Norðanfari - 08.05.1875, Page 1

Sendur kanpendum hjtr d landi
htsstnadarlaust f verct db g, 30
arkir 3 krónur^ einstök nr, 16
attra, sölulaun T. hvert,
14. ÍK.
mmmi
Autjtýsingar eru teknav i hlad
id fyrir 8 aura hver lina.
Vidíiukablöd eru prentud á
kostnud hlutadeigenda.
AKUREYRI 8 MAI- 1875-
JK 33.-84.
ENN TIL þJÓÐÚLFS.
Af 10. tölubl. f>jóðóll's þ. á. cná ráf)a þaí>,
af ritstjörinn hefur tekib ósiinnt upp abvörun
þá er vjer beindum af honum í Nf. nr. 3.—4 ,
og sem vjer gjörfum í góbum tiigangi. Vjer
sem sje álitum þaf hollara fyrir hann og þjófc-
ðlf, afc hann gæíi sig rem minnst við pólitík,
en riiafci þeim mun meira um þær vísifidagrein-
ir sem hann er betur heima í. Vjer mundum
samt ekki hafa tekifc os3 þafc mjög nærti, þó
ritstjórinn heffci hreitt afc oss einhverjum ónolum
fyrir þessa einlægni vora, en hitt þykir oss
kynlegt, afc hann skuli skeita skapi sfnn á Nf.
sem er honum afc öllu saklaus, og þafc mefc
þeim fúkyrfum, sem enda „hei&ingjar“ mættu
bera kinuiofca fyrir, bvafc þá eins krisinir menn
eins og ritstjórinn þykist vera. Kitst jórinn
bregfur Nf, um „Barbarisme“, nleirburfc“ og
„£0rt“. Hvafc meinifc þjer mefc „barbarisme*
htrra ritstjóri! Máske þafc sje þafc, afc Nf. ber
ekki kápuna á báfcum öxlum eins og þjófcólfur.
Engin ntun voga afc segja þafc, afc ritstjórinn
fari rnefc „leiiburb“ f bundfnni ræfcu, því þafc er
eflaust hans besta verk afc yrkja, en hamingjan
hjálpi oss þegar kentur til óburdna stflsins.
þjer hljótifc ab vera slegin af hættulegri blindu
hérra ritstjóri! ef þjer ekki sjáifc, afc þjófólfur
yfcar er svo kámttgur af dönsku slettum, mál-
leysum og orfcskrípum, afc hann er naumast
Bheifingjum* bjófcandi. Og hvafc Bgortifc“ snert-
ir þá viljum vjer minna yfcor á hifc forna spak-
mæli : »Orag fyrst bjálkann úr þínu auga
o. s. fr«“.
því er rilstjórínn hefur beint sjerstaklega
afc oss, þurfum vjer ekki mörgu afc svara, því
bann hefur fátt hrakifc af því er vjer sögfcum.
Hann fer nokkrum orfcum um framgöngu sína
á þingvallafundi 1873, og afc hann hafi orfcifc
þar ( minni hiuta mefc Jóni Sigurfcssyni, til afc
andmæla uppástungum nreiri hlutans um ,per-
sonal-union“ o. fl. þetta vissi nú hver mafcur
setn var á þingvallafundinutn áfcur. En því
getur hann ekki þess ritstjórinn, sem miklu er
frófclegra, og hann hefur orfcifc svo frægur fyrir,
afc í fundailokin gtkk hann inná ailar uppá-
stungur meirihlutans, og baufcst aufcnrjúklega til
afc fara á konungs fund til afc frarofylgja þeim.
Um þetta heffi ritstjórinn ekki átt afc þegja, því
þab gelttr mafur kallafc „fína pólitik“. þafc
getur vel verifc. afc Dr. Eosenherg sje nú geng-
inn úr flokki bænda vina, efca hinna svo köll-
ufcu „vinetri manna“ í Ðanmörku. Urn þafc má
ritstjóranum vera kunnugra en oss, og þafc er
ekki svo látítt erlendis, afc enda merkir menn
hverfi frá einum flokki tii annars, þegar þeim
ræfcur svo vifc afc Itorfa. En vjer getum þá
nefnt marga afcra merkismenn Dana, sem vjer
ætlum afc sjeu fastir í vinstri flokki, ef vjer á-
litum þess þurfa, en hjer er ekki ágreiningur
urn nöfn, heldur ttm stjórnarstefnu vinstri manna.
Og þó ritstjórinn þykist vel afc sjer í stjórnfræfci,
þá leyfum vjer oss afc segja þafc, afc hann er
hvorki bær nje fær um afc fyrirdæma stjórnar-
stefnu vinstri manna, sem vitlausa og óliafandi,
enda verfcur hatm afc halda oss til gófca, þó vjer á-
lítum þafc, er hann hefur sagt um þetta í þjófc-
<5113, tóma markleysu og hjegóma.
V|er 'kvefcjum svo ritsijórann afc sinni, og
óskttm honum og þjófcólfi hans allra beiila.
