Norðanfari - 19.03.1872, Blaðsíða 1

Seii'hir kaupcvdinn kosínail-
arlaust; vct d drg. 2fi arkir
X ril 32 $Jc,, einstök nr. i! slc.
sölulaun 7. lrrcrt.
Anijlfsingar eru teJcnar i bJad-
id fyrir 4 sk. hvcr Jína, Vid-
aiilcablöd ern prentud d lcostn-
ad hJutadeigciida,
11. ÁIS.
L eibrjetting í sífcasta bl Norfif. nr
7 — 8. 4 13. bls 1. dálki bæWst inn í
fyrir aptan orfin „herra Rosenberg“:
(sbr. Norff. 1871, nr. 44—45, 88. bls ),
og 4 8ömu bls. 3 dálki : 30,000 les
300,000 rd.
YFIRLIT
yfir efnabag hins eyfirzka ábyrgfarfjelags.
vib árslok 1871.
Tekjnr: rd. sk.
EptirstiiVar frá fyrra ári..............4,841 57
Abyrgfarejald fyrir vertifina 1871:
af skipum í Eyjafjarfar- rd. sk.
deildinni . . . 1,696 28
—— - Sigltifjarfardeild-
tani . . ._.____899 74 2 59G G
Leignr...................................... 182 79
Bráfabyrgfarlán............................. 583 77
Samtals 8,204 27
lítgjöld: rd. sk.
Tmisleg útgjöld............................. 122 24
Skaltabætur fyrir |)iijnskipii& „Sval“ . . . 1,950 ,,
Eptirstöfvar: rd. sk.
Óborgnf) ábyrgfargjöld . . 1,082 55
Vehskuldabrjef.............. 4,090 „
1 sjúfi: rd. sk.
hjá umbofsm. Siglu-
fjarbardeild. . . 958 82
— fjehirfi fjelagsina „ 58 959 4i fi )3g g
Samtals 8,204 27
Athngasemd:
Eptirstftflvarnar ern hjcr tilfœrfiar 6,132 rd. ‘3 sk.
J>egar þar frá dregst bráhabyrgh-
arlánif)........................ 583 - 77 -
verba hinar eiginlcgn optirrstöbvar 5,548 rd. 22 sk.
Stjdrn hins eyfirzka ábyrgharfjelags.
ENDURPRENTAÐ ÚR „8COTSMAN“
Danmörk og ísland,
Glasgow 5. desembcr 1870.
Herra! I laugardagsblafii ybar má lesa
fyrirlestur eptir einhvern Jdn A. Hjallalín um
„ísiand og íbúa þess“; er þab vissulega skemmti-
legt og merkilegt efni. í fyririestri sinnm hef-
ur hr. Hjaltalín fundib ástæf u til þess, af) bein-
ast ab dönsku stjórninnl, án þess þd ab liún
f nokkru vinni til; þab, sem hann segir þar
henni viövíkandi, má því ab minnsta kosti
teija missagnir. Ilr. Hjaltalín fræbir tilheyr-
endur sina um þab, ab á allri eyjonni sjeu
cigi nema 2 skólar, og enn fremur, ab pústgöng-
umim sje mjög ábdtavant. Hvornig sem mí um
þab er, átti þd hr. Iljaltalín ab skýra frá því,
ab Isiand er einum fimmta parti stærra, en
Skotland, en ab íbúar þess eru svo örfáir, ab
eigi nemur ineira, en 60,000. er búa mjög
strjált hringinn í kring 4 ströndum eyjarinnar.
JeS get nú raunar ekki ætiab, ab skynsamir
menn geti búizt vib því af nokkurri stjdrn, ab
hún stofni skdla eba pdsthús á þeiin stöbum,
^em opt ekki er um meira ab gjöra, en
— 2 heimili. Samgöngur vib abrar þjóbir
a þannig mjög vífea ab vera hábar kaup-
ium, sem koma inn á firbina, til þess ab
> .ja ull, skinn og íl. Fjárafii eyarinnar,
(sem gæti verib mikill, ef íslendingar vildu
loggja nokkub ab sjer) rennur ab mestu í gjób
innborinna kaupmanna, er margir sitja í Kaup-
mannahöfn, en ekki inn í ríkis-sjdb Dana, svo
8e*n hr. Ujalialín fullyrbir. Ýms önnur alkuun
AKURETRI 19. MARZ 1872.
