Norðanfari - 03.10.1873, Side 3

— 121 —
®'?>inn svo knnnugur a£ þu getir komiB þjer í
'Huga vinnu; ennfremur a& þú búir í véitinga-
fu'';í- þar scin þú þarft a& borga 3} doilar
/ri.r Rott fæ&i um vikuna og kaupir þjónustu
^111 * *' 2 dollar um vikuna; látum þig svo ekki
tlen,la ab vinna nema 3 daga af bverri viku
°S livíla þig 4, svo a& þú getir verib þcss viss
þú ofþræikir þig ekki, þa hefir þú 24 doll-
?ls afgangs fæ&i og þjdnustu um ári&, og fyrir
þá
geturbu keypt þjer nægileg og fullsæmileg
h
handa slíkum leiingja, kallar þú þeita misk-
knarlausan þrældóm? Meb þessu móti heiir þú
Pá nóg í munninn og nóg á kroppinn og þab
er a& liafa uokkurnvcgin ofau af fyrir sjer.
“e,jtim nú aptúr, ab þjer þylci þetta óþolandi
vi|jir því komast lieim til Islands aptur,
Páúgab getur þú koumt fyrir 70 dollars iijeb-
an frá Milwaukee t d , og sje þa& einlægnr
J'jj* þinn a& komast upp til Fósturmoldar, má
“úast vi& því, ab þú vinnur alla rúmhelga daga,
eptir 3| máriub hetir þú næga peninga til
a^ komast fyrir lieim. f>ú skilur þa&, a& vjer
®ko?um þig bjer ógiptan og iieilan heilsu. Á
P^úiian liátt keinur þú snaubaii iieim en þú fórst,
latum vjer þig rába því, hvert [;ú kentiir
Pah þiniri oílofu&u Ameríku e&a sjálfuin þjer.
par sem þú segir, ab Norfcmenn sjeu a& miklu
eyti hættir ferbunr hingab, þá leyfuin vjer oss
a^ spyrja þig a&, hvert þú ekki hatir heyrte&a
^sib, ajj ári& sem leib fluttust fleiri Nor&menn
*úgab en nokkru sinni Irefir átt sjer sta& ábur,
Ve margir kunni a& koma þetta áii&, er enn
,>vita&, en þess má geta þjer til smekkbætis, a&
e,ílgöngu liinga& til Wiseonsin komu í vikunni
aeúr iei& 244 Nor&rnenn. liefuriu heldur ekki
heyrt þa&, aö Norðmenn liafa nýlega reist sjer
sí4,fir 5 skip, hi& stœrsta 1750 lesta, hi& minnsta
lesta, er ganga skulu beina leiö vibstöbu-
aú8t fiá Noi'egi og til Nýju-Jórvíkur me& norska
»Ernigranta“; — átur Iiafa Englendingar ílutt
á sínum skipum — ? Gái Islendingar, sem
®rú Nor&tnönnum svo skyldir og líkir, a& þessu,
PVl a& þetta, sern vjer Irjer höfuin sagt, er þa&,
Sem reynslart liefir sýút um þá, en þín reynsla
keúiur úr sau&arleggnum. 6 segir&u, a& nIs-
leúdingum báíi enn ekki látið a& flytja sig þang-
a& búferlum“ og þessa þína setningu leitast þú
jyrst vi& a& sanna me& því, bvernig lrafi geng-
rí; fyrir Brasiliuförunuin um ári&, og þa& er
Gús og þú fur&ir þig á, a& 2 af þeim skyldu
eyja, en allir, sein vilja geta sje&, livaba rjelt
Pu hefir a& álykta svo eptir slíkum forselning-
J1®1! þessu næst segir þú, ab rþa& líti nú ekki
10mlega út fyrir oss iijer enn“ og sem dæmi
P'f 01 sönminar tilfærir þú þá frjett, sem þjer
Vls, ekki befir dottib í hug a& efast um , a&
»Wicbmann hali selt land þeirra Jóiis Gísla-
6°úar a& Jóni fornspur&um og stban viti enginn
11111 Wiclrrnann, cn Jóni nruui ekki lífa neitt
slerlega vel síban“, Reyndar seldi Wiehnrann
°úi sjalfum sinn part af iandinu, nerna livað
jaún hjeit eptir skipabryggjnnni rít í vatnib og
aiitlum landskika þar tii beyrandi, er Wich-
"'áúú iiugsar sjer ab reisa söluhús á, hvernig
fe,ú þab kann a& fara. þann 4. júlí átlum
'ier fund me& okktir, sein optar, 35 Islending-
Sr Og þá var Wiehmann þar ine& okknr; nokkr-
f'ú dögum sííar fór lrann út til eyjar nre& eiit-
"va& af vörum og til a& sækja brenni-farm.
