Norðanfari


Norðanfari - 07.08.1872, Síða 2

Norðanfari - 07.08.1872, Síða 2
76 sjálfir dr krafstrinum), þá líggur í augum uppi ab kjör vor veibaverri en ekki betri eptirleibis, en beimska er ab hugsa sjer, ab abrar þjóbir skipti sjer af málum vorum, og þó einstöku raddir hafi látib til sín heyra okkur í vil, þá munu Danir h'tib láta sjer fyrir brjósti brenna, ab nota sjer þab, ab vjcr Islendingar erum fá- menn og fátæk þjób, sem engu getur af sjer hrundib, og þó sumir hafi hreyft því, ab Ðan- ir, af ótta fyrir ab brennimerkja sig i augum annara þjóba, muni vægja til við oss í stjórn- arbótarmálinu, þá meigum vjer þekkja þá of vel til þess ab halda, ab þeim verbi skotaskuld tír því, ab fegra má! sitt svo fyrir sjálfum sjer og öbrum, ab samvizkutetrib verbi rólegt. Ab vísu erum vjer ntí meb lögum 15. apríl 1854 leystir tír verzlunaránatið þeirri, er vjer komumst í vib samfjelag vort vib Dani, og erum farnir ab reyna ab taka upp hinn ágæta sib forfebra vorra, ab sækja naubsynjar vorar sjálfir til útlanda, eba meb öbrum orbum, menn eru farnir ab gjöra tilraun til innlendr- ar verzlunar, en þab er farib ab sýna sig, ab lög þau, er leystu af oss einokunina, ekki eru einhlýt, til ab koma á þyí verzlunarfyrirkomu- lagi, er vera mætti landi og lýb til verulegra heilla, því land vort er of fátækt til ab geta hænt abrar þjóbir til ab verzla hjer til muna, en Danir eba hinir dönsku kaupmenn kunna einmitt ab nota sjer fátækt vora til ab aubg- ast á. þeir hafa nefnil. staðib í sambandi sín á milii erlendis, og meb samkomulagi get- ab haldib títlendu vörunni í svo háu verbi, sem þeim heíir líkab, en innlendu vörunni þar á móti í lágu verði, svo vjer höfum, þrátt fyrir löggjöfina, verib kógabir í verzlunarlegu tilliti. En ef tilraunir þær, til innlendrar verzlunar, er ntí eru gjörbar lukkast, mundi hagur lands vors án efa nokkub batna, því innlend verzlun er eina mebalib til, að eíla á- liuga landstnanna á, ab efla atvinnuvegi vora, kvikfjárrækt og fiskiveibar, — um akuryrkju er ekki ab tala, þab hefir margföld reynsla synt .ab hón ekki þrifist hjcr —. og vanda vörur eínar betur, en vib hefir gengist ab undan- förnu, því meban hinir dönsku kaupmenn hafa alla verzlunina í höndum sjer, og geta eins og ábur er ávikib meb samtökum þröngv- ab ab oss í verzlunarlegu tilliti, meb uppskrúf- ubu verbi a títlenduvörunni sera ofan ( kaup- ib stundum er skemmd eba óekta (eftergjoit), er eblilegt ab íslendingar, eins og þeim hefir verib borib á brýn, láti sjer annara um ab hafa vöru sína sem mesta, en ekki setn vand- abasta, og rætizt því einungis á kattpmönnum hib forna „ab syndin þrengi sjer millum kaups og sals“. þab er á hinn btíginn harla hæpib, ab þessar tilraunir til innlendrar verzlunar heppnist. Kaupmenn eru ekki svo skyni skroppnir, ab þeir sjái ekki, ab ef inlend verzlun kemst á muni veldi þeirra hnigna, og neyta því allra vopna til ab hnekkja slíkum tilraunum ; menn máske rckur minni til, hvernig kaupntenn fyrravetur reyndn ab koma hinu nafnkunna eGránufjelagi“ fyrir kattarnef, og hver veit hvab þeim kann ab takast erlendis í því tilliti. Og þó ntí innlenda verzlunin skyldi standast árásir þær , er kattpmenn kynnu ab veita henni er henni samt ekki borgib; því ef nú harbindi koma, sem búast má vib, um næstu aldamót eins og opt heíir áb- ur vibbórib, og meón miésa þéning sinn; hvab verbur þá af innlendu verzluninni ? Svarib liggur beint vib; oss yrbi ekki veitt lán erlendis, en vjer kæmumst í gömlu hlekk- ina, og tír þeim mundum vjer aldrei komast, því um leib mistum vjer þann snefil af kjarki og samtökum, sem enn eldir eptir af hjá nokkr- um. Hvab ibnab vorn snertir, þá erúm vjor eins i því tilliti á eptir tímanum og í öðrum efnum, og er þab