Norðanfari - 26.10.1872, Blaðsíða 2

— 102 —
nr ,.4“ og þrifcji bekknr ,B“ sameina%ir í þessnm tveimur
tímum. þetta er heldur en ekki lagt ríflega í sölurnar
fyrir mófiurmáJif)!! Vjer höfum þó heyrt sagt, af kennar-
inn í Islenzkunni gjöri sjer far um ab Iserisveinarnir
verfi sem bezt ab sjer í henni, því a& eptir almannarómi
fylgir hann allvel mef tímannm og hangir eigi jafnfast,
sem sumir hinir afrir kennararnir vi& hin gömlu dau&u
mál. En hvernig er honum au&i& á jafn fáum tímum,
sem Islenzkunni eru ætla&ir, a& kenna piltum nokku& til
hlítar a& skilja Islenzku, skrifa hana rjett, og skilja hin
gömlu kvæ&i í eddum vorum, og auk þess a& skrifa lag-
lega ritgjör&ir. Vjer höfum og heyrt, a& kennarinn í Is-
lenzku hafi vari& nokkrum afþessum fáu tímum, sem hann
hefur í ísleozku í fjór&abekk, til þess a& lesa piltum fyrir
stutt ágrip af bókmenntasögu landsins; þetta er sannar-
lega lofsvert, því a&nau&synlegra og skemmtilegra er víst
fyrir pilta, a& fá ofurlitla þekkingu um bókmenntir og vis-
indamenn Islands á fyrri tímurn, en a& Iæra a& þekkja
hvern ómerkilegan rithöfund í hinum Iatnesku og grísku
bókmenntasögum. þaö mundi og eiga vel vi& a& kennt
væri stutt ágrip af sögu Istands, einkum þar e& sagt er
a& sögukennarinn hafi stundum Iesi& þa& fyrir, en þessu
ver&ur naumast komiö vi& me&an kennslutímunum er svo
hátta&, sem nd er. Hver heilvita ma&tir hlytur því a&
sjá a& mikil þörf er or&in á því, a& breyta til um kennsl-
una f latfnuskólanum.
þa& er eitt, sem oss hefur fur&a& á, er Iesi& höfum
skólaskýrslurnar um mðrg ár, og þa& er þa&, hversu þeim
lærisveinum skólans er dtskrifast hafa nd um nokkur ár,
hefur a& jöfnu&i gengi& illa í Mathematík. Hinar fyrri
skólaskýrslur sýna a& piltar þeir er þá dtskrifu&ust fengu
vanalega gó&an vi!nisbur& í þessari vísindagrein; en nd
er or&i& allt ö&ru máli a& gegna. Vjer getuin varla trd-
a& því a& piltar sjeu þeim mun ver nd laga&ir fyrir þessa
vísindagrein en á&ur me&an Gunnlögsen kenndi hana,
og á fyrstu árum kennara þess, sem ntí er, sem þeir fá
verri vitnisbur& í henni. Skyldi Mathematíkin vera or&in
svo miklu þungskildari ntí en þá, a& eigi sje au&i& nema
einstöku pilti a& læra hana? þa& getur varla veri&.
þa& lítur því sVo tít sem kennarinn, er kennir hana
gjöri sjer ntí eigi jafnmiki& far um a& piltar ver&i vel ab
sjer í henni, sem á&ur. Vjer höfum sje& a& margir þeir
piltar, sem fá gó&an vitnisbur& í flestum hinum ö&rttm
vísindagreinum gengur mjög báglega í þessari vísinda-
grein. Ney&umst vjer því til a& kenna þetta Mathema-
tíkur kennaranum, og er þa& þó hart, fyrst allt gekk þol-
anlega fyrstu árin , sem þessi sami kennari kenndi hjer
viö skólan, a& hann skuli hafa gengi& svo mjög aptur á
bak í kennslu sinni, a& hún af skólaskýrslunum a& dæma,
skuli nú vera mjög bág. Vjer höfum ávalt haft þá sko&-
un, a& sá kennari, sem um mörg ár kennir hinar sömu
vísindagreinir, hlyti a& taka framförum í þeim, og eiga því
hægra me& a& kenna þær, og vir&ist slíkt vera mjög e&lilegt;
en hva& eigum vjer nú a& hugsa um þennan Mathematíkur-
kennara ? þa& lítur svo út, sem kennsla hans hafi nokk-
urskonar krabbagang, því eigi er hann svo gamall a&
elliglöp sjeu kominn á hann, og a& hann 'þess vegna kenni
ver en á&ur. Vjer höfum og fyrir satt, a& þessi kenn-
ari hyr&i eigi um a& taka þá pilta vanalega upp í
tímum, sem hann ætlar a& lítib viti í þessari vísinda-
grein ; en er þa& rjett? Nei, vjer bæ&i sjáum, og höfum veri&
svo kunnugir skólanum þó a& nokkuö sje sí&an, a& þa&
er enginn framfaravegur fyrir þann pilt, sem illa er a&
sjer í einhverri vísindagrein a& vera sem sjaldnast yfir-
heyr&ur í henni; enda vissum vjer til þess a& hinir
kennararnir höí&u eigi þessa a&ferb, þá er vjer þekktum
til. þetta hlýtur því a& vera nýr si&ur, en hvort hann
er heilladrjúgur e&a eigi, þa& gefur raun vitni um.
