Norðanfari - 19.11.1870, Page 1

9. An
M 47 48,
MMKEAR
— þá vjer heyrium gelií) umburíarbrjefs
þessa, skornfum vjer á höfundinn sem víst er
einn meial iiinna efnilegustu, af liinum yngri
prestum á íslandi, af) bann Ijebi 03S þaö tii
yfirlesturs, er bann gdöfúsast gjörfci; og þá
vjer höffcum lesifc brjefifc, álitum vjer þafc
einkar uppbyggilegt og eptirbreytnisvert, og
svo miklu varfca, afc þafc kæmi áprent; mælt-
ustum þe3s vegna til, afc þafc mætii prentast í
Norfcanfara, sem höfundurinn hefir veitt oss
leyli til. Rrjefifc er svo látandi:
ELSKUÐU SÓKNARROKN!
r
I trausti til yfcar reyndu velvildar vifc mig,
þjer húsbændur og húsmæfcur! leyfi jeg mjer
afc bera upp fyrir yfcur þafc mál, sem afc vísu
kann afc vera nýmæli, en þd — afc tilætlun
minni — til heilla söfnufci mínum,
Enginn getur neitafc því, afc barna-
spurningin er citt af prestsins þýfcingar-
mestu ætlunarverkura, og undir eins blessnnar-
rfkustu, ef honum er þafc verk lagifc. Akur
hjartnanna verfcur þð ætífc mótlækilegastur
fyrir áhrif orfcsins á æsku-árunum, eins og
máltækifc bendir til: „Smekkurinn sá sem
kemst í ker keiminn lengi eptír ber“, En
til þess afc þetta verk geti borifc sem bezta
ávexti, verfcur presturinn afc ná til barnanna,
ekki einstöku sinnum, heldur opt og ifculega.
Músvitjanirnar — svo uppbyggilegar og vekj-
andi sem þær ættu afc vera fyrir yngri sem
eldri í söfnufcum — hljóta þó í þessu efni afc
vera næsta ónógar, þar sein svo mikils er þörf.
þvf hljóta börnin sjálf afc sækja spurningar
til prestsins á kirkjustafcinn sem allra tifcasti
eigi fræfcslan afc vera í gófcu lagi. En þetta
er, eins og þjer vitifc, mjög örfcugt vífca hvar
og þar á mefcal í vorri sókn, fyrir fjarlægfcar
sakir flestra bæjanna frá kirkjustafcnum; og
þar sem svona hagar til, er þafc afc vísu
þessa vegna afsakanlegt, þó afc fámennt
sje (opt og) einatt vifc kirkju af spurningar-
börnum.
Tilraun til afc bæta úr þessum vandræfc-
um hefir mjer hugkvæmzt, og þafc er einmitt
hún, sem jeg vil leyfa ntjer afc bera undir dóm
allra yfcar, eins og jeg hefi þegar hreift henni
munnlega vifc nokkra af yfcur. Tilraunin er
sú:afcþjer, húsfefcur og húsmæfc-
urlgangifc börnum yfcar og ung-
mcnnumþeim, sem yfcur er trúafc
fyrir, ( prestsinsstafc, og spyrj-
ifc þau sjálfheima á helgidögum,
þegar þau komast ekki til kirkju.
þetta ráfc virfcist mjer vera æskilegt
og gjöriegt, og vil jeg fara um þafc
nokkrum orfcum. — Föfcur- og mófcur-elskan,
Og yfcar kristilega tilfinning, mun bezt sann-
færa yfcur um þafc, hve æskilegt þafc sje, afc
ungmennin geti snemma komizt í skilning um
þafc, sem þau læra, svo afc þafc verfci þeim
ekki sem daufcur bókstafur, og þannig afc mcslu
gagnslaust, heldur megi verfca þeim iíf og
andi til upplýsingar og betrunar; bókstafur-
inn þreytir, og þjer vitifc sjálf, hve mikinn
tfma og fyrirhöfn þafc kostar yfcur, afc kenna
börnum yfcar lærdóms bókina; andinn, efca
skilningurinn á greinunum, hann er þafc sem
iífgar, og er þá vist vert afc verja nokkrum
tima og fyrirhöfn tii afc koma honum inn f
huga og hjarta barnanna. Fyrst þá þegar
ungmennin vita, hvafc þafc er, sem þau fara
AKUHEYRI 19. NÓVÉMBER 1870.
mefc, geta menn búizt vifc árangri af kunnáttu
þeirra; fyrst þá geta þau skýrlega lært afc
þekkja skapara sinn og endurlausnara, skýr-
iega lært afc greina dyggfcirnar frá löstunum,
skýrlega iært afc gjðra grein fyrir trú sinni og
breytni.
