Norðanfari - 09.08.1870, Blaðsíða 3

hvernig niíurjöfnuninni yrSi sem rjettvfslegast
á komi?), landi og lý& til hagsældar og söma.
Skrifab í maím. 1870.
I.
f 12.—13. nr. Nor&anfara stendur grcin
cin frá manni í Norfcfiribi, sem víst er skrifuh
í þeim tilgangi a& rýra álit mitt bjer eystra,
en sem í sjálfu sjer er svo dmerkileg og ó-
sönn, a& varla er vert afe svara henni; gjöri
jeg þab samt til aí> sýna lesendum Norfcan-
fara fram á, afc höfundur hafi mefc þessari
grein einungis gjört sjálfum sjer skörnm, þar
6em hann annaíhvort fer mefc vitleysu efca
ósannindi. Eins og sagnaritari byrjar hann
greinina og segist ætla afc segja frá tífcindum
»á þessu ári, sem nú yfir stendur0; brjefifc er
dags. 20. janúar 1870, og þafc er þá ein-
ungis um 20 daga af þessu ári, sem hann
setlar afc tala, en samt talar hann um komu
mína hingafc snemma í fyrra og ferfc mína í
Norfcfjörfc sumarifci 1869 m.fl. Ilann segist hafa
heyrt allt, sem hann segir frá, jeg ímynda
ttjer annafchvort af því, honnnr hefir fundist
Bkárra efca formlegra afc hafa ekki sagt þetta
sjálfur, efca af því hann hefir látifc hafa sig
til þess og ekki hefir haft sannleikann vifc afc
Btyfcjast. Vifcvíkjandi sjúkdóminum sem hann
nefnir og hans mefchöndlun skal jeg ekki
tala hjer, þar sem jeg hefi skrifafc yfirmönn-
wm mínum urn þafc, og er sannfærfcur urn afc
þeir og afcrir, sem þekkja til og hafa vit á,
líti öfcruvísi á gjörfcir mínar í þessu máii held-
11 r en höfundur greinarinnar, sern ekkert vit
getur haft efca hefir á þessháttar; enda finnst
rojer þafc ekki blafcamál. Jeg þykist vita, afc
þessum höfundi hafi misreikna6t efca mishcyrst,
þar sem hann segir um konuna, afc Iiún haíi
alifc dautt barn 2 sólarhiingum eptir þafc hún
fór afc brúka mefculin, því hún brúkafci mefcal-
ifc einungis e i n u s i n n i 9. nóv. en ól barn-
ifc 13; enn fremur hefir konan cptir þafc brúk-
afc mefculin nokkufc, en ekki „ýmsar afcrar til-
raunir“; höfundur man ef til vill eptir, afc liann
á öfcrum stafc hefir skrifafc, afc hún einungis
hrúkafci jarfcargrös, og vona jeg því, hann sjái
ósamkvæmnina í þessu. Afc jeg hefi sagt, afc
þessi sjúlulómur hafi komifc fyrir annarstafcar,
eru hrein ósannindi. Afc endingu segir liann,
afc fólki muni þykja jeg ljettvægur læknir og
fremur óþýfcur, og ekki afc hugsa afc fá hjá
mjer neitt nema peningar komi út í hönd o.
s. frv. Jeg |æt mjer ntj j |jettu rúmi Iiggja,
hvafc fyrra atrifcífc snertir, því þeir sem þekkja
til og hafa leitafc min, vita afc þafc er ósatt og
ástæfculaust, enda hefi jeg ekki enn til þessa
dags orfcifc þess var, heldur hafa nær því ailir
sýot mjer mestu velvild, eins og jeg líka þori
^ bera undir almennings dóm Norfcfirfcinga,
livort jeg muni eiga svoleifcis dóm skilifc af
þeim fyrir alla þá hjálp og þjenustusemi, sem
hefi gýnt þeim og þá ekki sízt, mefcan á
tangaveikinni stófc, hvar í nær því 150 manns
ög ust, af hverjum 6 dóu, en þrír af þess-
U'n ekki minnar hjálpar; þetta sýnist
höfuanna ^^P‘n hatl reynst vei> þótt
U'n^Uirinn’ sem þó hefir heyrt svo margt,
> ist vita, a6 fjöldi í Norfcfirfci eins og
annarstafcar höffc., r .*
... , . . , u fet'gifc mefcalalán hja mjer
allt frá því f fVr„„ , 1 J
k . y ra haust, ætti hann þó afc
vita, ao hann siálf,,,. ..
, , ... ,. 1 * * fjekk til láns mefcul
handa Stulku Iijer um },;i _, v
. manufci áfcur en hann
skrifafci þessa ómerkilegn „
, . . . s ri‘gjorfc gfna. En
þafc er aumt afc vita, afc mafcnr „
... . , , Ur’ 8em erhrepp-
etjóri, skuli vera svo heimskur ais i/.
