Norðanfari - 25.05.1872, Síða 2

— 54
Bffilt öllnni lifardi mönnuni, ab þib viljife mefe
því, afe dansba þjdfcin efea Ðanir sjeu yfir-
herrar Islendinga, en ekki afe Islendingar sjeu
sínir eigin herrar, efea mefe tifernm orfeum
frjálst þjófefjelag, er ræfeur sjálft málum
sínum.
Jeg liefi áfeur sagt, afe þafe væri almenn-
ur þjófearvilji Islendinga, afe Island sje og
liafdi áfram afe vcra sjerslakt þjófefjelag
mefe sínum þjófeslofnunum útaf fyrir sig, Og
af því meiri liluti alþingis hefur afe meslu leyti
haidife þessu fram, þá hef jeg sagt, afe hann
liafi farife eptir þjófeviljanum. Mjer gat ekki
komife til hugar, afe nokkur mafeur mnndi efa
þetta, og þó spyr þú mig og segir: „Getur
þetta verife full alvara þín“? Mjer kemtir
þessi spurning svo undarlega fyrir, afe jeg
má tfl afe spyrja þig á sama hátt; Getur
þafe verife full alvara þín afe efast um þetta?
Hvar og hvenær og hvernig hefur þjófcin
látife annan vilja í Ijósi? Svo vel sem mjer
er vife þig, getur mjer ekki annafc en gramizt
8tórlega sú ósvífni þín, afc þú sknlir samlíkja
þessum vilja þjófear vorrar í þessu helgasta
þjófemáli vifc syndina f heiminum, og gefa í
skyn, afe eins og syndin er sprottin frá djðfi-
inum, eins sje þessi þjófcvilji, senr þú virfcist
álíta syndsamlegan, sprottinn frá Jóni Sigurfes-
syni — orfcin hafa þarna fengife hjá þjer svo
kennimannlegan blæ, eins og þú heffeir ekki
gætt afe öfern, en þú værir nú afc skrifa post-
illu. þafc bætir lítife úr skák, þó þú segir,
afe þjer sje vel til Jóns Sigurfcssonar, þafe er
svo óvenjulega hætt vife, afe þetta verfci ein-
ungis tii afe vekja grunsenrd hjá sumum um
þafe, afe þjer muni vera vel vife hinn afeila
syndarinnar líka. En hvafc sem um þafe cr þá
skil jeg ekkert í þjer, afe þú ekulir koma mefe
þennan óþverra í brjefi þínu og allar þær
markleysur, sem þú spinnur út úr þessu. þú
kemst þar líka ( liinu hraparlegustu mótsögn
vife sjálfan þig, þar setn þú í öfcru orfeinu
vilit sanna, afe alþýfca manna á Islandi hafi
engan skilning á stjórnarmálinu og engar. hrein-
an og beinan vilja í neina stefnu; en í hinu
orfeinu kallar þú þennan vilja alþýfeunnar strífe-
an straum, sem prestarnir á alþingi hafi ckki
þrek til afe ganga á móti, og neyfeist því til
afe fylgja þjófeviljanum og meirihlut-
a n u m.
þú segir í enda brjeís þíns, afe jeg álelji
biskupinn fyrir þafe afe hann skuli ekki hafa
fengife prestana á alþingi til afe gangaúrmeira
hlutanum í hinn minna. þetta cr hreinn mis-
skilningur hjá þjer. Mjer hefír sízt komife til
hugar afe fást um þ&fc, hvafe litla vifeburfei
biskupinn hefur haft í þessu efni; en á hinn
bóginn er jeg ekki hræddur um, afe neinn af
þeim prestum, sem eru þess verfeir afe vera
alþingismenn, láti hann leifca sig í blindni.-
KAI'LI ÚR BRJEFI DAGS. 19 MARZ 1872.
Sjer í lagi rífcur okkur núna á afe efla og
styrkja af fremsta megni ver/Junarfje-
lögin fslenzku og koma nýjum á fót. ís-
landi er aldrei vifereisnar von, ef hinum út-
lendu kaupmönnum tekst afe vinna á þeim, en
til þess neyta þeir, eins og vife er afe búast,
allra bragfea. þafe er kunnugt, a& þeir svífast
einkis til a& spilla fyrir framkvæmdarstjórum
fjelaganna me& afe fá lán, og er svo sem aufe-
vitafe, afe þeim muni takast þafe helzt til vel,
því afe þ e i r eru samheldnir, og horfa ekki í
skildinginn, þegar þeir eiga vísan dalinn.