i" Islendingar sem búi& iiafa út á eyjunni lib-
US 2 ár, hafí ekki græzt fje til inuna á þess-
jp11 tíma, cr satt, og keniur þa& einkuin til af
fv'i a& fiskivei&ar, sem þeir treystu mest, liafa
ir,1g&ist bai&i árin, en nú í sumar er mokfiski
"r og bætir þa& fijótt úr bi&inni. Enginn get-
fr sagt, sem þekkir rjett tii Islendinga þeirra
,e'ú enn eru hingab komnir, anna&, en a& þeim
Vei- eptir því sem framast nrá búast vib
Idir svo skaminann hjerverutíina; a& eiriir 2.
j. a 3. af þeim liafi ekki kunnaö vel vi& sig í
jrs,u, sannar ekki a& Islendingum iíbi lijer
1 eba iati vel. Setningin mæiti hljó&a svo :
^ ll’im þeiui Islendingum, sem komnir eru enn
f Wisconsin, og hafa reynt lífi& a& nokltrti,
f mr vel nú or&i&, og engan þeirra skortir
() . úje klæbi“; norsk lútbersk kirkja stendur
f'rr fyrir oss, sem í Milwankee búunr, a& vjer
, þurfum a& fara á nris vi& breina prjedik-
^ Gnbs or}jS og sakranrentin. 7. dirfist þú
^ Seaja, ab Bþeir sem bingaö fari ver&i aldrei
^^mríkujnenn sjálfir“. A& vísu er nú ekki gott
sjá, hva& þú rnelnar nre& þessum or&unr;
Pú rneinar, a& þeir geli tkki oríi& Amerí-
s^'^hir borgarar sjálíir, þá er þa& rangt og ó-
(w 1 — fur&a hve nra&urinn er fáfró&ur —, því
fl..ir eiit ár pelur þú farib a& greiba atkvæ&i í
](0|''Periim nrálefnum og eptir 5 ár erlu full-
b0i 'úú Ainerfkanskur borgari jafnrjetta vi& inn-
J)Vjlla Ameríkumenn (Yankees) a& öllu öbru en
P” Ce,ur ebki orbiö forseti (President)
al(J 'ye'disinsi. Ef þú meinar , a& þeir vei&i
fy/ei a& *Yankees“, þ. e. eptirkomendum hinna
>m
stu
"m
m ensku landnáinsinanna hjer í Bandafylkj-
hag/1’ ber 'íst enginn á móti því, a& þú
Par rjelt a& mæla, en þá verta ni&jar
þeirra þa& ekki heldur , sjer&u. f>ú bætir því
vi& , a& „ávöxturinn hja þeim lieppnustu sje
daufc, sálarlaus og gle&ilaus peningahrriga, sem
falii í hendur innlendra eifingja þeirra“. j>á
kölluni vjer iiina heppnustu hjer, sem fyrst og
fremst ekki hafa nrisst sjónir á sínum andlegu
þörfum , þar sem eklti liggur nein skylda á
neinum frá ríkisins hálfu a& lialdasig a& kirkj-
unni; þú gelur veri& jafngildur borgari liva&a
trú sem þú hefir, e&a hvort som þú ert krist-
inn e?a heitingi, ab eins a& þú sjert enginn
opinber stórglæpama&ur; og þá senr í öbru iagi
liafa á leyfanlegan liátt safnab sjer veraldleguin
fjársjófcum og kunna rjett me& jiá a& fara, a&
þeir inegi leggja drjúgan skeif til hinnar rjettu
kirkju og sty&ja hi& mikia áliugamál alira sann-
kristinna marina, útbrei&slu kristindómsins me&-
al heibingjanna í þessu lundi og vífcar um heim,
