Norðanfari - 19.04.1873, Blaðsíða 3

oviðjafnanlegar gersemar, ef jeg reynist húsbændum min-
um hollur og trúr. |>að er krossinn og nafnbótin. j>etta
set jeg mjer fyrir sjónir og styrkimigsvo bæði í skyldu-
ræktinni og voninni með því að minna migádæmi hinna
dyggu þjóna, sem þegar hafa hreppt hinn dýrmæta kross
°g hina dönsku nafnbót, og skína svo hjeðan í frá allt
til æliluka, svo sem aðrar sólir á himni hinnar dönsku
stjórnar. Æ, liver vill lá mjer þó mig langi til að verða
tipp numinn á meðal þessara himintungla? Að minnsta
kosti skal jeg ekki trúa, að það gjöri nokkur konung-
Ejörinn maður. Og hver vill lá mjer, þó jeg meti ei
hið íslenzka hlóð mitt dýrt í móti þvílíkum kjörgripum?
Enda skal jeg og biðja menn að íhuga það án allrar
hlutdrægni, hvort danskur íslendingur rnuni ekki vera
eitthvað meira enn tómur íslendingur. Og krossaður
danskur íslendingur, ráð eða riddari að nafnbót ofan á
allt annað, það hlýtur þó að vera enn meira. Til þeirr-
ar vegsemdar hjálpi mjer hamingjan og sjera Sören minn,
svo sannarlega sem þetta mitt gyllini-klenódí og fórnar-
reykelsi er fram borið af hreinskilnu hjarta, og svo sann-
arlega sem jeg sjáifur, meðan tóri, skal aldrei vera og
aldrei heita annað enn:
Danskur Islendingur.
TRÚARCRAGÐAFRELSI.
(Niðurlag).
Sannarlega ætti það ekki að vera hræsni, ekki að
Aera nauðung, að fella síg við trúarskoðanir vorrar lút-
Orsku kirkju. Meiri maður en Lúter hefur varla komið
fram í kristninni. j>að játa jafnvel þeir, sem fæddir eru
og uppfræddir utan vebanda lúterskrar trúar. Yel sje
þeim, sem komast þangað með tærnar, sem hann hafði
hælana; meira er fæstum geíið. Mörg stórmenni hafa
framkomið síðan á dögum Lúters; hinir beztu hafa þó
að eins stutt hans verk, en ekki tekið honum fram eður
reist annan grundvöll í hinu verulega. Sá andi var hreinn
og sterkur, sem bjó í brjósti Lúters og ruddi sjer það-
an braut að mörg þúsund hjörtum á siðabóta-timanum.
Á þeim sama anda munu trúmennirnir bergja; hans
muuu aldirnar lengst njóta. þegar flokkarnir hafa gjört
8agn þjóðkirkjunni, þá hefur það verið fyrir það, að siða-
hótarinnar sanni andi hefurþá verið betur lifandi í flokk-
lnum, hefur verið farin að dofna í þjóðkirkjunni, en þá
tekið sig upp með nýju fjöri, nýjurn krapti í hinum nýja
flokki; hið frábrugðna í kenningum þeirra og háttum
gagnaði ekki, heldur það, sem hver trúarbrögð verða að
hafa, sem er: trú verkandi í lcærleikanum. Vilji
því einhver gagnast ættjörðu sinni í trúarefnum, þá reyni
hann til að glæðaþar: trú, kröptuga í kærleikanum; það
er merguriun málsins. Sá, sem í öðrum tilgangi en
þessum og án slíkra viðburða vill rýmka til um trúar-
frelsi manna, hann gjörir meiraillt en gott. það er ekki
nóg, að vera frjáls; frelsið er því að eins gott, að það
hvíli á góðum grundvelli; þá fyrst er það sannkallað
frelsi; annars er það offrelsi, sem leiðir til ófrelsís. það
á sjer stað jafnt í andlégum sem líkamlegum efnum, að
rnenn þurfa að hafa einhverja fótfestu. Ekki mundi það
þykja sannarlegt frelsi í líkamlegum efnum, væri ein-
