Norðanfari - 29.05.1875, Blaðsíða 4

— 68
sögnlnni, ncroa hann sje {ia?> barn, ab þekkja
hana eigi, sem eigi er heldur fráleit tilgáta
eptir því, ab hann segir meistara J(5n V'dalín iiafa
verib biskup á Hdlum, sem auísjáanlega kemur
til af líttskiljanlegri fáfræíi, en eigi af ógáti,
þar sera þa& stendur elns í ölliim, þýf ingum skýr-
ÍDgarinnar á önnur tungumál ; þa& mun dhætt
mega fullyrba, a& allir heilvita alþýfcumenn á
Islandi vita, hvar meistari Jdn var biskup, en
slíkt og þvílíkt vita eigi vorir lærdómsmenn,
er eiga af) fræia alþýímna og, meira ab segja,
hennar tilvonaudi fræíara; hiifundurinn hlýtur
hjer á ofan at> vera of aomlega ab sjer í sögu
Skálholtsbiskupa, því þab er, ab iikindum, meira
ab kenna vanþekkingu, heldur en vitbresti ebur
hlutdrægni , ab hann sleppir úr merkismanna
tölu slíkum og þvílíkum, sem Oddi biskupi Ein-
arssyni, roeistara Brinjúlfi Sveinssyni og jafnvel
meistara Jdni Arnasyni ; þar á rodti telur hann
0gmund Pálseon: hann var víst fullt eins
merkilegur skipstjdri og farmafureins og bisk-
up, og hans helzt getanda ef satt skal segja,
ab því leyti, sem hann var sffcastur kaþólekra
biskupa í Skálliolti, og ab Danir sviku hann og
níddost á honum.
I skýrslu um forngripasafn Islands íReykja-
vík II, bls. 66 er nokkur villa sprottin af d-
kunnugleika höfundarins. Fyrst er þess ab geta,
ab Ólafur Stefánsson sat af) Leira, ef til vill,
ásamt lengdaföfur sínum, um nokkurn tíma
eptir af) hann kvæntist 1761, því árib ept-
ir (27. des. 1762) fæddist þeim hjdnum, Ólafi
og Sigríöi, þar fyrsta barn þeirra Magnús, enda
ætium vjer ab frú þórunn Olafsdóttir, (fyrrikona
Eannesar bisknps) hafi fæbst þar líka; hvab
sem er um þetta, þá er þab víst, ab Magnús
konferensráb fór ab búa á Leirá eitthvab 1789
og reisti þar stórkostlegan og skrautlegan bæ,
(eins og síbar á Innra-hólmi, eptir ab fabir hans
var seztur í Vibey), stób sú bygging dhöggub
fram yfir mibja þessa öld , unz Jdn Ama-
son dbrm. minnkabi húsin ; er þab alkunnugt,
ab sá bær var í þá daga lalin einhver mestur torf-
bær, (og annar á Innra-Hólmi) eptir fall biskups-
stdlanna, svo vjer efumst mikillega um, ab meira
hafi verib varib í hinn eldra, er brunnib halbi
1769; sá bærr, er Magnús Ijet reisa var og ein-
mitt meb þverbyggingu, eins og uppdrátturinn
sýnir ab hinn eldri iiafi verib; þar voru 4 her-
bergi nibri alþiljnb í hóif og gdlf og litub, meb
ofnum og 5 matreibsluiiús meb stó og reykháfi
dr tigulsteini lírndum. Jdnas Scheving fór ab búa
á Leirá eptir Magnús og bjó þar 4 árum leng-
ur iieldur enn í ekýrslunni stendur, nl. til dán-
ardægurs 1831.
I mörgum fieirum bdkum og ritum vorra
daga eru margar villur og missagnir líkar þeim,
er hjer bafa verib tilgreindar, töknm vjer til
dæmis nýju jarbabdkina, þar sem mörg bæja-
lieiti eru skarn-röng og sett eins og alþýba hefir
afbakab þau meb tímalengdinni, í stab þess, ab
þau hefbi átt ab iaga, er aubvelt var ab gjöra
vib mörg þeirra , eptir Landnámu og öbrum
sögubókum vorum; eitt dæmi, mebal fjölda-
margra, uppá þetta eru KvígBtabir á Mýruin;
þann bæ nefnir nú og prentar hver um annan
þverann Hvítstabi, en hitt nafnib mun efiaust
rjettara eptir Kvíg, sem nefndur er í Egilssögu
Rv. útg. bls. 78. Vjer lyktum þessa litlu grein
meb þeim ummælum,ab oss þykja ofrnikil brögb
ab iiirbuleysi, óvandvirkni og ófróbleik ýmissra
menntabra manna, í ræbum þeirra og ritum, um
vora daga, þótt fæzt sje bjer tiltýnt af inu
marga sem til er þessu til sönnunar, og leyf-
um oss ab kvebja lesendur, ab þessu sinni, meb
abdáanlegri málsgrein, lagabri eptir nýju Lestr-
arbókinni handa alþýbu: oss þykir þeir, eptir
þeim göllum, er vjer höfura „uppgntvab“ (eins-
og Kolumbus Ameríku) án þess þd ab fara í
nokkra leit, mibur en skyldi „uppfylla þann
tilgang, sem þeir eru menntabir í“.