bæbi ab kenna strjálbyggi lands vors og satngönguleysi vib abrar þjóbir, sem og ódugnabi landsmanna og fátækt, því þó einstöku menn bafi silgt til útlanda og lært eittbvab nytsamlegt, heíir þab alit ortib ab engu þegar hjer heíir koniib. þegar nd þetta allt er borib saman vib kjör þatt, er vjer megtim vænta í Yesturheimi, þá komumst vjer ab þessari niburstöbu: I stabin fyrir brjóstugt og kalt land, fáitm vjer harla frjóvsamt land, meb mildu loptslagi, er einungis bíbur eptir nokkurri tilhjálp af manna- höndum til ab bera ríkulcgann ávöxt. I stab- in fytir óhagkvæma og ógeðfelda einveldis- stjórn í 300 rnílna fjarlægb subur í Ðanmörku — vjer teljum hina innlendu stjórn hjer vonar- pening — fáum vjer þjóbstjórn; vjer fáum ekki einungis svo frjálsa stjórn eins og þá, sem alþingi vort hefir verib ab berjast fyrir, heldttr langtum frjálsari. I stabinn fyrir ab vera hjer undirorpnir einveldi af ótlendum kaup- 'mönnum, eptirbátar allra þjóða hvab ibnab og abrar framfarir snertir, og tins og utan vib allan heiniinn fyrir satngönguleysi vib abrar þjóðir og í latidinu sjálfti, komumst vjcr í samfjelag vib þjób, setn er á svo háu stigi í menntunarlegu og ibnabarlegu tilliti eins og þjóbir þær er hyggja Norburálfuna, komumst í land, sem jafnótt og þab byggist er lagt járn- braulum og rafsegulþrábum, svo verzlun er þar meb ótrólegu fjöri en ílutningar skjótir og þó ekki kostnabar miklir í samanburbi vib bjer á landi. Fyrir utan járnbrautirnar eru iíka til abrir vegir víba í Vesturlieimi, sem sje hin miklu og fögru ftkipgengu fljót, þar sem fjöldi gufubáta sífelt er á ferbinni upp ogofan, og svo gufuekipaferbirnar fram meb ströndunum. Af 8amanburbi þessum virbist Ijóst, ab vjer ekki mundum skipta um til hins lakara ef vjer flytlum til Baudafylkjanna. f>ar á móti álítum vjer óráblegra ab fara til Brasilítt, því bæbi er þangab miklu lengra og loptslagib miklu lieitara og óheilnæmara, sem haft gæti skableg áhrif á heilsu vora íslendinga, sem háiffrosnir erum af kuldantim hjer vib norb- urheimskautib; svo eru og þjóbir þær, er Brasi- líu byggja oss miklu ólíkari, þab skapfcrli og atvinnuvegi snertir en þjóbir þær er byggja í Bandafylkjunum, sem mest eru Englendingar, írar og þjóbverjar, því Brasilía er mestmegn- is hyggb af subrænum þjóbum, einkum Spán- verjum og Poritugalsmönnum, — svo er og stjórnin þar einveldisstjórn — . Eins og hjer ab framan er drepib á, hefir nú á seinni ár- urn mesti fjöldi Norbmanna flutt til Bandafylkj- attria, og fýsir þá ekki þaban aptur heim til Noregs aptur, og er þá iíklegt ab Islendinga ekki fýsti aptur heim til hins auma kalda lands vors, sem hin forna spá „af langviírum og lagaleysi1 mun landið eybast“ sýnist eptir öll- 1). þab er víst ekki meint meb orbinu „!agaleysi“ ab vanta muni lög á pappírnum, enda er eklti hægt ab heimfæra þab til vorra tíma, þareb svo ér mikib orbib til af lagaboð- um — náttúrlega sumtim gráuni og móraub- um, en sem kostab hafa landib ógrynni fjár — ab vjer ætlum ab byggja mætti úr þeim hró subur til Ðanmerkur, heldur mun hitt meihingin, ab log þau, er til verbi á þeim tíma, þá spáin rætist, verbi lagaleysa þab er verri en engin lög, þareb ekki sje hægt ab hlýba þeim vegna þess hve klaufalega þau sjeu samin , og má heimfæra þetta til vorra tíma, þareb sum þau lög, er út hafa ltomib á seinni árum, eru þannig tír garbi gjörb, ab óhafandi þykja. Máske lýtur þab líka til þess, ab laga- leysa verbi höfb í frammi af stjórn landsins, svo þegnarnir stökkva af landi burt meb- fram af þeirri orsök, og liggur nærri ab megi heimfæra þetta til vorra tíma, þareb hin danska stjórn, ntí á hinum síbustu tímum, hefir brotib lög á einstökum mönnum (sbr. af- setningu B Sveinssonar, er samkvæmt hinnm dönsku