Norðanfari - 11.05.1872, Blaðsíða 3

47 —
ar sko&anir, sem hjer (á þingi) hafakomih
fram frá meiri hlula þingsins, ekki sjeusam-
bvæmar hugsunumog viljalsiendinga
yfir hofuí)“. þetta írambar minnihlutinn
(konungkjörni flokkurinn) fyrir hans hátign
konunginn á sí&asta þingi, og þetta verfcur
naumast skilií) öfcru vísi en svo, aí> þjófckjörnu
þingmennirnir, hafi tckib upp hjá sjálfum sjer
tillögur sínar uin máiift, og alls eigi skeitt vilja
eba áliti almennings- En hvernig stendur þá
á þeim 16 bænaskrám sem komu úr ýmsum
hjeruímm tandsins, til þingsins, og sem meiri-
hlutinn byggbi eingöngu á, tillögur sínar f
Btjórnarskipunarmálinu ? eru þær allar upp-
lognar eöa falsabar af meirililutanum ? Sje
þetta tneining minnihlutans, eins og beinast
horfir vib, þá cru þaö þungar sakargiptir ef
eannar væru, sem hvíla á hinutn þjóökjörnu
þingmönnum, og þeim sem eiga óskilib mál
meí) þeim, og oss þykir líklegt, a& hvorki þeir,
nje þjóöin sem hefur kosib þá til þingsctu,
þoli aö liggja umtalslaust undir þvílíkum á-
hurÖi, því hvab er saknæmara f fari þjóökjörins
þingtnanns, en þaÖ, ef hann fer meö fals á
þingi, eöa framber þaÖ sem almennings álit,
sem ekki er þaö, Vjer skorum því á hina
þjóökjörnu þingntenn, og alla þá sem hjer eiga
hlut aÖ máli, aÖ reka þenna áburö tii baka
tneö rökum, ef unnt er. þetta viröist oss eigi
geta oröiö meÖ öörum hætti en þcim, aö lands-
tttenn skeri úr því meö atkvæöum, hverjum
flokknum þcir vilji fylga f stjórnarskipunar-
málinu. þaö er meö öörum orÖum, aö vjer
fctlumst til, aö hver maÖur, sem kominn er til
vits og ára, e'a aö minnsta kosti allir þeir
sem hafa kosningarrjett og kjörgengi til al-
alþingis , yfir Iýsi þvf skýrt og skorin ort
hvort þeir heldur kjósi, aÖ vjer höldura rjett-
mda kröfum vorttm til streitu, og göngum
eigi aö öörum kostum en þeim, aÖ fá inn-
lenda stjórn, meí fullrl og löglegri
ábyrgö) fyrir aiþingi, eins og þjóö-
kjörni flokkurinn hefur allajafna barist fyrir.
Eöa menn hcldur vilja halla sjer aö konungkjörna
flokkinum, og afsala sjer ölltim stjórn-
Ugalegum rjettindum umaldur ogæfi,
°g leggja s t j ó rntau ma na f hendur á
flö n s k um ráögjafa. þetta er aöal ágrein-
lngs efnib, milli meiri og minnihlutans á alþingi.
°g þar sem þetta mál er jafn umvaröandi
fyrir alia landsmenn, háa sem láa, rfka sera
fátæka, þá er og rjett og eölilegt, aö almenn-
•ngs atkvæti skeri úr ágreiningnum.
Aö iyktum skuttim vjer benda lesendum vor-
"m á þaö setn hver sannur Isiendingur ætti aö
hafa sjer hugfast og Ijóst, aö undir því er —
ef til vili — velferö vor og niöja vorra kom-
Áframhald sögunnar: ,,Otöa sinna skyldi
®ngi maöur vaijúgur vera“,
þetta var h&nn aö tala viö þá í loptsal-
lnum afsiöis. Mannfjöldinn var kominn f aöra
8ali til aö horfa á flugelda skemtanir. Ernst
hallaöi sjer upp aö riöi nokkru og beiö eptir
®Vari vina sinna. þá heyröi hann hörpuslátt
öti á stræti. Honum brá viö, hlustaöi á og
'eit út og sá hvar maöurgekk fram hjá glugg-
Unum á gjestasalnum og Ijek á hörpu.