atribi eru þab þd, sem hr. Hjaitaiín átii ab
skýra tilheyrendum sínutn frá, og skulu þau
hjer upp talin: Ab hin danska sljdrn lætur
íiytja pdsitöskurnar millum Kaupmannahafnar
og Islands á herskipum, meb því ab einstök-
um fjelögurn þótti þab eigiborga sig, þdtt þau
um leib flyttu vörur og þægu árl. 15, OOOrdl ;
ab Danir þnrfi ab vernda fiskiveibarnar gegn
absúgi frakkneskra og ameríkanskra fiskimanna;
ab Islenzkir stúdentar, sem ganga á háskóiann
í Kaupmannahöfn fá húsnæbi ókeypis og auk
þess 15 — 20 pund sterl. á ári hverju, og
loks þab, sem eigi er minnst í varib, cr ár
eptir ár kostab til fslands 50,000 rdl. af tekj-
um hins danska einveldis. Víst er um þab, ab
Islendingar hljdta alian hagnab þann sem af
því leibir, ab vera danskir þegnar, en komast
hjá byrbunum; sem dæmi þess má jeg nefna
þab. ab þeir ern lausir vib alia herþjdnustu
bæfi á sjó og landi, þdtt í konungsríkinu hafi
verib lögbobib almennings útbob frá því ár.
1864. Nú eru nokkub mörg ár, sífan Islending-
ar fundu fyrst, ab þeir voru iila leiknir, en
nýlega hafa þcir fengib mjög dfyrirleitinn máia-
flutningsmann, þar sem er Björnstjerne Björn-
son (norskur menntamabur, semdálítib er farib
ab bera á), og virbist svo sem hr Hjaltalín
sje ab berjast í fyigi bans. Ðanireru nú ann-
ars alvanir vib vanþakklæti bræbra sinna á
Norburlöndum, en þd hefur öll hin danBka þjdb
verib samhuga í því, ab rjetta Islendingum
hjálparhönd, í hvert skipti sem liaiiæri liefir
komib upp á fyrir þeim- Jeg kann ybur mikl-
ar þakkir, ef þjer vildub svo vel gjöra, ab veita
þessu langa brjefi inngöngu í blab ybar.
Jeg er o. s, frv.
Danskur mabur.
Danmörk og Island.
Edinborg 9 desember 1870.
Hcrra! í blabi ybar, því er útkomígær,
er grein meb fyrirsögninni, sem hjer er fyrir
ofan; eru mjer þar bornar á brýn missagnir
um mebferb dönsku stjdrnarinnar á máiefnum
íslands. Sá mabur, sem ritar ybur þetfa brjef,
eba sendir þessa grein í blabi ybar, segir, ab
jeg hefii átt ab minnast á stærb íslands og
fdlkstöiu, sem cr 70,000, en ekki 60,000.
þetta gjörbi jeg, eins og þeir munu minnast,
er vibstaddir voru fyrirlestur minn. þab er
til þess kcrnur, ab vjer höfum lieimiid til ab
krefja þess af dönsku stjdrninni; ab hún láti
gjöra endnrbætur á íslandi, þá þykist jeg ekkert
betra geta gjört, en þab, ab hafa upp orb
danska dduismálastjúrans, er falin voru málefni
fslands. í ræbu einni til ríkisdagsins, 1868,
sagbi hann svo: „þab er mín skobnn, ab Is-
Iendingar liafi tilkall til þess af Danastjúrn, ab
hún stofni hjá þcim skúla, láti gjöra vega-
bæturogauki og bæti póstgöngurnar urn land-
ib“. Jeg heyrbi hann sjálfan segja þetta. Jeg
sagbi eigi, ab ágdbi hinnar íslenzku verzl-
unar rynni nú inn í sjdb Dana, heldtir
tekjur af fornum kirkjueignum og klaustur-
eignum á Islandi. Hib sama mætti og segja
uro ágdbann af verzluninni vib Island, svo
lengi sem einkaleyfis - verzlunin stób, enda
hefur og verzlun nú á dögum töiuverbon toll
á sjer, scm allur gengur í sjób Dana. Nú
er ab tala um þessi alkimnu atribi brjefrilara
ybar. Ilann segir, ab all miklu fje sje árl,
— 23 —
M Ifi______1».
