Norðanfari - 17.05.1872, Side 1

Sendur kaupendum kostnad-
ai'laust; verd árg, 26 arkir
1 rd, 32 sk., einstök nr, 8 slc.
^ölulaun 7, Iwert,
MMJIFAÍI.
Auglýsingar eru teknar i blad-
id Jyrir 4 sk. liver Hna. V,d-
aukablöd ei u prentud á /costn-
ad hlutadeigenda.
11. ÁH.
AKUREYRI 17. MAÍ 1872.
M 3;i,-84,
KAFLI ÚR BRJEFI
meb fram um stjórnarbótarmáli&.
— — Lauslega hefur þa?) frjetzt ab sunnan
úr brjefi frá einhverjum úr Reykjavík, a& Is-
lendingar í Höfn hafi á sinn kostnab látib
töggva marmaramynd af Jóni Sigurfssyni ridd-
ara; og rnuni svo ætlazt til a& hdn ver&i lát-
in standa á alþingissalnum svo kalla&a í skóla-
húsinu í Reykjavík. þá fylgdi þa& líka me&
þessari frjett, a& undir eins og þetta hafi
spurzt á Su&urlandi, þá hafi þar myndazt fje-
lag manna, fyrst'í sjálfri Reykjavík og svo í
flokkrum sýslum f Sunnlendingafjór&ungi, þó
einkum f Rangárvallasýslu og Gullbringusýslu,
og a& þetta fjelag hafi í hyegju a& búa til fjarska-
lega stórar snjókerlingar svo sem mynd og líking
af hinum kogungkjörnu herrum, a& ógleymdum
e&rum þeim dándis mönnum, sem hafa seti&
°g sta&i& ásamt þeim me& trú og þolinmæ&i
I minnihlutanum á alþingi nú á undanförnum
þingum Til þessa verks ætla menn þá, segir
sagan, a& velja hvern þann fyrsta snjókyngju-
Vetur, sem keniur hjer á eptir, og hla&a kerl-
•ngarnar í Almannagjá, e&a þar nálægt á ö&r-
nm hvorjum barminum, en þó ekki fyrri en
öt á lí&ur, því menn kæra sig líklega ekki um
a& þær standi svo lengi, bara a& þær ver&i
lögu reisuglegar í fyrstunni og gangi í augun
5 þeiiu þarna sy&ra. Væri þetta satt, sem
ieg nú a& sönnu engan veginn þori a& full-
yr&a, sýnir þa& me&al annars, a& hann er
ekki svo grænn e&a blár brjefskrifarinn f þjó&-
6lfi núna fyrir skömmu, mig minnir f Nr. 19,
sem talar eins og bezta postilla um þessa ó-
lukku erf&asynd, er skal vera komin úr
............honum Jóni Sigur&ssyni og veri
svo eitru& og banvæn, eins og nærri má gefa
þegar hún fer me& okkur vesala Islendingi
al>t a& einu og hin fyrsta synd fór me& A-
^am um ári&, nefnilega a& draga huga okkai
°g hjarta undan yíirrá&um Dana, Jíka sen
^ynfa&irinn gamli drógst undan yfirrá&um Ðrott-
,ns sfns og skapara, sem eins og allir megí
s'ti,ja er hjer um bil þa& sama, þvf þó Ðanii
þafi ekki skapa& okkur. þá eru þeir samt okk-
ar rjettir drottnar og herrar fyrir krapt ríkls-
þingsins og gjöra okkur allt gott, e&a sen:
''emur öldungis f sama sta& ni&ur allt þa& sen
þeim gott þykir. Komist nd þessar snjókerl-
in8ar upp svo göfuglegar, sem rá& er fyrii
^lert, þá skulu menn sjá, hvort ekki er eitt-
þya& hæft í því, sem brjefskrifarinn gefur oss
ísl{yn, nefniiega, a& þessi svo kalla&i þjó&vilji,
segist óska eptir frjálsri stjórn í landinu,
®r sje óhá& Dönum og me& fullri ábyrg& fyrii
aiþingi, hann er í rauninni ekkert nema tóm-
Ur vindur, e&a vont blóö, sem Krieger karlinn
Jhundi líklega skíra þa&, þvf þjó&viljann ís-
enzka er hvergi a& finnanema „f goilurshús-
^e>ta. sem býr íbrjósti“ þessum makalausu
Jhinnihiutamönnum. þcir eru ekki einungis hin-
n einu, sem hafa viti&, heldur og líka þeir
einn, sem hafa vi!jann> og þa& fylgir náttúrlega
embættunum og svo því, a& þeir dependera
v ®önum, er hafa bæ&i viljann og máttinn,
1 'þ er ekki um a& tala — ailt f svo gó&u
Slí*ndi á mðts vi& oss íslenzka garma.