„þa& er hann, þaö er hann“ sagöi Ernst:
»Sjáíö hvornig hvíta háriö hans biaktir fyrir
'Úndinum*.
þeir heyrÖu enn nokkrar lágar raddir og
■Uaöurinn hvarf f húsakuggann.
þá greip Ernst hatt sinn og fór á eptir
Samalmenninu , en fann hann hvergi.
Ilann spuröi þá, sem fram hjá gengu
Uln hann: en engin haföi sjeö hörpuleikarann
eamla.
Eptir langa stund snjeri Ernst heim apt-
ur og voru þá vinir hans farnir þaöan og
homu aldrei »heim um kvöldiö. Morguninn
ePtir komu þeir cigi heldur.
þá mælli Ernst fyrir munni sjer: „Jeg
Þarf nú varla aö efast um aö laxmenn mínir
in, um margar ókomnar aldir, hvernig máli
þessu reiÖir af aÖ lyktum. Vjer skulum því
láta skynsemi og reynslu leiöbeina OS3 I atkvæöa
greiöslu þeirri sem hjer ræbir um, en foröast
allt ofurkapp og einrænings hátt. Reynslan
getur veriö vor bezti leiÖarvísir í þessu efni ;
vjer höfutn þegar staíiö undir hinni dönsktt
ráögjafa stjórn í 24 ár, og mættum vera búnir'
aö þekkja hve hagfeld og notaleg hún er,
fyrir land vort og þjóö. Vjer þurfum ekki aö
ganga gruflandi aö því, aÖ þessir dönsku ráö-
gjafar koma og fara eins og vígahnettir án þess
vjer fáum þar nokkru utn aö rába; aö þeir
þekkja ekki land vort, nje landsháttu hjer,
nema ab eins af nafni, auk þess sem þeireru
svo margföldum öörum stjórnarönnum kafnir,
aö þeir hljóta aö hafa mál vor f hjáveikum.
Og þar sem nú ráögjatinn, sent stjórn landsins
yröi á hendur falin, veröur alveg ábyrgöar-
laus fyrir alþingi, svo sem áöur er eagt, en
hefur stranga og lögbundna ábyrgÖ fyrir liinu
danska ríkisþingi; þá er auösætt, aö ef vjcr
ætlum málum aÖ skipta viö samþegna vora (
Danmörku, sem opt mundi aö bera, þá hliti
hann eptir stjórnarstnöu sinni, aÖ gæta hagn-
abar Dana, en láta oss sitja í hallanum þegar
svo bæri nndir. þetta eru þeir stjórnarkostir
sem oss hafa verib framboÖnir, og sem tninni-
hlutanum á alþingi þóttu svo aögengilegir.
Vjer skuium láta hvern ráöa um þaö sinni
meiningu. Hjer er, ef tii vill, úr vöndu aö
ráöa. þaö má álftast, aö vjer reiöitm oss
huröarás um öxl, ef vjer höldum rjettinda
kröfum vorum lcngur til streitu, þar sem bæöi
hin danska stjórn og æbstu embættismenn
þessa lands, eru til mótstööu. En vjer treyst-
um þvf, aö sannleikurinn og hiö góöa mái-
efnib muni sigra ab lokum.
(Framh. sífar).
HUGVEKJA
um sjálfscignarlög og landsfjárlög.