kostab til Isiands af tekjum „bins danskaein-
veldis“: bann gleymir gjaldssíbunni (tbe credii-
side) eba þekkir hana ekki. Mig langar cigi
til ab niíra höfbingsskap dönsku sljdrnarinnar;
en jeg hygg þd, ab mjer sje dhætt ab fullyrba,
ab Danir eigi stybja oss af eintdmu veglyndi,
og eru eigi svo einfaldir, ab þeirgefi mikib fje
þangab, er þeim hefur eigi komib, eba kemur
eigi, þaban mikib fje til endurgjalds. Nú fyrir
skömmu voru engir sjerstakir reikningar til
yfir tekjur Islands, og til þess tíma var aldrei
nefnt, ab hallafist á vora hlib. Loks voru þá
gjörbir reikningar, og tekjurnar af eignum þeim,
sem kippt var undan kirkunni (secularised) á
16, öld, voru síban teknar meb í hina árlegu
reikninga, og lagfar vib gjöld (credit) íslands,
ásamt tekjunum af verzluninni, konungsskött-
unum og ýmsu öbru smávegis. Satt er þab, ab
ekki hrökkvaþessar tekjur handa stjdrn Islands,
byskupi og uppfræbslu - stofnunum. Ab svo
mikluleyti hefir brjefritari ybar rjett ab mæla.
En á hinn bdginn verbum vjer ab gæta þess,
ab meiri lilutinn af eignum þeim, scm kirkjan
var öndveibiega svipt, hefir verib seidur, og
hafa petsingarnir gengib í sjób Dana; eigi er
þessara pcninga gctib í hinum sjeistöku reikn-
ingura Islands. þó hlýtur þab ab vera hverj-
um manni Ijósf, ab, þar sem tekjumar af þeim
eignum, sem enn eru dseldar, eru Iagbar vib
gjöld vor, þá höfum vjer og tilkali til þess
fjár, sem fengizt hefir fyrir þær eignir, sem
seldar hafa verib. Laun hiskupsins og fje þab,
er gengur til uppfræbsiu - stofnananna, feilur
aptur oss til skuldar. En fyrir þetta hefir stjdrn-
in fengib fullt endurgjald, sem þó alls eigi er
nefnt í hinum árlegu reikningum, Hinum
tveim byskupsdæmum og hinum tveimur skdlum
á íslandi áskotnubuet stór gjafir, en um Iok
seinustu aldar þdtti dönsku stjdrninni ráb, ab
selja þessar eignir; fjeb gekk, eins og vant er til
Ðanmerkur. Konungur tdk undir sig ab ann-
ast byskupana og skdlana af tekjirm Ðanmerk-
ur. I stab tveggja biskupa fengum vib ab eins
einn og skólarnir, sem ábur voru tveir, urbu
nú ab einum; er oss nú kennt aö skoba þessa
umönnun, sem nokkurskonar kærieiksverk Dana.
þjer sjáib, ab munur á tekjum og gjöldum er
auÖfenginn, ef öbru megin er reiknabur allur
til kostnabur en liinu megin fengins fjár ab
engu getib. Yfir höfub ab tala hefir Danmörk
fengib svo mikib fje frá Islandi, fram yfir þab,
sem öndverblega var ákveöiö, ab vjer höfum
fuila heimild til ab krefjast hálfti meira fjár,
en brjefritari yÖar tdk til, ef gjörbir væru hreiair
reikningar. Vörn þeirri, sem Ðanir vcita oss, er
svo háttab, ab eHt danskt herskip kemur til
Islands og siglir kringum strendur þess tvo
mánubi ársins- þetta er enginn aukakostnabur
fyrir Dani, meb því ab herskipib hefbi þurft
ab fara, ef ekki til Islands, þá eitthvab annab,
til þess ab iöka skipshöfnina, Hver mabur
getur ímyndab sjer, hvaöa vörnjafn stdrri eyju
rnuni standa af einu skipi, og í raun og veru,
erum vjer betur verndabir af herskipum Frakka,
þeim er hafast við umhverfis Island allt eum-
arib. Fiskiveibamenn frá Ameríku eru engir
vib strendur Isiands. Ab því er sncrtir hjálp
þá, er hin danska stjdrn hefir veittlsiend-
ingum. Jcg hefi ekki neitt ab brcgba Dönum
um sjáifirm — þá má jeg minnast á akþckkt
atvik, sem mælir sjálft fram meb sjer. Eptir