Norðanfari - 06.09.1870, Blaðsíða 3

69
enn 100 tunnur, þí skyldi ab eins gjalda ^
al. af hvcrri tunnu, en eina al. af öllum afl-
anum, ef meira aflafeist. Einkum mundi á-
stæöa til þess me& hina kostna&arsömu þil«
skipaveiöi, a& einhver þess konar undanþága
eöa ívilnun væri gjörf). En a& draga beinlín-
is ká kostna&inn, eptir þvf sem skipseigcndur
skipsrá&endur leg&u fram reikninga fyrir
hnnum mundi alveg ágjörningur. þa& mundi
e>g' heldur vera ástæSuiaust, a& undanskilja
smæsta fisk, t. a. m. minni en ^ alinnar, eins
«g þingma&ur Strandasýsiu stakk upp á, á
sifasta þingi. En a& gjöra mun á hinum
gjaldskylda fiski eptir ver&i hans yr&i allt
eríibara og fldknara vi&urejjjnar, Eflöggjöfinni
yr&i breytt einhvern veginn í þessa stefnu,
gæti spítalagjaldifi varla or&iö óbilgjarnt nje
þungbært, nje orfcif) sjávarútvegnum til hnekk-
is efa sta&ib honum fyrir þrifum, og lækna-
ejó&urinn mundi þ<5 fá talsvcrt meiri tekjnr,
en hann fjekk eptir eldri löggjöflnni, svo
fokkrar endurbætur mnndu geta or&if) á lækna-
skipun vorri.
Hvafe aíra mótbáruna snertir, a& inn-
heimtan sje ókljúfandi, þá rnun nú reynslan
skera innan skamms úr því. Jeg fyrir mitt
leyti get eigi sjef neina stórkostlega meinbugi
a henni, sízt þegar lengra lifi frá. Mjer þyk-
lr þaf og varla líklegt, af burgeisarnir geti
fú. þó löggjöfin sje spáný og óreynd, stælt
Svo alþýfuna nokkurstafar, a& almennur mót-
þrói verfi móti framtali aflans efa gjaldgreifsl-
unni, svo af yfirmennirnir annafhvort yrfi
af láta undan efa yrfi a& skapa sjer sjálfir
aflaupphæfina og láta svo taka lögtaki. Gjöri
verulegnr mótþrói nokkurstafar vart vib sig,
get jeg varla ímyndaf mjer, af þab verfi nema
bjá einstökum þverliöffum og þrákálfum e&a
þá einhverjum einfcldningum. Jeg ætla, af
vjer Islendingar sjeum spakir a& náttúru, og
þaf er varla ætlandi, a& nokkrir fari svo sem
ah gjöra uppreist á mðti þjó&þingi sínu, me&
því a& þverskallast vi& lögum, sem þa& hefir
landinu nytsamleg, þar sem þeir hafa
SV0 «na& gvo vel margs konar kúgun,
sem er af óe&lilegri rótum rnnnin, ogallseigi
hefir gagn landsins fyrir augum. — En hins
vegar er næsta hætt vi&, a& margir teiji eigi
f} llilega fiam afla sinn, af því a& svo margir
eru mi&ur vanda&ir f hugsunarhætti, cn eigi
er samt a& óttast fyrir, a& framtali&, e&a
reistingin til a& telja rangt fram, auki miki&
syndabyr&i þeirra, þvf a& eigi eru þa& í raun-
inni ramtalssvik, helóur hinn óvanda&i hugs-
unarháttur, sem þau 8pret(a af> er ta„Bt get_
«r U, syndar. En s)eppum þvf) a& m.g_
Jafn sje sau&nr í mörgu fje, og menn sje mis-
Vanda&ir, þá get jeg ekkert vernlegt 8je& því
t!' fyrirstö&n, a& yfirvöldin almennt treysti á
^'yndi manna, a& þeir fari hinu sanna sem
konf aíla framta,i!f’i Þó a& eigi ver&i full-
framtali&^*™1’ °g gj8rt er meS fiár-
Vib þri&ja atri&i&, a& þjó&in eigi hal
alli)vtmgar ^essarar á spítalalöggjöfinni,
óánægfirri' þe'rra’ 6r hIut eiga ab má,i
löggjafar “‘“í því’ grundvelli hinna
*í >" Þ’‘ ’a'
raölfallnir þ„, ,s '*>“ 1 """ °e
Inni, helduf einun5l, E|' al1” 'lp
ari breytincu hefir
• w ,. , samfara f (,]s]
Jnm, svo a& alþingi miln f
grundvöll gjaldsins snerlir eigi haf^'h'
hága vi& þjó&arviljann. þó a& m '
neinist a& grundvelli þessum og viij; rfff
í>i&ur, þá mun þaj) va|.ja ]j0Ina af
{Jví, a& menn hyggjast me& því móti h<
hmm af sJer gjaldaukanum. Sú mc
a& eigi hafi veri& be&i& um breytingu á grund-
velli gjaldsins, vir&ist því lítils ver&.
