, aö
fá einhvern til á náttarþeli, afe kveykja f „Gránu*
svo þafe gæti heitife óhappatilfelli, sem neyddi
þá til afe hætta í mifeju kafi á heifearlegu fyr-
irtæki, æ aumingja mennirnir! jeg kenni í brjóst
um þá svona nibur í, enn afe þessu gekk jeg
vísu, því þanuig liafa öil fyrirtæki íslendinga
fallife um sjálft sig sem náttúrlegt er, því a&
fráteknum allflestum embættismönnum og máske
einst.öku leikmanni svo sem 2. í sýslu er öll
þjófein dáfe- og duglaus, og óhæfileg til alis ann-
ara en íife krjápn nndir náfear- nk okkar. verzl-
unar. Látife því bræfeur mínir allt sem þjcr
heyrife hjer um setn vind um eyrun þjóta, og
geriö ekkert til afe hindra verzlunarfjelög ís-
Iendinga, þess gerist ekki þörf því ómennska
þeirra tortryggni og leti steypir því öllu um koil
er þeir hyrja á. Ef einhver yfear bræfeur gófe-
ir eigi skildi trúa mjer til þessa, nú bífeum þá
og sjáum hvernig Eyfirzkafjelaginu reifeir af,
faili þafe sem vonandi er og jeg er viss um,
nifetir í smánarinnar saurpitt, þá vona jeg þjer
trúife glöggskyggni mir.ni, og sting jeg uppá,
afe vife þegar búife er afe jarfesyngja fjelag þetta
og „Grána* er föstnufe Jacobsen, setjurn einn dag
afe sumri komanda á hverjum vjer allir Islands
kaupmenn höldum fagnafearhátífe sigurhróss há-
tífe í minningu þess, afe sá hluti íslendinga sem
kjarkmestur er talinn, framkvæmdarsamastur
og öruggastur til loflegra fyrirtækja (nl. Norfe-
lendingar) eru búnir afe sýna þafe mefe verkinu
afe þeir eru þá ekki annafe enn dáfelausir aum-
ingjar, sem afe vísu geta mikife skrafafe mn
fyrirtæki en liafa eigi meiri manndáfe til afe
halda þeim áfram enn grindhorafeir gemlingar.
Einhverjum yfear standsbræfeur mínirl kann afe
þykja þetta óvarlega talafe, þar þafe kynni að
hvetja ísiendinga til ab vakna upp af því gamla
og því mjög sæta svefnmóki, og víst er þafe,
a& slík fríunarorfe kynni afe vekja þá þjófe sem
ekki væri daufe úr öllum æfeum, enn jeg er ó-
hræddur um afe þafe þarf meira til ab vekja
aumingja Islendinga, sem eon munu eins og Vest-
manneyingar gjörfeu forfeum, láta reka sig hundr-
ufeumsaman út í opinn daufeann af tveimur dátum
á trjeskóm. Sanni þeir þafe gagnstæfea mefe
einiiverju ærlegu fyrirtæki, sanni Eyfirfeingar
þafe, niefe því annafehvcrt afe halda fram verzl-
unar fyrirtæki sínu, efeur mefe því heldur afe
kveykja í „Gránu“, cnn selja efeur gefa hana