Jeg býst annars vifc, afc þjer rjett í einu
bljófci kannist vifc, afc tillaga mín sje ákjósan-
leg og dýrinæt ef bún gæti konrizt á ; en vifc
hinu er hættara, afc sumum yfcar kunni afc
þykja, afc henni verfci ekki komifc vifc, og afc
yfcur sje þafc ofvaxifc, ab spyrja sjáif út úr
kverinu. Vorkunnarmál kann þetta afc vísu afc
vera þcim, sem aidrei iiafa reynt afc S[)yrja
efca fræfca börn. Jeg segi fyrir niig: þegar
jeg spurfci í fyrsta sinni á námsárum iníiuim,
kveifc jeg því mjög, afc mjer mundi mistakast.'
en þegar tii kom, fann kennari minn ekkert
afc vifc mig. Reynslan kenndi mjer, afc mjer
túkst betur en jeg baffci ætlafc. Lík mun yb-
ar raun verfca; þjer munufc reyna, afc hjer á
heima máltækifc: „Sigursæll er gófcur vilji“, og
sömu^s, afc „hálft er þá hafiber“. Sannar-
arlega ^fáunufc þjer finna — ef þjer gjörifc
nokkra verulega tilraun — afc bæfci er þetta
vinnandi verk fyrir yfcur sjálfa, og sömuleifcis
afc börnin yfcar hafa gott af því. mefc því afc
þau smám saman munu þroskaat afc skilningi,
aufcgast afc þekkingu og afc vonum taka sjer
fram í ymsu gófcu. þafc útheimtist engin
sjerleg djúpbyggni hjá þeim, sem spyr til
þess afc spurningin sje tölúvert betri en ekki.
Jeg vil segja, afc tveir jafningjar gætu haft
mikifc gott iiver af annars spurningum, ein-
mitt af því, afc sporningin vekur hugsanir og
umræfcan styrkir minnifc; jafnve! fræfcandinn
uppbyggist einatt á fræfcslunni, eins og útient
spakmæii segir: „Vjer lærum af því afc kenna“.
Ilve ærifc gagn munu þá ckki fávís ungmenni,
mefc ójþrosfcufcum skilningi, geta haftafc spurn-
ingum foreldra sinna efca húsbænda, sem ekki
afc eins venjulega hafa þekkingu frain yfir
þau, tii afc fræfca þau, heldurog ástríkt hjarta,
til afc áminna þau, og Ieggja þeim á hjarta
kenningar lærdóms bókarinnar.
Jeg vona, afc þjer, vinirmínir! sjáifc fram
á, afc þetta bæfci gæti komizt íverk,
ef alvara fylgdi, og mundi afc líkum
bera blessunarríka ávexti, efþafc
yrfci almennt áhugamál fefcra og mæfcra. Já,
hve mikill munur ,mundi þá ekki verfca á
fræfcslu ungmenna yfir höfufc, hve miklu betri
svör mundu þau ekki gefa prestunum, og bet-
ur geta tekið múti tiisögn þeirral Og svo
sem hin uppvaxandi kynslófc mundi þá öfciast
meiri andlega upplýsingu, en ella væri mögu-
leg afc ávinna fyrir spurningar prestsins ein-
göngu, svo mundi og hin aukna kristilega
þekking hins vegar, mefc Gufcs lijálp, bera
samsvarandi ávexti f breytninni.
Jeg veit þafc vel, afc land vort hefir lengi,
mörgum löngum fremur, verib lofafc — og það
afc verfcungu — fyrir heimafræfcslu ungmenn-
anna; og heimakennslan mun jafnvel, á öll-
um betri heimilum, hafa verifc ekki ólík
þvf, sem jeg hjer óska eptir, nefnilega á þá
leifc, afc börnunum hefir ekki afc eins verifc kennt
„kverifc* sitt, heldur einnig verib komifc í
skilning um þafc, auk þess hafa þau líka ver-
ifc látin lesa töluvert í bifiíunni og öfcrum upp-
byggilegum gufcsorfca-bókura, og þetta fest f
— 93 —
liuga þeirra mefc ifculegri munnlegri tilsögn.