Skyldi hann fínna kóllun hjá sjer til afc setja
ofan! vifc oss aptur, fyrir bersögli vora, þá von-
um vjer hann gjöri þafc svo kurteyslega, afc
honura verfci eigi sjálíutu til minkunar, og allra
sízt afc hann fari afc sletta til þeirra sem honum
eru mefc öllu saklausir.
Nokkrir kaupendur þjófcólfs.
BRJEF
til fjallkonunnar í marz 1875.
Eldgamla ísafoldl
Jeg sendi þjer stutt ávarp í vetur, en hef
-ekki, sem stendur nokkurn vott til þess, afc þafc
hafi komizt með skilum, þú færfc mörg brjef
árlega, meb ýmsutn hætti ritnfc, elskafca fóstur-
urmófcir! kannske þjer hafi líkafc mifcur, afc jeg
haffci hvorki stýlafc nje stafafc ávarpifc, á svo
hreinu máli, sem náttuglur hafa fundiö þafc bezt
ritaö á Arkai brjefum Nóa-sona, efca afc jeg hatfci
orfcií) á eptir tímanum f því, afc byrja eigi fyrstu
línu þess nifcri á mifcju blafci og nógu aptarlega ;
hib fyrra öisakaíiist af þvf, ab til eyjanna er
nú ekki talafc daufcramáli, heldur því, sem vifc-
gengst mefcal barna þinna; og hifc sffcara kalla
suniir ab kenni af tilgerfc efca óvenjulegum hje-
gómaskap; aö öfcruleyti skal jeg reyna, þá rita
þjer, ab fylgja verstu og sífcustu tímurn.
Frjettirnar, sem nú veröa efstar á baugi,
eru haffcar eptir herra þjófcólfi og yngisinærinni
Isafold, setn ráku vifc í Breifcafirfci um leið og
þau fóru vestur utn frá Reykjavfk. þau sögbu:
afc fjárkláfcinn liffci fullu fjöri á sufcurlandi, og
væri þar búinn afc dreifa sjer inn til 3 sýslna.
þeir, sem heyrbu á sögu þessa, töldu hana hel-
ber ósannindi, líklega smifcafca, eins og margt
fieira, BCvUrberranutn t;i áinælis, er ættu mikiu
heldur ógleymanlegt hrós skilifc, í árbókum þjófc-
arinnar fyrir, ab þeim heffci þó loksins tekist á
voru landi Islandi, rnefc einstakri þolinmæfci og
litium kostnafci um 19 ár, og samkvæmt regl-
um skynsömustu þjóta, ab útrýma kláfcanum mefc
lækningatilrauninni (!). Surnir hjeldu því, ab
hvorugt þeirra þokkahjúauna kæmist klakklaust
af fyrir slíkan uppljóstur, og ab þau mundu
vægfcarlaust dæmast á næstu ferfcum í tugthús-
ifc á Stykkisliólmi, er þar var hyggt í vetur,
eptir þessara tíma naufcsyn 0g þörfum, afc sögn
fyrir 16 kr. efca eitthvab lítifc meira; þab væri
eigi afc undra þó þjer fuglinn, fuglinni sárnafci
ef afc svo tijótt skyldí gefast í gerfcaispyrfcur
aö nafna þín yrbi fyrirslíku óhapjii, gieddu þig
í hifc minusta vifc þá von, afc einhver finnist
þar svo hjartagófcur, er ráfcleggi stúlkunni ab
styrkja sig á nokkrum dropum af lífsins balsami
áfcur en hún gengur í þann kvalastab, — þá
lagast allt betur.
Jeg satndi ritgjörfc vifcvíkjandi fjárkláfa-
málinu, er prentufc var í Reykjavík 1865, og
reyndi þar meö um leifc, afc eyfca misskilningi
þeim, er orfcifc haffci um upphöf fjárkláfcans á
18. öld, og sýna, hvernig hann heffci fluttst
hingafc mefc útleuzku saufcfje ; og má þafc enn-
fremur sjá af nefcanraálsgrein í Olavii ferfcabók
bls. 382; einnig af J. Erichsonar Fotberedelse
til hennar, afc þeim klába varfc eigi fuilkomiega
útrýmt fyrr en 1779 mefc n i fc u r sk u r fc i, eptir
afc hann haffci dreift sjer ura 15—16 sýslur í
landinu. Um átnælt þafc, er Skúli aflafci sjer
meb þv(, afc hafa flutt kláfcaveikt fje til
landsin8 mót betri ráfcum, og skipt því nifc-
ur á 6 bæi sunnanlands, þarf hjer eigi afc ræfca,
gengur hverjum , fyrr og sífcar, nokkufc til
gjörnings síns; en afc líkindum heffcu verk-
smifcjuinar oifcifc afc hætla, þó til þeirra lteffci
fengist betri vinnuuil, og stofurnar ekki brunnifc;
þafc er og ágæt regla in civilibus qvisqve: suppo.
nitur bonus doncc contrarium probetur, þó ab
— 49 —
hún inspiretualibus hljófci þannig: qvilibet
præsumitur m a I tt s donec probaetur contrarium.