hver liafmn frá jörðu og látinn hanga í lausu lopti, eða
ef hann ætti að dansa á svimhárri gnýpu og fljúga svo
1 loptinu ofan á láglendið. þó líkist þetta frelsi á viss
an hátt, að leika svona í lausu lopti. En það væri frelsi
handa óbótamönnum, í stað þess að frjálsir menn mundu
heldur kjósa að standa á jörðunni föstum fótum, hvort sem
þeir svo ættu að ganga um rósir eða þirna; það væri
hið sanna líkamlega frelsi. Svo hlýtur og hið andlega
frelsi engu síður að hvílast á sínum fasta grundvelli. Og
þessi hinn óhagganlegi grundvöllur í trúarefnum erbiflían,
eður hið opinberaða orð. En til leiðbeiningar einstökum
mönnum og heilum þjóðum er útaf hinum yíirgripsmikla
grundvelli dregið aðaiinntakið hin kjarnamestu trúarsann-
indin saman í fáorðar trúarjátningar, svo að fólkið geti
því glöggvari skoðun fengið á sannleikanum, því fastari
fótum staðið á hinum rjetta grundvelli, og hyggtá hon-
Um trú sína og breytni. Yið trúarjátningarnar styðjast
uptur þjóðkirkjurnar, eður trúarfjelög hinna einstöku
þjóða. Að samþýða yfirstjórn þjóðkirknanna við frelsi
hvers efnstaks manns innan vebanda þeirra; og ná hinni
rjettu samhljóðan þar á milli, það er að visu eitthvert
hið mesta vandamál; en svo mikið virðist þó ljóst, að
það væri ákjósanlegast, að hjá einni og sömu þjóð
hiætti ríkja ein aðal-trúarskoðun, án þess að þar fyrir
yrði hallað borgaralegum rjetti þeirra, sem aðrar skoðan-
ir kynnu að hafa en þjóðkirkjan.
Að hrósa þjóðkirkjuleysi Bandamanna, erískyggilegt;
og að lofa afleiðingar þess þar í landi, að liver megi
lifa og láta sem hann vili í trúarefnum, það er ástæðu-
laust. Eptir því sem sögur hafa borist þaðan, eru Banda-
menn, enn sem komið er, í einhverju eptirbreytnisverðari,
heldur en trúrækninni. þeir eru en ungir í þjóðatölúnni,
enda virðist öll þjóðarheildin vera einn æskumaður, eld-
fjörugur, þroskamikill, gróðagjarn og menningarftis ung-
lingur. Að þessum kostum geta ungu mennirnir verið til
fyrirmyndar hinum eldri, en í trúarefnum miklu síður;
i þeirri grein eru hinir eldri venjulega til fyrirmyndar
liinum yngri, því í því efni ríður á lífsreynslu og lengri
námstíma. það er þannig ekki óeðlilegt, þótt meira beri
á Ijöri en festu hjá Vestanmönnum, enn sem komið er,
einnig í trúarefnum; enda virðist þeim, fremur öðrum,
vera það nauðverja, að hafa sem rýmst um trú sína, með-
an sú öld stendur yfir, að allskonar þjóðir með allskonar
trúarskoðunum taka sjer bólfestu í landi þeirra. En eng-
in ástæða er hins vegar til að efast um, að sanjheldni
og samræmi ávinnist þar æ meir einnig í trúarefnum,
eptír því sem þjóðin vex betur saman í eina heild og
aídurinn færist yfir hana.
Allt, sem vermir og glæðir trúarlífþjóðanna, er þeim
liollt. En sinni þjóðinni hagar hvað, eptir því hvernig
ástendur hjá henni. þar sem sannkallað trúarófrelsi er
fyrir, þá er frelsið hin blessaðasta gjöf; þar sem offrelsi
er ákomið, þar ríður á að koma á sem mestri samhljóð-
an og staðfestu hjá þjóðar heildinni. Að hjer sje trúar-
ófrelsi miklast þeim einum, sem ekki elska trú sína.