En þð þab kynni nú a& reynast ósatt,
etta sem sagt er um snjókerlinga tilbúning-
"n> þá er samt vonandi, a& hin fslenzka þjó&
Vet&i ekki lengur avo dárleg og blind, sem hún
hefur veri& a& undanförnu, þa& er aö segja
að au&syna ekki þessum blessu&u mönnum
einhvern þann hei&ur, sem þeir svo iengi hafa
unniö til me& því a& skrúfa ef ekki forskrúfa
vit sitt og vilja fyrir þessa rangsnúnu og þver-
brotnu kynslób (jeg rembist alltaf vi& a& tala
prestlega. eins og erf&asyndarpostulinn f Nr. 19)
og þa& þó þeim jaínvel sje farinn a& lei&ast
síneigjn dygg& og trúmennska í stjórnarbótar-
málinu, svo sem hinn sómagæddi ritari í þjóð-
ólfi kvartar um a& komið sje fyrir sjer —
veslings ma&urinn hcf&i jeg nærri þvf sagt,
ef bann væri ekki einhvern veginn svo tign-
arlegur og konungkjararlegur f raustinni síns
hjarta. Til einhverrar svolei&is laga&rar vi&ur-
kenningar væri þá einmitt nú hi& allra hent-
asta tækifæri, ef hitt skyldi reynast satt um
marmaralíkneskju Jóns riddara Sigurfcssonar;
og þ<5 sumum kannske vi& fyrsta álit kynni
a& þykja þa& hálfljelegt a& reisa slíkum merk-
ismönnum, sem þeir eru þessir konungkjörnu
garpar og þeirra kompanf, minnisvar&a úr ein-
tómura snjó, þá vcit jeg ekki hvort það verfcur
þó svo flla tii falli&, þegar betur er a& gá&,
því a& minnsta kosti er snjórinn svo fslenzkur
sem hva& annað og þar me& þjó&legur í vis8u
falli; þá er hann líka hvítur, og ekki er hann
heldur lengi að brá&na f sólarhitanum. A&
velja snjó f var&ann e&a vör&urnar gæti þá
fyrst og fremst mcrkt verðskulda&a sæmd vi&
þennan klára fslenzka merg, vi& þessa björtu
augasteina þjó&arinnar. og bennt á þa&, að þeir
eru 8vo þjó&legir, sem nokkur kann a& þenkja,
og hitt ekki nema tómur uppásláttur, a& kalla
þá danska ísiendinga, jafnvel þó þeir, sem
á&ur sagt hangi af Dönum, eins og betur fer,
því frá þeim kemur frelsiö, eptir því sem
minnihlutinn sjálfur segir. Hvíti liturinn gæti
bent a sakleysiö, á hjartafc, sem er hreint eins
og dúfa, og brá&nunin, þegar snjórinn klöknar,
sem allra bezt á au&myktina, er aldrei hefur
þótt vera dygg& af lakari skúffu, sízt hjá há-
lærium og göfugum mönnum.
þessum samanburfci mætti víst halda leng-
ur áfram og hafa upp úr honum eitihvað
fleira gott, en jeg sleppi því samt nú f þetta
sinD, því jeg þarf a& skrifa þjer um svo margt
annað. f>ó held jeg meigi árjetta með því,
a& bi&ja þig, ef þú fer su&ur í sumar, eins
og þu hefur haft vi& or&, a& skila kve&ju frá
mjer og mörgum fleiri hjer nyr&ra til þjó&ólfs
gamla me& skyldugu þakklæti fyrir alla hans
tveggja handa (jeg vil ekki segja tvegga hvopta,
þó þa& kannske ætti betur vi&) pólitfk nú á
þcssum sí&ustu tímum. — — — —
UM KJ0R PRESTA.