og velferfc og framfarir me&bræ&ra sinna; þá
sein Skapaiinn hefir blessab me& góbum erfingj-
trm, er þeir me& ánægju gela eptirlátib muni
sína, þá er þeir ver&a kalla&ir heim til irins
rjetta fo&urlandsins. þannig geta hinir heppn-
uslu menn sta&i& vi& grafar-barrninn og horft
á ávöxt vinnu sinnar í þessu auðsæia iandi og
mun iiann ekki vera þeim datib, gle&ilaus og
sálarlaus peningabróga. Til þessara manna má
telja fjölda af Nor&mönnum, þjó&verjum me&
íleirum í Bandafylkjunum, sern allir þakka
Drottni fyrir þa&, a& hann lieiir leitt þá hing-
a& og biessafc svo vinnu þeirra. þessi setriing
þín er bæ&i ósannindi og þvættingur og látum
vjer me& henni úttalab um hin beru ósannindi
og hverfum a& því, sem vjer teljum einberan
þvætting. þvættingurinn er þessi: 1. „þeir,
senr fara til Ameríku bera landinu allt of vel
söguna“; hva&an veistu þa&? trúir þú betur
þeim, sem lieirna sitja? e&a eru þeir suinir, sem
bera því illa söguna? jál svararfcu, er þú seg-
ir, a& „ef öil brjef, sem koma frá Islendingum
í Bandafylkjunum væru sett í blööin , nrætti
sko&a sæluna þar frá öfcru sjónarmi&i“. t>eir
fóru þá líka til Ameríku? og ni&ra henni víst
ekki of nrikib? 2. segirbu: „Einmitt þessa
landkosti , sem landnámsmenn lofa svo nrjög,
segjast fslendingar vera a& flýja“. Nær liöfum
vjer kvartafc ytir e&a borib fyrir okkur, a& land-
kostir væri of gó&ir á íslandi e&a a& landib væri
skógi vaxib milii fjalls og fjöru; hva& meinar&u
annars me& þessu? 3. „Vöntun á gó&ri sam-
vizku hjá Ernigröntum vorum sjest af því, a&
þeir þurfa æfinlega a& færa sjer eitthvafc til
málbóta*. En inálsbæiur eru hjer, eptir sem
þú útskýrir þab, ástæ&urnar, hversvegna vjer
yfirgáftnn Ísland, þar sem þúsegir: „þeir berja
vi& pólitisku ástandi Islands; sumir þykjast ætla
a& vinna Islandi gagn me& því; sumir segja a&
ekkert verfci gert á Islandi og svo frv.“ þetta
er hi& sama og þú segir: „Alla þá sem færa
ástæ&ur fyrir þeim og þeim gjör&um sfnunr,
þær er einhverjum ö&rum eigi kunna a& finnast
gildar, vantar gó&a sainvizku, Emigrantar vorir
færa þær ástæ&ur fyrir brottför sinni, sem mjer
þykja ekki gildar, þess vegna vantar Emigranta
vora gó&a samvizku*. Au&sjefc cr, ab þetta er
eigi annab, en þvættingur. Nú kemur&u me&
þa& spaknræli, sem væri gott á sínum sta&, en
á encun vegin bjer vi& nl. „l>a& er ekki hetja,
sem fiýr, nei! hetjan sigrar e&a fellur“. Var
þa& ekki politiska ástandib í Noregi t d., sem
olli, a& fornmenn vorir fluttust til Islands? og
þó rnuntu ekki vilja kalla þá mannskræfur?