Vjer ætlum eigi a& sinni a& fara fleirum or&unt uffl
mál þetta, þó vjer vitum a& mjög margt sje enn ePllf
a& minnast á. Kö. .
í 19.—20. nr. þjó&ólfs þ, á. stendur „Kafli dr brJe^
um stjórnarbólarmáli&“ , sem talar máli minna hlutans, en
reynir til a& rýra álit meira hlutans. Viljann er a& vir^r
tilganginum nær hann ab vísu ekki nema svona eptir
sem málsta&num er sambo&i&. Vjer skulum reyna $
sýna þa&:
Fyrst reynir hann til a& kasta f augu oss ^
gamla ryki „a& stjórnarábyrg&in sje ekki svo þý&inga!5
mikil sem margir ætli“. En þa& dugar ekki a& telja °sí
bændum trú um, a& þa& sje þý&ingarlíti& fyrir htísbón^'
ann a& hjtíin hafi ábyrgb trtímennsku sinnar fyrir h011'
um. En hjer er þjó&in húsbóndinn og embættismennim'
ir, eins hinir æ&ri setn lægri hjúin, e&a grei&ir ekki þje®'
in þeim laun? Hann segir a& þessu ver&i ekki vi&k0®'
i& „í svo miklum fjarska frá Danntörku*. þetta fe",r
sig sjálft: því lengra sera er milli bæja, því heimsk*1'
legra væri a& fela manni á ö&rum bæ a& sjá um , a“
vinnuhjúin manns sjeu trtí. Og þa& væri hlægilegt jafn'
vel í þjettbýli a& bjó&ast til slíkrar umsjónar, sem maUnt
kæmi ekkert vi&. En hva& kemur stjórn íslands DÖnt11”
vi&? ísland stendur á sínum sta& án þess a& eiga Þ8^
undir Dönum, og íbtíar íslands þurfa ekki heldur a& e^9
stjórn sína undir þeim. Jtí, segir „brjefkaflinn", þa& ef
ekki von a& þetr vilji sleppa oss lausum me&an þe'r
leggja fje til vorra þarfa. þa& er au&sjeb a& hann kan°'
ast ekki vi& a& vjer eigum rjett á a& njóta neinna áva*tJ
af því útsæ&i, sem fe&ur vorir sá&u í akur Dana. flv!'
lík sannsýni!! En sleppum því, anna&hvort er „tillagi®
ná&argjöf e&a leiga af skuld. Sje þáö náfcargjöf, se1”
Ðanir veita oss af bró&urlegura kærleika, þá hljóta þe'r
líka a& geta unnt oss þess a& verja gjöfinni eins og vjet
sjátim oss hentast, og þeir geta ekki ætlaö sjer þá d^’
a& hafa betur vit á því enn vjer sjálfir. Sje þa& leig9
af skuld — sem engin mun me& rökum geta hrakib.
Ilva& kemur þá Dönum vi& hvernig vjer verjum henfl^
En hvafc ver&ur úr fjárforræ&i alþingis ef framkvæmdat'
stjórnin er há& annarlegu valdi? Hann láir meira hle!'
anum a& hann skyldi ekki taka tilbo&i stjórnarinnar, et|
geyma landinu rjett sinn. En ætli þrándi þi&randas5,,)l
hef&i veri& óhætt a& hengja sig, ef hann hef&i sa£zl
„geyma sjer rjett“ til aö smjtíga úr snörunni a& nokkn1111
stundum li&num ? Og þa&, a& játast undir þá stjór!t'
sem heíir ábyrgfc fyrir annarlegri þjó&, ver&ur hjerumt,!
sama og þa&, sem Danir kalla „politisk Selvmord11. D&1*1'
iö af bóndanum er miki& gott. Hva&a jarfcabót væri Þ9
a& afleggja túngarfcin, þó árás annarlegs fjena&ar BJ8
farinn a& brjóta hann? og hva&a stjórnarbót er þa& 9
afsala sjer rjett sinn, þó Danir sjeu farnir a& láta »r
vi&bur&anna“ brjóta hann?
þá fer brjefkaflinn a& afsaka þann sundrungarb^’
sem minni hlutinn hefir fært yfir stjórnarbótarmálifc
fer hann skrítilega a& því: Hann vill ekki kannasf
ví&
lít'
a& þa& spilli fyrir málinu þó minni hlutinn taki sig
tír. „því“ segir hann „ef minni hlutinn og hinir
álf‘ul
ungkjörnu eru svo skynsamir menn, a& stjórnin
þa& svo gullvægt, sem þeir leggja til málanna, a&
Ittf
fari eptir því, því fer þá ekki meiri hlutinn eptir
\M'
um þeirra“? Er þetta ekki sama sem a& segja: »
þa1
rk'*
sem minni hlutinn leggur til málanna er ekki svo We
legt, a& stjórnin fari eptir því, þa& gildir einu hv°r
megin hryggjar þa& liggur“ ? Slíkt er aum vörn! n ^
lætur á sjer skilja, a& stjórnin fari sínu fram, hva& _
i gj n
alþingi segi. En mundi hún eins gjöra þa&, ef þingio 1