„Hvaban kennir þef þennan
þórbr andar nú handan“.
Ritstjdri rNorbanfara“ befir heibrab mig meb
því ab taka upp í blab sitt nr. 53.— 54 f. á. grein-
arkorn er segist vera frá „nokkrum kjdsendum í
Austurskaptafellssýslu, sem ekki sóttu fund“
(3: kjörþing næstlibib haust). Ab vísu er
greinin dálítib andfúl, en þó fremur fátækleg
ab innihaldi, nema ab því leyti, sem hún skýr-
lr frá eiginlegleikum mínum. þeir eiga ekki
, vera »'jöfí yfirgrips litlir, og ætti jeg lík-
ega ekki ab verfa fyrstur til. ab mæla þá
t’afl er lakast, ab greinin er fremur
Ojos i þess ab geta álitist göenug afsökun
fynr kjósendurnar,.ab sækja ekki fundinn. Hafi
þa ven ein regin skobun þeirra Austurskapt-
fellmga »ab margt væri þrí til fyrirstöbn, ab
kjosa m.g til alþingis" þá var þa& þvf nieirj
hvöt fyrtr þa ab sækja kjörþingifc, 0g neyta
kosningarrjettar síns gegn mjer, og opDa aug.
un á binum blindu sbrít&rum“ sínum, er gáfu
mjer þar atkvæbi ; en meb þvf þeir ekki gjörbu
þab, þá getur ekki greinin haft þann tilgang,
sem þeir segja. þab var annars óþatfi fyrir
höíundana ab taka þab fram, í hverju skyni
þeir hafa samib og sent slíka grein í blöbin;
hún lýsir því sjálf svo berlega. Greinin er
sem sje líkust kálffullri belju, sem varla getur
vagab, en slær flói halanum í allar áttir. þar
er fyrst og fremst byrjab á því ab leggja Gubs
nafn vib hjegdma; en oss er þd kennt ab þab
eigi ekki ab vera. þá Virbist sveigt ab því, ab
abferb kjörstjdrans iiafi ekki verib rjett,mebþví
liann hafi „sett dbrjdtanlegan slagbrand fyrir
allar frjálaar kosningar“. jþetta þyki mjer mein
ab sjá á prenti, því mjer, og öllum sem til
þekkja, er þab full kunnugt, ab sýslumabur okk-
ar er manna frjálslyndastur, eins í embættis-
færslu sinni, sem í öfru tilliti. þetta er því
ekki nærri svo gdögjörn tilgáta hjá höf. til kjör-
stjdrans, eins og liann hefir unnib til. þá kem-
ur til „Dana“ og „yfirmanna minna“, sem eiga
ab vera svo miklir einfeldningar, ab láta mig
villa fyrir sjer sjdnir „svo þeim sýnist ætíb á
endanum hib sania og mjer“!I Faifega fer jeg
þá líklega meb vefalings sdknarfólkib mitt, sem
er svo dlukkulegt ab verba ab nota prestsþjdn-
ustu af mjerl En — um ieib og allir þeir,
sem nú eru taldir fá „þefinn" af greininni, —
þá er jeg þó alltaf aufsjáanlega abalumtalsefn-
ib. Jeg játa þab fúslega, og hef alltaf gjört,
ab jeg hef „fnllndg ab gjöra“, því þab er jafn-
vel langt um of mikib, — en þab má varla leggja
tnjer til lasts, þd jeg hlýbi prdfasti mínum f því,
ab þjóna hinum prestlausu sdknum, sern næst
eru; — en þessi „nýji þjenari minn“ veit
jeg ekki hver er. Jeg befi aldrei haft og hefi
ekki enn þá nokkurn þann þjenara, hvorki nýj-
an nje gamlan, sem Ijetti undir meb mjer vib
prestsverk mfn; svo þab var ndgur tíminn ab slá
bann meb halanum, þegar bann var orbinn til.