Vjer viium þa&, ab vjer erum frjálsir a& fara
liingafc a& Gu&s og manna löguin, þegar vjer
frnnura löngun og köllun Iijá oss til þess, vjer
böfum vorar ástæ&ur til þess a& fara, þú þínar
til a& sitja lieima kyrr, Og getum því hvorir-
tveggja í sírm lagi iiaft rjett fyrir oss. en þú
hefir engan rjett til þess ab skrækja í skugga
og hrópa oss Vesturfara sern samvizkulatisa ní&-
inga, þar senr þú bríxlar oss urn, a& vjer vilj-
um af eigingirní tæia iiingafc landa vora og svíkja
þá, og í þeim tilgangi berum vjer oflof á þetta
land; ef vjer værum þjer á&ur kunnir a& ó-
drenglyndi og ní&ingsskap, væri þjer vorkunn
þótt þú gætir ills til utn oss, en me& því a&
vjer vonuin, afc þa& sje eigi svo, og sjáum a&
þú byggir þessi orfc þín eigi á neinum ástæ&=
um, heldur á einhverri getspeki sjálfs þín, þá
vittu þa&, a& þau eru ókristileg og syndsamleg;
gættu þess, hver sem þúert! Vjer höfum gó&a
samvizku af því, sem vjer höfum sagt af þessu
landi; a& frásögur vorar sjeu ófullkomnar og
harnalegar er e&lilegt, þar senr vjer bæfi erura
húnir afc dvelja hjer skaninra stund ogsvohafa
þær rnest megnis farifc í privatbrjefum til vina
og kunningja; vjer höfunr engau beinlínis hvatt
e&ur latt farar liingafc, nenra hafi þa& þá verifc
nánustn vandamenn og vinir, er vjer vissum a&
eigi mundu misskilja oss þ>a& ver&ur a& vera
í hvers eins eiginni ábyrgfc, hvernig honum kann
a& falla lrjer, þa& hölurn vjer ckkert nre& a&
gjöra ! vjer cruur be&nir a& skrifa frjeltir lrjefc-
an og ver&urn sem rá&vandir nrenn a& segja
þa&, sem vjer vitum sannast og rjettast og oss
finnst hverjum fyrír s!g, ellegar þegja. 4. *eg-
ir þú: „!>a& er trndarlegt, a& enginn þeirra sknli
líta annafc en þangab, sem Ameríka er, þetta
oílofa&a land“. IJvafc liefir Ameríka gjört þjei?
ekkr getur hún gjört a& því, þótt hún sje oflof-
ab iarrd; þú segir sjáifur, a& hún geti verifc gott
land, en irvab er a& því a& fara tii gó&s lands,
þótt þa& sje oflofafc? e&a getur&u ekki unnafc
löndum þínuni gó&s? J>ú segir: „a& reynslan
hafi sýnt a& Ameríka sje oflofab land“, en þa&
vir&ist mega bæta því vi&, a& hún sje líka „of-
lastafc land“ og sem eitt dæmi af þúsund má
nefna þig.
Ab menn vi&Iiafa lijer i Amcríku miklar
ýkjur og lygar (Humbug) neitar enginn, en þasr
eru optast svo bersýnilegar, a& þa& cru ekki
nema óa&gætnir og ókunnir menn e&a vitleysing-
ar, sem trúa þeim og iáta tælast af þeim ; t. d.
þab er tii lækniugar kemur, þá eru til mörg
hundru& lyfjategunda, sem iiver um sig á a&
lækna alia hugsánlega sjúkdóma; læknir einn
auglýsti þa& í vetur í blö&unum, a& hann hef&i
fundib þa lyf, er iiann gæti gjört „daufcan mát“
niefc og svo frv. Opt má lesa þa& augiýst, a&
þessi og þessi vara sje hin bezta í heimi, a&
þetta og þelta fjeiag sje hi& rfkasta, tryggasta
og bezta í heimi, ab þessi og þessi landshluti
sje hinn frjóasti í allri Ameríkti og svo frv.
en þessu gjöra kunnugir menn ekki annafc en
hlægja a&, enda sjer hver ma&ur, a& þa& er ekki
til annars. þú vilt a& vjer skulum gjörast vík-
ingar og fara a& si& hinna lieifcnu fe&ra vorra,
gleymandi því, a& vjer erum kristnir menn, og
og gyrfca oss sverfci og taka oss skjöld vi& hlib
og afia oss (jár me& ránum ; þa& kallar&u frægfc
og frama, en ekki þa& a& afla sjer fjár meö
hðndum sínum á ieyfilegan og kristilegan hátt.