(NiÖuriag),
Fjáriög iandsins veröur aö semja meö
nákvæmu tiliiti til landbúnaöariaganna, og yfír
höfuö til allra þeirra laga sem kveöa á um at-
vlnnuveg þjóöarinnar. þjóötekjur fást vana-
lega meö álögum á þjóöina, en þær hljóta ept-
ir ebli sfnu aö leggjast á atvinnuveguna og
bjargræöisstofninn, þó talaö sje um aÖ leggja
á óþarfann, þá er hann ekki þess eölis aö
hann geti boriö neitt, heldtir er hann álaga f
sjálfura sjer, og þaö sem kallast lagt á hann,
er einungis sett í samband viö hann, og leggst
ásamt honum á bjargræöisstofninn. Samt sem
áöur er sú skatta álögu aöferö vissutega sann-
gjarnari og viturlegri en öll vor eldri skattalög,
því þau eru ( alla staöi óhafandi þau eru svo
ósanngjörn, a& leggja hvervetna mest aö tiltölu
á hina fátæku, þau heimta jafnvel af sumum
eru farnir frá mjer. þeim mun hafa leiöst
bænir mínar og kviöiö fyrir átölum frá mjer.
þaö er þvf eigi annaö tilfyrirmig, en aö halda
hoim og efna loforö mitt, aö því leyti sem jeg
gjet Jeg skil nú aö viö munum aldrei gjeta
eignazt húsiö fagra“.
Sama dag snjeri Ernst heimleiöis og átti
langan veg fyrir hendi. Hann var dapur f
hugaog beygöur, ekki svo vegna sín, heldur
vegna fjelaga sinna, sem hann var hræddur um
aö mundi komast í einhver vandræöi. Hann
hjelt samt áfram nokkra daga og varö mjög
þreyttur, þvíhann var ekki heilbrigÖur. Sein-
ast varö hann yfirkominn og hnje niÖurmátt-
laus skamt frá skrautlegu veitingahúsi. Menn
tóku eptir þessu, fóru til hans og báru hann
nærri meövitundariausan inn f lítiö herbergi á
efsta lopti í veitingahúsinu.
Hjer varö hann aö halda viö rúmiö marga
daga. Hann vildi ekki þyggja svo sem neina
þjónustu eöa hjúkrun, því hann hugsaöi veran
á þessum staö mundi þá veröa enn dýrari.
Samt hresstist hann bráÖum og fjekk apt-
ur styrk.
Einn daginn var hann oröinn svo hrcss,
a& hann tók upp fiölu sína, sem hann hafÖi
þaö sera þeir eiga ekki ráö á aö iáta, svo sem
þegar vinnuhjú eiga aö svara presti dagsverki;
þau eru svo óviturleg, aÖ þau láta gjaldiö
vera komiö undir eignar framtaii gjaidanda,
en þaö getur, leitt ýmist tii óhreinskiini á
annan bóginn, ýmist til ástæöu lausrar tor-
tryggni á hinn bóginn; en getur aidrei leitt
til sanngjarnlegs jafnaíar, af því aö höföatala
fjenaöarins stendur svo opt í skökku hlutfalli
viÖ hinn sanna efnahag, er myndast viÖ ótal
kringum8tæöur. sem ómngulegt er aö gjöra ráö
fyiir. Svo ef álagan legöist einnngis á afgang
bú-ins frá nauösynjum þess, þá yröimargur laus
viÖ hana, sem nú borgar töluvert og svcltur
fyrir. Slíkt getur þó eigi vcriö tilgangur
laganna og eru þetta sannarlega nógarástæÖur
til aÖ sýna, aö þau eru óhafandi. En þar a&
auki eru allir beinlínis skattar, beinlínis ráö
til þess, aÖ draga úr framkvænidiim manna,
Og framfarar áhuga. Ofan á allt þelta bætist,
aö fiestir tekjustofnar landsins, cru seldir (
umboö, svo landstekjurnar veröa næsta litlar
(''samanburði vib þaÖ, hvaö áiögurnar leggjast
þungt á gjaldendur, sem fæstir rísa lengur
undir útgjöldum sínum.