„ , . , lata siást a
prenti eptir sig afcra ems heimsku x
... °g Osann-
mdi og fyrrnefnda grein, efca lialda þafc hafi
íiokkra þýfcingu, hvort hann hrósar efca Iast-
ar opinberlega, án þess afc ltafa þafc vit efca
þá menntun, sem til þess cr naufcsynleg, og
þar afc auki ekki fylgir sannleikanum. f>ar
sem hann er svo orfcskvifca frófcur, afc hann
þekkir málsháttinn „silfurkerinn sökkva í sjó,
en sofcbollarnir fljéta“, en sem hann hefir sýnt,
afc hann skilur ekki, þekkir hann líklega ann-
ann málshátt „gófcur er hvcr genginn, en ill-
ur aptur fenginn“, því hann sannar einmitt
grein hans.
Eskifirfci 29. júní 1870.
Fr. Zeuthen.
FIÍJETTIH ÍTIÆin.UI.
Hifc norska skáld, Björnstjerne Björnson,
er einn mefcai þeirra manna, er í útlöndum
tala máli vor ístendinga í gegn Dönum. Hann
hlífist eigi vifc afc segja Dönum beiskan sann-
leikann um mefcferfc þeirra á fslandi afc fornu
og nýu. þeir segja líka afc hann sje genginn
í lifc mefc hinum íslenzka mótstöfcuflokki og
sje helzt til æstur, Vjer ætlum ab lesendum
blafcs voi'8 þyki eigi ófrófciegt afc sjá hvafc
þessi mafcur Ieggur til vorra mála, og fyrir því
tökum vjer hjer grein nokkra, er hann ritafci
í þjófcblafcinu norska (Norsk Folkeblafc) næst-
lifcinn vetur og sífcan var tekin upp í dag-
blabifc danska 25. marzmánafcar næst eptir.
þessum hinum norska lifcsmanni vorum og
formælara farast þá svo orfc:
»Mefc því afc engar iíkur eru til þess, afc
Danmörk muni betur skiija hina sönnu þörf
íslands, heldur enn liinna þýzku skattlanda
sinna um árifc, og meb því þafc er aufcsjeö afc
afcalmeinifc, svo tilfinnanlegt tjdn sem þó hef-
ur af hlotizt, enn í dag er öldungis hifc sama,
þafc er afc skilja, afc trabkab er þjófcerni og
frelsi, þeim tveimur meginásum, er Danmörk
hafbi og enn hefur eina vifc afc styfcjast til
þess afc vænta sjálfri sjer hjálpar, — þá mun
þurfa afc taka dýpra í árinni, og hinir norsku
blafcamenn verfca þá — meö allri vinsemd og
aldrei nema í gófcri norrænni frændsemi
— afc koma fram scm málaliytjendur fyrir
annan afcila sakar, þafc er, fyrir ísland í
g e g n Danmörku, þar sem henni verfc-
ur stefnt fyrir yfirdóm Norfcurlanda. Svo s.em
venja er til, höfum vjer þá þafc upphaf, afc á-
skiija oss frest (til næsta blafcs) til afc geta
lagt fram skjöl og leitt fram votta. Vjer
þykjumst geta sannafc hina hryggilegu aptur-
för Islands undir veldi Dana, afc landinu aug-
ijóslega hafi verið misþyrmt, afc hinar opin-
beru eignir þess hafi glatazt; og enu þaö, afc
þessi apturför helzt vifc afc nokkru leyti, aö
skýrslur um hagi landsins sýna þafc berlega,
hversu íbyggjarar landsins fækka og efnin
þverra, svo eigi er vanþörf á hinum skörug-
iegustu atgjörfcum. Vjer skulum leifca rök afc
því, afc Danmörk hefur hvorki í tíma goldifc
varhuga vifc þessum háska, nje heldur er þess
nú um komin, afc bæta úr vankvæfcunum. Vilj-
ann vantar afc sönnu eigi svo mjög, en því
framar máttinn; því atvinnuhagur Dan-
merkur fer eigi saman vifc at-
v i n n u h a g í s I a n d s; þafc er afcalatrifcifc.