Vjer viljum enda þessa aihugasemd vora me&
því, a& óska löndum vorum og bræ&rum á Fróni,
gó&s gengis og allra gófcra framfara, en þess
leyfum vjer oss a& krefjast, a& enginn tortryggi
oss a& óreyndu e&a reyni a& útbreifca iygasögur
um oss og þa& land, sem vjer nú búum í, þa&
ver&ur oss a&eins til ama og hneyxlis, en hon-
um til svívir&ingar einnar, þyí a& sannleikurinn
verfcur þó á endanum ofaná í þessu efni sem
ö&ru, eins og reynslan hefur og sýnt þa& er til
Noregs kernur og fleiii landa, þar sem menn
lengi vel bör&ust vi& a& liindra útflutninga me&
lygum og þvættingi, en sjá nú a& þa& er farifc
ab duga lítifc.
Milwaukee 17 júlí 1873.
Jóhannes Arngrímsson. Pall J>or)áksson. Jón
Gíslason. Ólafur Gufcmundsson. Olafur Oann-
esson. Jón Haildórsson. Arni Gu&mundsson.
Jónas Jóusson. Haraidur J>orláksson. Jakob
Palsson. Stefán Stephensen.
*
A& vjer undirskrifa&ir, nýkomfiir hinga& til
Milwaukee, eigi höfum enn fundifc neitt rang-
hermt af því, sem vjer höf&um lesib á Fróni
frá löndum þeim, er hjer voru fyrir, vottum vjer
hjer me&.
Jón Pálsson. Sigfús Magnússon. Benidikt
Jdnasson.
Úr hrjefi frá hcrra stúdent Páli J>orlákssyni
f Milwaukee St. 238 , Wis U. S., d. 17. júlí
1873. „Vefcur er hjer ágætt, eins og vant er,
nerna hitinn verfcur kannske sumunr nokkufc
þungbær (100° F. í skugganum) — hjerum 37^° á
Reumur — heilbryg&is ástand gott manna á nre&-
al ; smá fjöigar löndum lrjer. — Jeg irefi eigi tíma
til ab skrifa yfcur neinar frjettir í þetta sinn*1).
TVEIR FUHDIIt GRANUFJELAGSINS.
I.
Ari& 1873 hinn 25. dag júiímána&ar var
aukafundur Gránufjelagsins haldinn á Akureyri
cptir áskoruri nokkurra fjeiagsrnanna og sam-
kvæmt auglýsingu í 37.-—38. bla&i Nor&anfara.
En tHgangur fundarius var sá, a& fá skýringar
um samning nokkurn, er framkvæmdarstjóri fje-
lagsins haffci njört á Englandi í nafni Gránu-
fjelags um sölu á hestum og saufcfje Til
fundarstjóra var kosinn Einar Ásmundsson f
Nesi, eri til skrifara Pjetur Sæmundsson og Stef-
án sýslunra&ur Thorarensen á Akureyri.
Eptir a& uindarmenn höffu samþykkt nrefc
atkvæfa fjöida, a& funduiinn yr&i haidinu fyrir
luktum dyrum a&cins af fjelagsnfonnum þeim
er atkvæ&isrjett eiga, var tekið til uinræ&u mál-
i& um fjena&arsölu framkvæmdarstjóra, Tryggva
1) Brjef þetta nre&tck jeg 18. sept. næst!.,
og uni leí& anna& brjef úr Mif dölum í Dalasýslu,
dagsett tveimur döguni fyrri en brjef Páls. Af
þessu m_á ráfa, hversu enti gengur me& brjefa-
hurb á íslandi. Ritst.