I áminnstri ritgjörfc er tekifc fram, bls. 53,
— 54., þafc sýslumafcur sál. M. Ketils-on hafíi rit-
afc um fjárkláfcalækningar, er hann endafci með
þessum orfcum: „Ðaufcinn daufcinn er þafc viss-
„asta, kostnafcarminnsta og heilnæmasta mefcal,
„öll önnur eru óviss, háskaleg og kostnafcarsörn“.
En Erichsons orfc, þegar hann hefur taiifc hvern-
ig kláfcanum hafl orfcifc útrýmt úr landinu,
hljófca þannig : „Herved er Landet næst Hitn-
„iens Velsignelse ei alene blevet befriet igjen fra
„denne saa almindelig ödelæggende Plage, men
„Man haver og derved faaet en fuidkommen
„Visiied om, hvorledes Man skal gaae dette
„slags Ulykke i-möde, om den skulde nógen Tiid
„komme igjen. Jeg haver alt saa troet, „at det
„var nytiigt, at optegne stykkevis hvad jeg vidsla
„der om, at Efterkomerne kunde have saadan sam-
„lede Efteretninger, angaaende den Omgang, sotn
„her er bleven brtigt, at de, naar det behöves
„kunde benytte denn uden som denne Gang
„först at have nödigt, at see saadan en Plage an,
„og sukke under dens ödeiæggende Virkninger, i
„mange samfælde Aar, uden at vide, hvad de torde,
„eller skulde gribe til, for at faa den standset“.
þafc er ennfremur yfir allt Iand knnnugt,
undir nærveiandi fjárkláfcamáli, ab þeir, sem
fylgdu áfcurtöldum ráfcum og reynslu í Norfcur-
landinu -.þegar kláfcinn dreiffcist þangab, gátu
snögglega aptur útrýmt honum þaían rnefc nifc-
urskurfci á sýktu og grunufcu fje, fyrir rögg-
samlega og þakk'jptisverfca tiihlutun amlmanns
Havsteins, er leit meb henni meir á amtsbúa
sinna heillir en afc hann uppskæri þarvifc nokkr-
ar sjerdeilis hágsældir fyrlr sjálfan sig, einDÍg
haffci hann áfcttr ásamt vesturlands-amtmann-
inum farib fram á, meb frumvarpi því, er
þeir lögfcu fyrir aiþing 1857, niburskurb á sýktu
og grunufcu fje í sý.slum Sufcuramtsins, og er
á þafc drepifc í meirnefndri ritgjörfc minni, samt
ab aiþing hefbi eigi fallizt á frumvarp þafc, en
samib annafc, er hljófcafci um, ab nifcurskurfcur í
kláfcasýsliinum skyidi verfca mefc þeirii takmörk-
un, ab sjeihver bóndi mætti setja á vetur ær-
fje — væntanlega sjúkt og grnuub — allt aö
100, og ákvafc skafcabæturnar fyrir slíkan nifc-
uiskurfc til 9000 rd., en hvernig gátu þær átt
sjer stafc, mefcan ab sýkinni var vifchaldifc á
bæjunum í óskornu kindunum, og landib hlaut
eins eptir sem áfcur afc standa í hættu fyrir
Itennar útbreifcslu? því reyndar eiga sufcur-
amtsbúar aidrei endutgald skilib fyrir þann
nifcurskurfc, er þeir gjöra þar, einungis til þess,
ab þeir eigi því hægra afc fratnhalda lækn-
ingagutli sínu ," "og aidrei ætti heilbrygt fje
þangafc afc rckasf, fyrr enn full sönnun væri
fengin fyrir, að allt kláfcafje væri þar nibur-
drepifc og Uláíahúsin nifcurrifin og önnur ný
aptur byggfc. {iafc viii nú liggja, eptir áfcur-
ursögfcu opifc fyrir, ab algjörlcgur nifcurskuríur á
öllu kláfcaveiku og grunufcu fje hafi hjer á landi
á næstlifcirmi og þessari öld reynst hifc eina á-
reifceniega og hentugasta mefcal til afc útrýtna hon-
um, og ab þjófcin hafí því einmitt átt fullkomnustu
lieimtu á afc þafc væri biúkafc, og menn töldu
víst, afc þegar svo almennt tjón voffci yfirland-
inu, afc eigi mætti annari reglu fylgja en þeirri
sem velferb þess útlieimti; en þvert á rnóti hafa
sunnlendingar hafnafc nefndu varuar mefcali og
frauihaldið lækningunum á hinu sýkta fje sínu
um undanfarin 19 ár, og einugis alifc kláfcann
mefc þeirn, sjer sjálfam til mæfcu og kostnafcar
og öfcrum tii skafca og sundurlyndis, og meíi