Jeg hjelt ekki ab „nokkrir kjdsendur í Austur-
skaptafellssýslu* mundu láta sjer svo annt nm
„allan búskap“ minn, hversu „umfangsmikill“
sem hann kann ab vera. ab þeir ekki tímdu ab
láta mig fara á þing, svo bann skyldi ekki fara
úr lagi. þd jeg eigi ab vera og „hafi lengi
verib pottur og panna“ f hreppstjdrninni í Kleifa-
hrepp, þá eiga hreppBbúar mínir þab mest á
hæitu(l), ab missa af mjer um þingtímann ; þab
kemur því ekki öbrum vib en þeim. Hinir d-
mala unglingar eru látnir vera vib útivinnu, en
ekki bdknám, um beyskapartímann; og pdstaf-
greibslu embættifc, eins yfirgripsmikib(I) og þab
er, þarf varla ab fara f dvifcrábanlegu dlagi,
þd jeg sje ekki vib afgreibsluna einnsinni efca
tvisvar, hversu „dvibjafnanlegur“, sem jeg ann-
ars kann ab vera. þab eru dsannindi „ab jeg
vilji meira af störfom en jeg hefi“, — en þdtt
jeg hafi einhvern vott af tilhneigingu til ab fá
embættislaun mín aukin, þá ætla jeg ab þab
muni ekki sitja ofvel á sumum hverjum þeirra
f Austuri-kaptafellssýslu, sem ekki sdttu fund,
ab brígsla mjer um þab. Eptir fyrirmæinm
stjdrnarskráriniiar er mjer þab ekki dkunnugt,
ab jeg verb ab sjá um ab embættum mínnm
verbi þjónab meban jeg er á alþingi, svo ab yfir-
bobarar mínir álíta ab nægi; en jeg ætla afc jeg
eigi um þetta vib prófast minn; hann er hjer í
Vestursýslunni, og kann sig Ifklega ekki svo, ab
hann rábgist um þab víb þá Austurskaptfellinga,
sem ekki sdttu fund.
þegar kemur til allra þeirra d — legu
eiginlegleika, sem greinin einkennir mig meb,
þá lítur svo út, sem höfund. hafi haft „á nös-
um sjer biillnr“ þær, er þeir hafa sjeb næsfa
óglögglega meb. þab er „dnmræbilegt“ ab
nokkur mabur sknli hafa „fundib púbur í“ því
ab láta því líkt á „þrykk“ út frá sjer ganga.
„þetta framanskrifaba skal vera afsökun
mín“, þareb mjer í Norbanfara er legib á hálsi
fyrir þab, ab jeg skyldi vera svo diarfur, ab
taka á mdti kosningum til alþingis 1875.
Prestbakka 23. marz 1875.
Páli Pálsson.
„Islen<língiir“.
Báglega gengur Páli gullsmib útgáfa „Is-
Iendings“ ; þab er sagt núna ab Páll tetrib sje
farinn ab bila fyrir brjdstinu. Ilann legg»
ur líka allt of mikib á sig garmurinn, þeg-
ar pdstarnir eru á ferbinni, því ab hann ber
sjálftir ailan „fslending“, sem aptur er sendur
utanaf landinu af pdsthúsinu heim til sín. Og
þab er ekki lítib verk. þab tekur upp á brjóst—
ib ab tarna Svo tekur þab líka uppá gull-
smibs-gefsmuni ab þurfa ab greiba tvöfalda borg-
un bæbi fram og aptur undir „Islending“. Núna
seinaBt þegar pdstarnir komu í byrjuninni á
maí er sagt ab bann hafi farib 6 íerbir neban
af pdsthdsi klyfjaíur af „Islending® endursend-
um og somum pökkunum fylgdu skammir. þab
gjörbi nú ekkert tii „hákarlinn er ekki hörund-
sár“. En þessar Islendingsbyrbir taka uppá
brjóstib, því ab Páll skinriib er væskilmenni tii
líkatnans burba , en mikil sálarhetja er hann 1
þab amar annars margt ab honum út úr þess-
um Islending; hann er nú alveg húsnæíislaus
fyrir þessi þúsund exemplör, sem upp eru lögb
af „Islendingi*. þab er sagt, ab hann ætli sjer
nú í sumar ab reisa stdrt steinhús, tvíioptab.