þaö lijálpar samt ekki aö rífa þctta niöur, nema
annaö betra sje byggt upp aptur, en þab er
hægra ab segja en gjöra, þar sem fátækt lands-
biía er ööru megin. LandiÖ þarf þó sínar tekj-
ur, og þaö meir en þaö hefir nú, þvf þó út-
gjöld þess sem nú eru gæti án efa minnkab
nokkuö, meö haganlegra og einfaldara fyrir-
komulagi ( ýmsum atriöum, þá yr&u þó ný
útgjöld óumflýanleg, ef landiö ætti aö fá nokkra
fvamför. Til kennslunnar þyrfti ekki hvaÖ sízt
mikiö fje, ekki ætti samt aö kenna aö rföa
trjehestum og ekki heldur heræfingar, því ís-
land ætti aö vera fri&land um allar aldir þeg-
ar nú beinlínis skatiar yröu tcknir af, þá yrÖi
sjálfsagt fyrsta úrræriö, aö leggja tolia á vcrzl-
unina, innflutningstoll á óþarfa vnru, en út-
flutnings toli á innlenda óunna vörti. Hyggi-
legar mundi aö draga sem flesta munaöar-
og kram-vörutegundir undir óþarfann , en
hafa tollin því lægri á hverri einni. Á inn-
lendu vörunni ætti hann líka aö vera mjög
lágur, og yfir höfuÖ mætti hann ekki vera
svo hár aö verzluninni munaöi sjáanlega um
hann. Hún ætti nú sjálfsagt aö færa hann yfir
á landsmenn, og hann mundi leggjast á hinn
sanna efria liag þeirra svo sanngjarnlega sem
unnt cr, og er þaö mikiil kostur. Tollstjórn
mundi ekkí þurfa, því yfir höfuÖ a& tala mundi
óhætt aö ciga undir frauitali kaupmanna, sem
menntaöra og velviljaÖra manna er og fengi
sitt uppboriö; enda mætti reisa skoröur viö
undanbrögöum. Lögreglustjóri ætti aö vera
f hverjum kaupstaö, eöa scm næst honum,
mnndu hreppstjórar nægja til þess, en sýslu-
manna embættin mundi mega Iegaja ni&ur,
en auka lögregluvald hreppstjórarieggj® dóms-
mál undir nefndir, og hæ(ta aÖ veita gjafsókn-
ir einstöku mönnutn. Nægöi ekki fje þaösem
þannig fengist, ásamt árgjaldinu frá Danmörku,
yrÖi ab leggja dálítiö fast gjald á hvert býli
á landinu, sem mi?a skyidi viö hin tippruna-
legu gæöi þess, þaÖ mætti síöan ekki hækka
þó býliÖ yrÖi bætt, þá gæti þelta oröiö hvöt
til endurbóta, því eptir því sem býlið batnar,
ber þaö álöguna betur cf hún hækkar ekki
jafnframt, annars yrM þaö þvert á móti, og
ekki bctra cn hver annar beinlínis skattur.
haft meö sjer á hverri sorgar og glcÖi stundu
feröarinnar. Og hugurinn hvarf fyrst heitn til
móöurhúsanna og rann út í fyrir honum þegar
hann hugsa&i til aö finna móöur sína áöur
langt utn liöi; angurblíö gleÖi vakti honum tár.
Hann ljek nú á fiöluna hin i'egurstu iög og
tældi af strengjunum bKÖustu raddir. Eptir
litla stund kom inn tii hans herbergisþjónn eins
göfugs herramans, sem bjó f næstu sölum fyrir
neöan — þar voru dýrlegustu salir veitinga-
hússins.
þjónninn ávarpaöi hann kurteislega og
sagöi: „Herra minn sendi mig til yöar og biö-
ur yöur veita sjer þá ánægjti, aö Ijúka upp
gluggannm, ef yöur væri þaö eigi ógeöfelt.
Ef þjer viljið láta þetta eptir herra mfnum og
veita honum þá ánægju ab heyra glöggthinar
yndislegu raddir hljó&færis yÖar, þá hefir hann
boöib mjer ab færa yöur fyrir fram hjartans
þakklæti sitt“.
þaö má nærri geta aö ungur fiÖluspilari
mundi eigi færastundan a& ver&a viöbúninni, sem
og var íramborin meöþvílíkri kurteisi. Ernst
lauk því upp glugganum, færÖi sig a& honum
og Ijek hálfa stund á fiöluna, svo yndislcga
sem hann gat. Eptir þaö kom þjónninn apt-