Herra ritstjóri I
I 11. ári Nf. nr. 10—11 stendur ,,Rit-
gjörð um hvcrnig bæta megi kjör presta“, og
er þa& sannarlega fáheyr& rödd í dagbiö&um
vorum. þjó& vor og blöð eiga svo annrfkt í
hinni stjórnarlegu og fjárbagslegu stælu vorri
a& vart gætir annara mála, og me&an raenn á,
þessum sí&ustu og verstu dögum stara votum
augum sufcur til Danmerkur, gengur býsna
margt í sukki heima fyrir; drafnar svo ekirtan,
á&ur en kjóllinn kemur. En kalt verfcur Is-
landi þó eptir sem áfcur, ef skrollaskal f ein-
tómum þeim danska kjól, vanti þa& sína fs-
— 49 —
lenzku ullarskirtu. — Vilji menn annars vi&-
urkenna, a& prestastjettin sje nau&synleg stjett
fyrir þetta land, vilji menn játa þafc, sem satt
er, a& sízt megi vanrækja hana í þessu landi,
er skortir alla alþý&uskóla og alla þá op-
inberu a&hlynning a& þjó&aruppeldinu er nú
er orfcin svo almenn og ómissandi hjá si&uð-
um þjó&um, og vilji menn ennfremur samsinna
þeim sannleik, að þjó&aruppeldið hjá oss cr
ekki meí öllu fullkomið, heldur ábótavant f
mörgu, og máske of mörgu nú, er frelsissólin
ro&ar á fjölium og tekur a& lýsa yfir alit
saman, það er gjörzt hefur um hina iöngu
nótt, — þá er einsætt, a& þjó&inni falýtur a&
vera einkar umhugað um prestastjett sfna,
er hún ætlar svo mikið starf í borgaralegu
fjelagi. Henni hlýtur a& vera hughaldið bæii
það, a& prestastjettin sje svo vel úr garfci gjör,
að hún geti gengt skyldum sfnum, svo og
hitt, a& hún gjöri þa& f raun og sannieika.
Þjó&in má sannarlega ekki láta upp á sig
standa neitt þa&, er þessir þjónar hennar me&
þurfa til þess, a& geta gengt sínu mikilvæga
köllunarverki, enda ver&ur enginn þjónn kraf-
inn starfs og atorku, fyr en húsbóndinn hefur
veitt honum öll skilyr&i til þess nægilega.
f>a& var miklu hrundi& í lag hjer á landi,
þegar skólamenntun prestaefnanna var auk-
in og prestaskólinn stofna&ur, en þó var ekki
gjört þá nema helmingurinn af þvf, sem gjöra
þurfti. Eptir þvf sem menntunarkostna&ur
allur óx og tímarnir einnig a& öðru leyti breytt-
ust, eptir því þurfti nau&synlega a& bæta
prestaembættin f landinu, svo dugandi menn
fengist til þeirra. En þeir fást enn f dag
ekki tii sumra þeirra. Brauíin standa' laus
ár fram af ári, og ver&a æ óa&gengilegri' eptir
þvf sem sta&irnir nf&ast fyrir óhir&u. f>a&
dugir ekki, þótt veri& sje a& hafa slík brauð
á bo&stólum; menn eru farnir að vara sig
vi& a& glæpast á þeim; mönnum er naulugt,
a& baka sjer það vfsvifandi a& taka f gjöld
fyrir skóiakostnað sinn hrakninga, sult og fyr-
irlitningu, sem ailt er hjerum bil óumflýanlegt
á sumum hinum svo nefndu prestaköllum lands-
ins. E&a hvað skyldi valda þvf ella, a& brauð-
in ganga eigi út? þa& veldur, a& þau eru ónýt
og óhafandi, a& þau eru „ormjetin harma brau&“,
svo sem höfundurinn í N. f. kemst að or&i,
miklu betur fallin til a& liggja á forngripasafni
þjó&arinnar (og þaö þó ekki innanum vanda&a
forngripi), en að heita vi&unanleg embætti f
iandinu. f>a& veldur, segjum vjer, að allir
menn vilja bi& bezta fyrir sig kjósa og presta-
efnin sjá þetta, a& fátt er óálitlegra fyrir mann,
sem nokkurs á úrkosta, en a& taka neyfcar-
brauð þessi, þar sera au&ugur ma&ur hlýtur
a& Iáta fje sitt fyrirekkert, en snau&ur ma&ur
a& komast á vonarvöl. Menn eru farnir a& sjá,
að það er eigi aÖ eins hver bú&arpiltur betur
launa&ur á landi hjer, en margir hverjir af
þessum embættis mönnum þjó&arinnar, heldur
hvert hjú f sveit, sem meira er lagt til í sig
og á ura ári&, jafn vel hver sveiíar ómagi
sem betur er gjört vifc, en suma presta þjófcar-
arinnar. þyki mönnum þetta öfgar, þá mætti
sanna þafc me& Ijósum rökum. f>a& mætti
sanna, a& margir prestar hafa eigi a&eins
Iftil iaun, heldur ekki vitund af launum, ekki
vitund í forlagseyri sjálfum sjer til handa,
þegar sjáifsag&asti kostna&ur, sá er beinífnis