Sumir halda ab þetta hús eigi einungis ab vera
til þess ab geyma „Islending“, en þab þykir
mjer varla trúlegt. þab er alltof dýrt fyrir greyib
hann Pál, nema hann eigi sjer ab einhvernGub
í Görbum. þá gæti mabur skilib allt. Jeg fjekk
núna nýlega brjef norban úr Húnavatnssýslu, og
sendi jeg ybur, háttvirti ritstjóii. dálítinn kafla
úr því: „Hjer úr sýslu er blabib „Islendingur“
gjörbur útlægur og fer hann nú nteb pósti sub-
ur til föbur síns til ab forfca sjer vib brennu ,
því ab hann þykir ekki í húsum hæfur, því síb-
ur kirkjugræfur, og varla þykir hann nýtur til
ab brúkast nema í sk...........blab; sömu dt-
reib býst jeg vib ab „þjóbólfur" fái brábum í
Noríurlandi*.
AUGLÝSINGAR.
Nýtt mebal vib holdsveiki. Meb því jeg
frá kunningjum mínum á Englandi befi fengib
fulla vissu fyrir því, ab á Indlandi. þar sem
holdsveiki er víba mjög almenn, sje fundib nýtt
mebal gegn veiki þessari, er taki öllum öbrum
iangt fram, þá hefi jeg gjört rábstöfun til ab
þetta mefcal geti verib komib hingafc, svo fljótt
sem aubib er, og mun jeg Iáta þab dkeypis í
Ije á hinum fyrstu 6 sjúklingum eba tveim úr
hverju amti, en sjálfir verba þeir efca þeirra ab
kosta veru sína hjer meban á lækningunni
stendur.
Sjálfsagt dska jeg helzt , ab hinir fyrstu
sjúklingar væru eigi mjög yfirkomnir af veik-
iiini, en þó svo, ab veikin væri defandi og aub-
sjen á þeira öllum.
Jeg mun gjöra mjer allt far um , ab ná
mebali þessu frá Indlandi svo fljdtt sem kostur
er á. Vitneskjan um, ab mebal þetta geti ver-
ib hingab komib, mun jee fá á lestunum, og skal
jeg þá nákvæmar skíra frá þvf, og nær sjúkl-
ingarnir gætu komifc til mín.
Jeg vona afc allir blabamenn vorir taki þessa
auglýsing mfna í blöb sín.
Reykjavík, 10. apríl 1875.
J. Hjaltaiín.
— þeir sem þarfnast abgjörba á vasadrnm,
stundaklukkiim og öfcru smávegis, eba vilja láta
smífca skdfhdlka, gtillhringa o fl., geta fengib
þab, gegn sanngjaruri borgun, hjá mier undir-
skrifubum, sem bý í svonefndu Indriba- eba
barnaBkdlahtísi hjer í bænum.
Akureyri 22. maí 1875.
Teitur Tómas Ingimundarsou.
— Almennur prentsmibjufondur verb-
ur hatdinn á Akureyri, mánudaginn 21. júní
næstkomandi.
— Ljdsraufcur hestnr, eigi eldri enn mifcaldra,
f minna lagi afc vexti, játnafcttr á þrem fdtum,
nýaffextur, velgengur og viljugur í spori, mark :
biti aptan hægra, hefur í þessum (maí) mánufci
kotnib fyrír úti í Hvalvatnsíirbi, og má eigandi,
mdti borgun fyrir þessa auglýsing og sann-
gjarna þdknun fyrir gæzlu á hestinum, vitja
hans ab Hdli í Höfbahverfi hjá
Sveini Sveinssyni.
FJÁRM0RK.
Fjármörk sóknaprestsins síra Stefáns Árnasonar
á Hálsi í Fnjdskadal : hamarakorið
hægra, blabstýft aptan vinstra.
Tvínnmib aptan hægra, blabstýft apt.
vinstra. Brennimatk: S. A.
----Magnúear Baldvinssonar á Hálsi í
Fnjdskadal: Stúfrifafc hægra, stýft
vinstra og gagnbitafc. Brm : M. B.
----Sigurfcar Jónssonar á Hálsi í Fnjóska-
dal : Stúfrifafc hægra, biti frainan
vinstra. Brennimark: 18. 9.
Eigandi og dbyrgdarmadur: BjÖM JÖDSSODi
Alcureyri 18T5, B. M. Stephdr.sson.