Ni&ursta&a sú, sem meiri hluti þingsins
1867 komst á um gjaldstofninn vir&ist mjer,
sem engan veginn mætti haggast, og mjer
þykir sem meiri hluti þingnefndarinnar 1869
cigi litlar þakkir skili& fyrir þá ni&urstö&u sem
hún komst a&, aö vilja algjörlega hafna lög-
unum 10. ág 1868, hversu mjög sem þjó&-
ólfur skjallar þenna meira hluta upp, enda
voru einhverjir þeir menn í honum, sem snm-
ir hafa gruna& um gæzku og ætla& einu gilda,
þó bændnr á alþingi yr&i e&a virtust ver&a
hva& berastir a& mótsögnum vi& sjálfa sig í
augum stjórnarinnar, og æti þa& ofan í sig
eitt ári& sem þeir hef&i be&i& um hitt. Apt-
ur fiúnst mjer þingma&ur Strandasýslu, enda
þótt þjó&ólfur sje óspar á skopyr&um og ef
til vill einnig skammaryr&um um hann, eiga
þakkir skili& ha;&i fyrir fastheldni sína vi& þa&,
er hann efiaust hefir veri& sannfær&ur um a&
væri rjett, og fyrir minnsta kosti 2 af þeira
breytingum, sem hann vildi gjöra vi& lögin,
nl. a& undanskilja háfinn og smærri fisk enn
^ álnar frá gjaldinu. Hva& háfinn snertir, þá
mun hann eigi landsmönnum ar&samari enn
ýrnsar a&rar fiskitegundir, t. a. m. skata, sem
sumsta&ar aflast svo af, a& hún er innlend
verzlunarvara, og eigi er þó gjaldskyld eptir
löggjöfinni. Eins er hver einstakur smáfiskur
svo lítils vir&i, a& varla sýnist heimtandi ^ al.
af hverju tólfræ&u hundra&i af honum, og tals-
ver& ástæ&a vir&ist til a& þiggja hann undan
gjaldi. Eigi mundi vandhæfi á a& telja hann
frá fyrirhafnarlíti&, þó a& þjó&ólfur treysti
sjer eigi til þess nema me& kvar&a.
Afdrif þau er mál þetta fjekk á sf&asta
alþingi vir&ast mjer ekki óheppileg. þó a&
æfinlega sje varasamt, a& fara a& hreifa vi&
nýjum lögum, me&an eigi er komin nema ó-
fullkomin eins e&a tveggja ára reynsla fyrir
því, hvernig þau fullnægi tilgangi sínum, þá
er þa& hins vegar ákjósanlegt, a& þinginu gefizt
kostur á a& laga þá galla, sem kunna a& vera
á tilsk, 10 ág. 1868 og þegar eru a& nokkru
leyti ieiddir í ljós, og gjöra hana þeim gjald-
þegnum meira a& skapi, er láta skipast af
skynsamlegum fortölum, og eigi láta eigin-
gimd og auragirnd algjörlega e&a a& mestu
rá&a sjer, anna&hvort me& breytingum í þá
stefnu, sem jeg hefi bent til f grein þessari,
e&a ö&rum breytingnrn, sem betur þætti vi&
eiga. Væri sú breyfing a&hyllzt a& láta til=
tekna upphæ& aflans framan af, ef hann eigi
færi fram úr þvf, vera undanþegna gjaldi og
tiltekna upphæ& gjaldskylda a& bálfu leyti,
ef eigi afla&ist meir (t. a. m. £ aI. af tólfræ&u
hundra&i, og allan aflann gjaldskyldan a& fullu
\ al. af tólfræ&u hndr ), ef aflinn fœri fram
yfir þa&, þá væri líklega ástæ&a til a& gjöra
mun á stærri og minni bátum Pullkominn
jöfnu&ur getur sjálfsagt aldrei or&i& á gjald-
inu. þa& lei&ir af sjálfu sjer. En a& koma
sem beztum jöfnu&i á, sem aldrei getur or&i&i
nema goldi& sje af afla upphæ&inni, og sjá
jafnframt fyrir, a& gjaldi& hvorki ofþyngi ai-
menningi, svo sjávarútvegnum sje búinn
hnekkir af, en iæknasjó&urinn hreppi þó álit-
legan tekjuauka, þa& er hlutverk alþingis, og
ver&ur, ef þa& eptir ósk sinni fær aptur a&
fjalla um löggjöf þessa. — Gætu þessar at-
hugasemdir or&i& til þess, a& vekja athygli ai-
mennings og einkum þeirra, er úrsiit þessa
máis bæri undir, ef því yr&i hreift a& nýu,
á því, liva& iíklegast mundi til úrræ&a, er til-
gangi þeirra ná&.
í maímán. 1870.
T.