Einnig í minum söfnufci vait jeg til þcss, ab
þvtta hefir átt sjer stafc á ekki allfáum [heim-
ilum. En þ a d er mín i n n i I e g ó s k , afc
tilfinning fyiir þessu megi verfca bæfci al-
m e n n og sem bezt I i í a n d i. — Til þessa
hins sama virfcist rojer og t á k n t í m a n s
skýilega benda og alvarlega hvetja. því verfc-
,,r ekki nei,a\ a& hin veraldlega þekking er
afc aukast í landinu ; — væri þafc þá ekki ó-
tilhlýfcilegt, afc leggja ekki líka, afc sama skapi,
enn meira kapp á hina andlegu upplýsingu,
hddur en áfcur? Ella mundi þafc, sem mest
á rifcur, verfca út undan, og veraldiega mennt-
unin þá, ef til vildi, í vissu tilliti fremur spilla
en bæta, En gæti andleg og veraldleg fram-
för haidist í Iiendur hjá yngri kynslófcinni,
mættum vjef mefc giefci festa á henni vonir
vorar.
Jeg vil afc endingu geta þess, afc mefc-
hjálparar mfnir og fleiri sóknarbændur hafa
þegar gófcfúslega Iiaft um þafc hin beztu orfc,
afc þeir í vetur skyidu gjöra tilraun nrefc þá
h e I g i d a g a-t i 1 s ö g n, sein jeg fer bjer
fram á ; því fremur vonast jeg þá líka eptir
almennum samtökum í þessu efni, og afc ann-
afcbvort búsbóndinn efca húsmófcirin — hvort
þeirra sem kynni afc vera slíkt veik betur lag-
ifc á hverju einstöku heimili — taki sjer þenna
fagra vana, þegar kyrrt er uin heima á helgi—
dögum, afc safna æskulýfcnuin kringum sig, og
útlista fyrir honum og innprenta eitthvað g'ott,
helzt mefc meiri, efca minni hlifcsjón af Lær-
dómsbókinni. Og þjer munufc sannarlega fá
fyrirhöfn yfcar borgafca fyrr efca sífcar, meb
innri efca ytri blessun. „Gub mun ekki
látayfcar gófca tiigang verfca 6-
iaunaban*.
UM MÍL f>AU ER EIGI NÁÐU FRAM AÐ
GANGA Á ALþlNGI 1869.
(Framh ).
9.
Dlálid mn útsendinyu og styttingu þing-
tidindanna, urn þingfararkaup m. m. Eigin-
lega eru 2 atrifci óskyld í máli þessu, þó afc
þvf væri dembt á eina nefnd. Annafc atrifcifc
er ad útLmda a/þiiigistidindin, sem farifc var
fram á í bænarskrá úr ísafjarfcarsýslu (41
nafu), og lýsir sjer í því áhugi á þjófcmáiúm.
Ilitt alrifcib er: ad minnka a/þingiskosnadinn,
og komu um þafc 3 bænarskrár úr Baría-
8trandarsýslu„ Strandarsýslu og Rangárvaila-
sysiu (samtals 177 nöfn), og virfcist ab minnsta
kosti sú úr Bariastrandarsýslu lýsa mifcur hlý-
um hug til þingsins og afcgjörfca þess og enda
gruna þingmenn um græskn. í líka áttstefndi
uppástunga þingmanns Skagfirfcinga um afc
sleppa afc prenla iagabofcin, sem áfcur er get-
ifc, en sem hin sama nefnd gat eigi tekifc vib,
af því hun var svo seint upp borin, Nefndin
fann sjer skylt, afc taka bæti þessi atrifci tll
greina, en eigi gat hún varifc svo dlit sitt, afc
þingifc ekki felldi nifcurlags atrifci þess. Vjer
skulum skofca hvert þetta atrifci fyrir sig.
Lreidsla þingtidindanna hlýtur frá þingains
Sjónarmifci, afc vera æskileg, og aufcsætt er, afc
miklir erfifcleikar eru á afc ná þeim, enda tók
einn þingmafcur fram, afc hann vissi dæmi til
afc menn heffci kostafc þafc H—13 rd, aj n$