Hef&u allir landar vorir þ e s s a kosti hinna
dönsku kaupmanna, væru ekki helzt til margir
af þeim eigingjarnir, sundurlyndir, tortryggnir
og óframsýnir, þyrftu menn ekki afe óttast ó-
sigur fyrir útlendu kaupmönnunum, þá væri
oss í lófa lagife, afe ná í hendur oss mestallri
verzlun á Islandi á fáum árunt, og bola hvern
útlendan kaupmann úr landi. Ætli landife
munafei ekki um þau mörg hundrufeþúsundir
dala, sem verzlunin íslenzka gefur af sjer ár-
lega ? Yjer getum eigi ráfeifc vife hina dönzku
stjórn, þótt hún þröngvi kosti vorum, en þ e t t a
getumvjer ef vjer v i 1 j u m . En er ekki
von, afe hverjum manni, sem ann Islandi, blöskri,
og afe hann örvænti um viíreisn þess, þegar hann
sjer og heyrir, hvernig mjög margir, eigi einung-
is fáfrófcir alþýfcumenn, heldur engu sífcur sumir
menntafcir merkismenn, taka undir verzlunarfyr-
irtækin innlendu ? ,,Jeg hcf nú verzlafe vife hann
Sandholt minn sífean jeg fór afe hokra, og þafe
voru nú 30 ár í fardögum í vor ; jeg fer
varla afe skilja vife hann hjefean af; hann hefir
aldrei brugfeist mjer“. — ,,En ormakorn-
ife ertu búinn afe gleima því‘‘? ,,0 hann
Saridholt minn sagfei mjer sjálfur, afe amtmafc-
urinn borfcafci aldrei kökur úr Ö&ru korni, síb-
an hann komst npp á þafe, og held jeg okkur
dónunum sje ekki vandara um en honum, og
svo hefir læknirinn minn fullyrt, afe þafe væri
óskafcnæmt“. Einn alkunnur merkismafeur baufc
öferu fjelaginu fyrir norfean afc útvega því 100 rd
í hlutabrjefum, cf þafe vildi gangast undir afe
senda skip, mefe nógar viirur og gófear, á
næsta verzlunarstafe vifc hann, og byfei a fe
minnsta kosti eins gófea prísaoghæst
yrfci bofcifcá verziunarstöfeum þar í grendi!
Skip mefe hlafefermi fyrir 100 — segi og
skrifa bundrafe ríkisdalil! „Og þetta eru nú
leifctogar vorir“. Jeg veit dæmi þess, afe menn,
sem þykjast vera og eru álitnir af sumuin
ættjaríarvinir, smala mönnum og tæla menn
til vifeskipta vife hina útlendu kaupmenn, fyr-
ir nieiri efeur minni mútur. Verst er þafe, afe
vífea munu þafe einmitt vera efnamennirnir,
sem ljggja á lifei sínu vifc fjelögin — náttúr-
lega eigi svo fáar undantekningar. — þeir af
efnamönnunum, sem synja fjelögum um styrk
sinn, svipta þau þar mefc vifcskiptum fjölda
efnaminni manna, því „eptir höffcinu dansa
limirnir“. Menn setja íjelögunum jafnvei harfe-
ari kosti, en hinuin útlendu kaupmönnum,
heimta afc þau flytji betri vörur, og geti betri
prísa þar afc auki; jeg vil nú eigi nefna ab
menn eru langt um tortryggnari við þau en
„blessafca kaupmennina“, sem fluttu ormakorn-
ife, en gæta þess eigi afe þafe eru fyrst og fremst
einmitt fjelögin, sem bafa bætt prísana ; h æ r r a
en kaupmenn geta þau aidrei farife, því hvafe
bátt sem þau fara, er þafe svo sem aufevitafe,
afe kaupmenn fylgja mefe; annars fengju þeir
enga verzlun, þetta hlýtur þó hver heilvita-
mafeur afe sjá1. Og hverjir mega betur vib
tjóni, efca miklum kostnafci, kaupmenn, sem
standa á gömlum, ósviknum merg, er þeir
hafa einmitt sogife úr Islendingum, fá lán
mefe langt um betri kjörum o. s. frv., efea fje-
lög, sem eru stofnufc af vanefnum, og verfca
afe sæta langt um verri kostum ílántöku o. 8
frv ? Ilraparlegri fásinna og skammsýni og
skortur á ættjarfearást, er þessi afcferfc belzt til
margra landsmanna sýnir, mun tæplega hugs-
anleg, og er þafe víst of bert til þess, afe þafc
þurfi skýringar vib. Og þó þykir sumum vitr-
inguin (!) afeferfcin snjallræfei inesta. „Fjelög-
in mega gjarnan deyja“, segja þeir; „þab er
1) Höfundintim skjátlast hjer dálítife. í fyrra
sumar gaf „Gránuijelagifc“ 50 skildinga fyrir
hvíta ull, og baffci þó afe sögn meiri hag á
ullinni en fiestum öferum fsienzkum vörum.