I’ dansfea bla&inu „Fædrelandet“ 5. maí
næ8ti. er geti& um grein Jóns Ólafssonar í
sí&asta bla&i „Baldurs® og um kvæ&i hans „Is-
lendingabrag®, sem hi& alkunna sakamál er
höf&a& út af a& tilhlutun stiptamtmannsins,
Höfundurinn f „Fædreiandet“ segir þar frá
heizta inntakinu úr Baldursgreininni og kvæ&-
inn, og álítur hann, a& þó hvorki greinin nje
kvæ&i& sje gott, þá sje þetta hvorugt neitt
háskalegt. Hann telur Jóni ýmislegt til af-
sökunar, svo sem þa&, a& hann sje ungur og
ófró&ur um þa& efni, sem hann hefir teki&
sjer fyrir nmtalsefni og yrkisefni, Eptir a&>
höfundurinn hefir fari& nokkrum or&um um
þetta, endar liann grein sína á þessa lei&:
„Menn munu sjá á því, er jeg nú hefi
sagt, a& jeg álít ekkert vari& í kvæ&i& e&a
greinina, og þess vegna gekk fram af mjer,
þegar jeg frjetti, a& stiptamtma&urinn hef&i
skipa& a& höf&a mál gegn höfundinum út af
þessu. Jeg ætla, a& þetta sje eigi hin rjetta
a&fer& til a& afstýra því, a& slíkar rangar hug-
myndir, sem koma fram í greininni og kvæ&-
inu, brei&ist út, og jeg get ekki einu sinni
sje& á hverri grein í prentfrelsislögunum hægt
er a& byggja málshöf&un þessa. Isienzka
stiórnin f Reykjavík sýnist eigi fremur en
fyrirmynd hennar, íslenzka stjórnin f Kaup-
mannahöfn, a& hafa Iáti& sjer koma til hugar,
a& önnur og betri rá& væri til a& sty&ja gott
málefni. Isiand hefir nú fengi& prentfrelsi, og
mjer þætti betur til falli&, a& stjórnin bæ&i hjer
og út á Islandi vildi, heldur en a& fást uro
saklitlar yfirsjónir gegn prentlögunum, hugsa
dálítib um a& láta landi& fá frelsi í ö&rum
greinum, t. a. m. trúarbrag&afrelsi, svo a&
komizt yr&i hjá því hneyxlí, sem einmitt nú á
sjer þar sta&, a& hei&vir&ur bóndi er ofsóttur
af yfirvaldinu (me& samþykki dómsmálastjórn-
arinnar?) me& sakamálshöf&un o. 8. frv., af
því hann hefir leyft sjera&hýsa
nokkrar vikur franskan katólsk-
an prest, sem annars hefir búi& mörg ár
óáreittur í Reykjavík, þar sem hann á fast-
eign, og er uppbyggilegur og gó&ur ma&ur a&
allra rómi. þa& mundi auka langtum meir
fræg& hinnar dönsku stjórnar á Isiandi, ef hún
sæi um a& gir&a fyrir slíkt, heidur en þó hinn
ungi ritstjóri „Baldurs* yr&i fyrir svo e&a svo
þungri sekt.---------54“,
f bia&inu Nor&anf. 1869 nr. 11.—12. hls.
24 stendur greinarkorn um fiskivei&ar útiendra
vi& Langanes, þar sem þess er geti& a& Capt.
Leutenant Hammer lá á gufuskipinu nokkra
daga undir Sköruvíkurbjargi sumari& 1868, og
ásamt honum nokkrar frakkneskar skútur, enn
fremur er þess geti& í áminnstri grein a&
þessir útlendu menn, hafi me&an þeir lágu þar
undir hjarginu, i&ulega skotib þar fuglinn, og
er Ilammer e&a mönnum hans eigna& aö hafa
tekiö þátt í því ekki sí&ur enn hinum frakkn-
eskn. Nú höfum vjer heyrt a& Hammer hafi
algjört neitaö a& nokkur fugl hafi veriö skot-
inn frá sínu skipi, og þannig komiö í mót-
sögn vi& framburö nokkurra nágranna vorra,
er yfirheyr&ir voru fyrir politírjetti f fyrra-
sumar (1869), og sem höf&u, hva& þetta at-
ri&i snertir, vitnaö hjer um bii þa& sama fyrir
rjettinum, sem skýrt er frá í fyrrnefndri bla&a-
grein. Vjer getum nú ekki anna& en fur&aö
oss mjög á þessari neitun Hammers því sein-
asta daginn sem hann lá lijer undir hjarginu
f hittifyrra, vorum vi& sem hjer ritum nöfn
vor undir, einmitt sfaddir á bjargbrúninni rjett
upp nndan gufuskipi hans, og me& því þá
var albjart ve&ur og örskammt a& sjá af slíkri
hæ& út á skipiö — eptir okkar áætlun < alira-
mesta iagi 500 fa&mar, þó Leutenantenn gjöri
I