Hins vegar væri það ekki rjett, að hræðast hóflega rýmk-
ún á trúarfrelsi hjer á landi. Og það kalla jeg einmitt
hófiega tilrýmkun, hóflegt trúarfrelsi, sem nú er í ráði
að innleiða hjá oss, sem ér: Að Lúters trú skuli hjer
vera drottnandi þjóðtrú, en aðrir trúarflokkar skuli þó
hafa borgaralegt jafnrjetti. Afþessari hóflegu frelsis veit-
ingu hefur enginn sá illt, sem skilur hana rjett og veit,
að hún er ekki sprottin af því, að landsstjórnin vefengi
dýrmæti þjóðtrúar vorrar, heldur af tilfinning fyrir jöfn-
uði og mannrjettindum.
Svo sje þá svona lagað trúarfrelsi oss velkomið.
Óskum þess og biðjum, að það geti gjört oss gagn, að það
mætti leiða þá menn inn í landið, sem oss yrðu til heilla
i andlegum eða þjóðlegum efnum, en ekki til hins gagn-
stæða. Óskum þess og biðjum, að hið ytra frelsi mætti að
sama skapi glæða hiðinnra frelsi, það andans frelsi sem lifir
og hrærist i trúnni og kærleikanum. Ó að það mætti glæða
þann áhuga hjá oss, að gjöraaðra frjálsa með oss, að stíga,
þó ekki væri nema, eitt spor fram á vegi þeirra, sem frelsið
boða, að leggja þó ekki væri nema einn stein í þá miklu
byggingu kristilegs frelsis, sem ná skal yfir allan heiminn.
Ó að oss mætti því framar »aumkva yfir fólkið«, aumka
yfir hinn ófrjálsa, vansæla, blindaða, villuráfandi, heiðna
heim, aumka yfir þá hartnœr tvo þriðjunga mannkynsins,
sem sannleikurinn hefur enn ekki gjörtfrálsa. Ó að vor
þjóðtrú, hin frjáisa, milda, glaða, kröptuga og kærleiks-
ríka Lúters trú, mætti grundvallast með nýju fjöri, nýju
afli í Lúterskum löndum, einnig í voru landi, og fljúga
síðan út með nýju fjöri, nýjum hraða, á vœngjum hinns
evangeliska frelsisanda, sem falist hefur og felast mun
undir hjartarótum þeirra, sem í Lúters sanna anda höndla
náðarinnar og frelsisins boðskap.
Gunnar Gunnarsson.
Concordia University
St. Louis, Missoury 27.—1—73.
Herra ritstjóri!
Jeg sendi yiiur eptirfarandi línnr, ai þjer vildui svo vel gjöra,
ai veita þeim inngöngn í blai yiar; má vera, ai margnr landi minn
hafl gaman af ai heyra eitthvab hjeian úr hinu fjarlæga vestri. —
Jeg er reyndar ai skrifa feriasögn okkar, sem hingai fúrnm síiastl.
sumar, og ætla ai láta henni fylgja lýsiugn á lífinu hjer sem rjett-
asta og greinilegasta aí> jeg get, svo at> landar mínir, þeir sem vilja,
geti fengii einhverja hngmynd um, hvernig hjer gengur til, en hún
getur ekki orbii) búin fyr, en seinna. Jeg þykist vita, aí> margir eíia
eigi allfáir af löudum mínum hyggi á hingaí) för, og mæta mjer því
margar spuruingar, þegar jeg hngsa npp til fslands, og einua fyrst
sú, hvert hjer sje nú í rann og vern betra af> vera, en á fsl. Ekki
get jeg at> því gjört, aþ mjer þykir þetta af> nokltru leyti óþarfa
spurning, og aí> nokkru leyti vandi út af> leysa. Áb mjer þykir