I annan stafc skulum vjer af ýmsum atburfc-
um, alþingisfundum og ræfcum sýna fram á,
afc á Islandi á sjer stafc hatur til Ðanmerkur,
já, vjer skulum Iáta þess getifc, aö sjaldan er
svo orkt kvæfci á Islandi, afc eigi sindri úr því
hatrifc til Dana, sem eldur úr koianám1 2. Afc
1) þessa hina alldjarflegu lýsing viljum
vjer bifcja iesendur vora afc fyrirgefa höfund-
inum, og í ölium bænum afc setja hann ekki
á bekk mefc sakamanninum, sem mælt er afc all-
ir danskir Islendingar vilji nú gjöra landflæmd-
an og óælan fyrir nótnasönginn í dánarblafci
„Baldurs^. — En, veslings Jón, — harin niætti
samt víst dska sjer, afc Björnstjerne Björnson
svo mæltu skulutn vjer halda því fram, aö
Noregur einn saman getur reist ísland á fæt-
ur ur örbyigb þess og andlegri apturför
(drykkjuskap og ómennsku); því vjer einir
höfum ti! þess föngin vegna afstöfcu lands
vors, vegna fiskiverzlunar vorrar og sjáfarút-
halds yfir Iiöfufc afc tala. Frá Björgvin til Is-
lands er eigi svo langt, sem frá Björgvin til
fiskiveranria í Finnmörku. Og þar sem Ðanir
segja: „Til þessa þarr alls eigi afc láta Is-
lund af hendi; ef þjer hafifc tök á afc vifc-
rjetta Island, þá er þafc velkomifc, takifc þegar
ti! starfa, sendiö undireins fiskimenn yfcar vest-
ur uin haf“, — þá svörum vjer: „Sendifc þjer
þá fyrst gufuskip yfcar tii Björgvinar
o g þ a fc a n lii lslands einu sinni í viku,
leggifc frjettaþráfc til Björgvinar frá ís-
landi og láiifc frjettaþráfcinn á Islandi liggja
mefc ströndum fram, þar sem veifcistöfcurnar
eru, — þá skulucn vjer gjarnan strax koma
Islandi upp yfcur til handa og engin ummæli
hafa“. Vjer bifcjum þá um stuttan frest til
afc ieggja fram þau gögn, sem naufcsýnleg
e'U, eptir því sem hjer hefur verifc tekifc nokk-
ufc svo nýstárlega í málifc; en þeim er spyr
oss, hvers vegna vjer hreifum vifc þessu máli,
„sem gjörir mönnum illt í skapi“ o s. frv.,
honum svörum vjer: 1) Ef svo er ástatt hjá’
frændþjófc vorri, sem vjer hjer höfum mælt,
þá krefur hvorttveggja, gömul synd í gegn
Islandi og gamalt þakklæti til Islands, jafn-
sterklega vorrar lifcveizlu. Oss furfcar eigi á
þvi, þó þjófcerriistilfinningin og hin norræna
skyldurækt hjá mörgum Norfcinönnum sje eigi
svo á veg komin, afc hún hleypi þeim hjer
ósjálfrátt á stafc ; en á hinu furfcar oss stór-
lega, afc þeir eigi skuli gjörast hámæitir, er
fyrir nokkru fylgdu því ásamt oss, afc Noreg-
ur skyldi hjálpa Sljesvík, sem þó er eigi
svo nákomin Noregi, sem Island er. Vjer
skiljum hvorki þann skæningsskap, sera afc
eins dregur taura Dana, nje heldur þann, sem
afc eins dregur töum Svía, 2) istandifc, e p t-
ir þvísem þafc nd er, gjörir mönn-
utn illt í skupi. Island, þafc er afc segja, hifc
óhamingjusama Island á fallanda fæti, verfcur
oss afc fótakefii, í hvert sinn er vjer Skæn-
ingjar hjer heima hjá oss hlynnum aö hag
Danmerkur og því hinu mikla norræna máli,
er hún á hlut afc. Vjer hinir norsku Skæn-
ingjar eigum um tvo kosti aö velja, þann
hinn eina, afc leitast vifc afc rýma í burt
öllu því, sem sundrungu veldur á mefcal land-
anna; þann hinn annan, afc vera
haldnir framar danskir enn n o r s k i r og
mefc því afc verfca atkvæfcalausir. En þá tök-
um vjer hinn fyrra kostinn, en þótt vjer í
bráð fyrir þá sök missum vinfengi Karis
P 1 ó g s3 og hans sinna. Vjerhuggum oss vifc
þafc, afc, þá er til Iengdar Iætur, muni a fc r -
i r danskir Skæningjar skilja oss, þeir er jafn-
an hafa verifc raunhollari frelsi og þjófcrjett-
indum, heldur enn Plógsrekkar. En þó svo
fari, afc þeir eigi heldur verfci oss samlyndir,
þá hljótum vjer afc haida áfram eigi afc sífcur,
því oss er enginn annar vegur fær. Nú ef
einhverjir Ioksins spyrja, hvers vegna vjer ein-
mitt n ú berum upp mál Islands, þar sem
mörgu því er afc skipta, sem miklu varfcar og
oss er nærskyldara, þá svörum vjer þeim því,
afc hjer er eigi nema einn kostur fyrir hendi.
þafc er n ú verifc afc þinga um sambandifc í
heffci setifc í stiptamtmannssætinu á Islandi, því
varla mundi honum hafa orfcifc svo bilt við
braginn.
2) Hann er ritstjóri hins danska blafcs
„föfcurlandsins". Sbr. „gandreifcina", þar sem
hans er getifc „í s!agtogi“ mefc þeim Gunnari
og Dgmundi, er „opnufcu fyrir honum hjarta
sitt“, þá er þeir vildu hlafca „Jdni hvíta“.