grundrallalögum, er Danir berja fram um tfmanna teiknum ætla ab fara ab rætast á. Norbmenn, sem vjer ætíb höfum álitib setu bræbur vora og þeir aptur á móti sem bræð- ur sína, hafa gefið oss eptiidæmi tilab breyta eptir meb því ab leita þangab, sem landskost- ir ertt betri, og jafnframt mælti þab vera oS3 hvöt til flutningsins ab hitta þá fyrir í Vest- urheimi, þar eb þeir mundu erigu síbur verba oss þar vinveittir en tieima í föbttrlandi sínu, og tunga þeirra er svo náskyld tnngu vorri, Vjer hefbum annars ekki átt ab láta Norb- menn tvisvar þurfa ab gefa oss hvöt til að leita burt þaban, sem oss ekki lengur er vært; oss átti ab vera nóg ab minnast þess, ab Norb- menn þeir er námtt Island, hrukku burt tír fob- urlandi sínu sökum ofríkis konunga þar, t>g mundu þeir, ef lifað hefbu á vorum dögum, fyrir löngu stokknir hjeban, þótt ekki sje hjer vopn ab óttast eba áreitingar konunga. þessa landnámsmenn teljum vjer forfebur vora, cn annabhvort er um það, ab vjer ekki meg- um teljast nibjar þeirra ef vjcr kúrum kyrrir sem ltjarklausar liddur þar sem þeir hefbu farib, eba hjer eptir verðum nefndir aubvirbi- legir ættlerar. Máske mönnum líka þyki minnkun að því, ab yfirgefa föðurland sitt ? þetta væri eins hlægiiegt og heimskuíegt, og til ab sýna aðsvosje, þurfum vjer ekki lengra en til forfebra vorra, sem vjer svo mjög stær- um oss af; þeim þótti engin minnkun ab því að yfirgefa föburland sitt Noreg og flytja til fslands ; oss ætti þá ekki heldur ab þykja nibr- un ab því ab flytja til Vesturheiuis, sem gæti orbið oss eins kært föburland og Ísland, cn þar ab auki langtum betra og mttndu þá nibj- ar Islendinga í Vesturheimi endurtaka þessi vísu orð eins og af höfubskáldum vorttm : „þá komu feburnir frægti, og frjálsræbislietjnrnar góbu, austan um hyldýpishaf, hingab í sælunnar reit“. Ltka sjáum vjer af mannkynssögunni, að þjób- flutningar hafa átt sjer stab á öllum öldum og hefir aldrei verib álitib nenta nátttírlegt, ab menn leitubu þangaö sem betra er, enda mun þab vera samkvæmt tilgangi Skaparans, ab menn noti gjafir hans sem bezt, en þab skeb- ur meb því ab yrkja upp hin óbyggbu löndin, bæbi í Vesturheimi og annarstabar, þar sem margfalt fleiri menn geta lifab á helmingi minni bletti en allt Island er. þab er undr- Unarvert ab jafn skarpskyggnir og stjórnvitrir menn og alþingismenn vorir eru, ekki skuli itafa sjeb þann veg, er öilum liggur opiun til frelsis og fjár, setn sje ab flytja til Banda- fylkjanna. þeim getur þó varla blandast hug- ur nm, ab þar muni hægra ab efla hag þjób- arinnar, sem hún kemst fyrir á janfstórum bletti og 66 parturinn af Islandi, og væri þó ekki þjettbyggðara en f Ðunmörk, cn þar sem hún er dreyfð út um land, sem hæbi landslag og póstgönguleysi gjörir að verkum, ab öll veruleg samverkun er ómöguleg, og eru sam- göngur og samverkun þó skilyrM fyrir fram- förum allra þióba, þar þurfa þeir heidur ekki ab jagast um ab fá þá stjórnarskipun, er þeir hjer hafa verib ab berjast fyrir, en aldrei fá, heldur er þab sjáfsagt þeir fái hana, eba hverja aðra stjórn er þeir kjósa, nema einveld- isstjórn. Minnihluti alþingis yrbi þó líklega aldrei meb, þó abrir færi burt hjeban tii Bandafylkjanna, og þab jafnvel þó meiri hlut- inn fenglst til ab fara, þar hann vildi víst ekki missa af 30,000 rd. árgjaldinu. (Niburlag í næsta blabi.) ab gildi hjer, átti ab afsetjast meb dómi þ. e. dæmast frá embættinu, en var afsettur meb úrskurbi o fl) og mörgum um þessar mundif mun vera full alvara að flytja burt til Vesttirb' til ab öblast þar þab frelsi, er hin danska stjóri1 synjar oss um. Spáin er því vlst þannig : „A* langvíbrum og lagaleysi mun landib eybast . (

x

Norðanfari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.