Aptur hafa Akureyrarkaupmenn ekki gefife,
svo kunnugt sje, nema 42—44 skildinga fyrir
sömu vöru. þab skyldi þó ekki eiga sjer stafe
afe einhverjir væru þeir, sem beffcu jafnvel
brigfeafe"' loforfe sín, afe r.~rörrn--!ilL.í ,Gránu“.
og lagt hana heldur inn í verzlamr utleíTctu*
kaupmannanna.
nóg afe þ-m liækki dálítife prísana, þó þau þ^
fari. Lítife er betra en ckki neitt“. Eru þess-
ir menn lieilvita ? Nei, þeir geta ekki veri&
þafe. Afe fórna fjármunum, sjálfra sín, vifc'
gangi og blómgun landsins, á blótstöllum dt-
lendra afcskotadýra! Ætli menn mundn fúsir
til afe stofna fjelög afe nýju? Og ætli þein>
fjelögum mundi aufcfengifc lán?
Mikib orfe fer af því, hve rösklega hinif
donsku kaupmenn bafi gengife fram afe spilt*
fyrir fjelögum vorum erlcndis í vetur. Ilverti'
ig ætli Islendingar taki móti þeim ísumarfyr-
ir þafe? Mefe opinn fafeminn sjáifsagt, láta þá
fara mefe sig eins og hjerna um árife, þegar
ullin var á 56 sk.; flestir muna vfst, afe þá
ginntu þeir fólk óspart til afe taka svo engi*
hófi gengdi af kramvöru og mnnafear vöru, o>g
bleyptu mönnum þá eimnitt í skuldirnar. AI-
talafe er afe þeir bafi í byggju afe bregfea á sama
leik í 8timar — ullin verfeur nefnilega me&
mikiu liærra verfei, en nokkru sinni fyr —»
afe minnsta kosti munu þeir fiytja brennivín
til margra ára. Ætli eigi mtindi hyggilegra
afc verja nokkru af hinu háa uilarverfci til a&
losast úr klóm kaupmannanna (borga skuld-
irnar), og leggja ( fjelögin og verzia vifc þau?
„Af skafeaoum verfca menn hyggnir“, .segjs
menn. þafc lítur helzt út fyrir afe þafc ætfi
seint ab rætazt á o°s íslendingum.
Sumum kristilega sinnttfeum mönnum kann
afe þykja syndsamlegt afe iiatast vife bina dönaku
kaupmenn. En hver segir afe menn eigi a&
hatazt vife þá ? Enginn, ails enginn. Nei»
elskift þá, elski& þá, þrátt fyrir allt ormakorn
o fl. þa& er sitt hva& a& hata menn, e&a a&
sporna við skafeleguin athöfnum þeirra En
þjer megifc ekki elska þá svo heitt, ai þjef
lofifc þeim afe vinna á sjálfum yfeur, já takið
þafe mefe þökkum. 2 bræfeur sjást opt glíma
saman ; munu þeir eigi optast neytaallra glímii'
bragfca til afe koma livor öferum af fólunum ?
Vera má, afe dæmi sjeu þess, afc annar lofi
hinutn afe fella sig, fyrir kökubita, brennivíns-
staup efea „gófc orfe“. En hver er ávinningur-
inn ? Spjehiátur allra áhorfendanna. Gjörun*
t
ráfe fyrir ab sannarlegt bræferaþel búi í Is'
lendingum til hinna dönsku kaupmanna, þrált
fyrir allar athafnir þeirra. Á þá sarnt a&
kvefea svo mikifc afe bræfera þelinii, afe þeir
lofi þeim fyrir brennivínsstaup, „sjokoladeköku
frá iionum Ciausen til konunnar þinnar“, efcU
jafnvel nokkra dali, ef stórlaxar eiga í lilut,
sem ráfca yfir heilum bjerufeutn — lofi þeim
á þenna og annan bátt afe steypa fjelögunum,
efea hepta stofnun þeirra, vöxt og vifcgang, og
þar mefe hneppa landifc í ánaufe örbyrgfcar og
ómensku um ókomnar aldir I Og hvafe meira
ávinnum vjer mefe því ? Ekki spjelilátur, helú'
ur grát allra þeirra, sem íslandi unna, fyrirlitn-
ing annara þjófea, eymd og volæfei sjálfum oss
og nifcjum vorum, og formæling nifeja vorra
yfir fefcrumsínuiu — því er al-
varleg'! Islandophiius
SJÓVÍKINGURINN.
þars ýmisblófe vife ægis hamra dynur,
og úfea hvítri britns ab veltir hrönn;
en ferlegt bjarg í feigfear mófe vib stynur,
og fjöllin reyfar náköld jökul fönn
en bleikan mána bar vife tinda háu
og bjartan birnin skreytir stjarna fjöld
Og norfeurljósa leiptur skinifc gljáu
um loga fögur breiddist ránartjöld.
þar flaut tnefe landi fagur knör um græfei,
en frffcust hetja ein á þiljum stófe;
og horffei beint á hrannar mófeugt æfei
er hestur ranga gullibúinn vófe
jiiefe gunnbjart sverfe og glæstann skjöld vife