Norðanfari


Norðanfari - 03.06.1875, Blaðsíða 2

Norðanfari - 03.06.1875, Blaðsíða 2
þar næst leyfura vjer oss aS stinga uppá fiúsaskatti í Reykjavík og ciiruTn verzlun- arstöium landsins, bæbi af íbúíar- og geyraslu- hiisum. þa& er alkunnugt, ab flest þessi hús cru eign erlcndra kaupmanna sein hafa hjer ar&samann atvinnuveg af verzlun sinni, en sem eigi gjalda annat) til almennra þarfa, en hib iitla skipagjald eptir lögum 15. apríl 1854. Um uppbæb skatts þessa þorum vjer eigi at) ákveta, því oss skortir næga þekkingu á ásigkomulagi þessara húsa, en eblilegast þykir oss at) skatt- urinn sje álagtur eptir virbingarverti húsanna, en eigi eptir stærí) þeirra. Engin á- stæta þykir oss til aíi undanþyggja hús embætt- ismanna og borgara í kaupstötum skattinum, því slík húseign er jafn artsöm og áreifcanleg sem hver önnur fasteign, eigi sízt sí&au farib var at) tryggja hús þessi fyrir eldsvofca. Eptir kringumstæfcum virfcist ástæfca til afc undan- þyggja opinberar byggingar húsaskatti, hvort sem þær eru í Reykjavík efca annarstafcar. Og loks leyfum vjer oss afc nefna t e k j u- skatt af embættismönnum, sem vifcunanlega eru launaíir. Vjer böfum áíur tekifc fram þá afcalsetningu, afc hver mefclimur þjófc- fjelagsins eigi afc leggja til þarfa þess eptirsínumkringumstæfcum. Og því skyldu þá ekki embættismennirnir eiga afc gjöra þafc, sem flestir munu hafa notifc meiri efca minni hagnafcar af hinu opinbera, svo sem bennslu í skúlum o. s. frv. þafc er vitaskuld afc sökum þess afc margir embættismenn eru mifcur launafcir en skyldi — svo sem prestar á hinum rýrari braufcum o. fl. — verfcur afc binda skattinn vifc vissa tekju upphæfc, t. d 5 efca 600 rd. og þeir afc vera lausir vifc hann sem minni tekjur hafa. Eins verfcur afc draga frá tekjnnum, aílan auka kostnafc sem á embættinu hvflir, svo sem skrifstofuhald o. fl. svo afc skatt- urinn hvíli afc eins á binum hreinu tekjum em- bættisins. Um npphæfc skatts þessa viljum vjer ckki segja neitt afc sinni. (Framhald sífcar). S P U R NIN G. Mundi eigi vera þörf á því, afc Alþingi skofcafci, efca Ijeti skofca, lög vor um gjafsókna- veitingar ? Alþýfcu þykir ærifc) á sig lagt, þótt eigi bætist á hana, aö kosta ástæfculitlar og á stundum alvcg ástæfculausar málasóknir, risnar af ágirnd hlutafceigenda , af heimsku þeírra og, ef til vill, hjegómaskap, svo eigi sje til getifc annars lakara, afc vjer eigi nefnum allan þann tímaspilli, vinnumissi og jafnvel ófrifc, er slík málaferli hafa í för mefc sjer. þafc yrfcinokkufc löng runa, ef npp skyldi telja öll þau mál, er virzt hafa verifc óþarflega höffcufc á kostnafc al- þýbu, eigi hvafc sízt á inum seinni tímum, eins og lika dóma-úrslitin hafa fyllilega sannafc á- stæfculeysi sumra þeirra; vjer látum oss nægja afc tilnefna þrjúmál: nefnil. hval-málifc á Strönd- um út af því, afc fátækir menn sóttu í hatfcæri, mefc hættu sinni, nokkra bita af hafísföstum hval-skrokki langt undan landi, málshöffcunina gegn .prófasts-ekkjunni í Skaptafellssýsiu, í því skyni, afc svipta hana tíundarfrelsi, þá er hún var búinn afc missa mann sinn, og sífcast allra ifc há-viturlega raufcastriks-mál. þafc er sök sjer, hvern sóma þeir gjöra sjer og þjófc vorri, er slík mál höffca, en þafc virfcist einnig eitt- hvafc bogifc i því, ef landstjórnin skyldi eigi geta synjafc um gjafsókn í þvflíkum málum, hitt sýnist þó taka yiir, afc blá-fátæk og saklaus alþýfca skuli gjalda. NOKKUR ORÐ UM RL0Ð PRESTSINS I LANDAKOTI. Uinum katólska herra J. B. Baudoin í Landakoti hefir liugkvæmst afc láta prenta 4 blöfc, sem hann kallar: „Til Islendinga um Lestr- arbók handa alþýt„“. Eitt af því fáa, sem satt er í bjgfcum þessum er þafc, afc jeg bannafci herra þessurn afc prenta þau stuttu svör, sem jeg gaf honnm upp á þau brjef, sem hann skrifaíi mjer. Satt afc segja þótti mjer minnk- un afc því afc hafa virt svars þennan þvætting hans, sem hver menntaíur mafcur mundi blygfc- ast sín fyrir. Ef nokkur meining verfcur fundin í þessum brjefum hins katólskaprests, þá skyldi hún vera sú, afc honum þykir jeg hafa farifc öfcrum orfc- um, en honum þykir hæfa um katúlsku kirkj- una, páfana og »helga menn“ katólsku kirkj- unnar. Afc hinu leytinu á jeg sjálfur afc geta mjer til, hvafc þafc er, sem honum mislíkar; þafc er afc sögn hans hjer um bil þafc sama, sem herra Lector S. Melsted hefir kennt í samanburfci sínum, herra Procur. P. Melsted í Mannkyns sögunni og fl.; hitt er svo sem sjálfsagt afc jeg á afc forsvara þá og alla. Ilvaö rómv.-katólsku kirkjuna snertir, þá befi jeg sagt þafc eitt um hana, sem satt er, en jeg hefi ekki sagt margt, sem segja mátti. Jeg heffci getafc sagt eptir hinum mesta gufc- fræfcingi á Norfcurlöndum, afc andi sifcabótarinn- ar lieffci vaknafc meb þá bitru umkvörtun, afc Gyfcingatrú og heifcni heffcu Iæfcst inn undir raynd kleikavalds, aö guísorð væri afbakafc mefc mannasetningum, afc svo mætti eigi heita, afc Kristur væri kenndur framar, a fc trúin væri ilestum úkunn afc því, afc eigi væri annafc kennt, en trú á kirkjunaog páfann, f stafc liinnar sálu- hjáiplegu trúar á Frelsarann1. Efca kannske presturinn kunni betur við þau orfc, sem einn af hinuin merkustu gufcfræfcingum á þýzkalandi hefir um rómversku kirkjuna. Er hann setur fram þá spurningu, hvort þafc hafi verið til- gangur Krisls ab stofna kirkju á jörfcunni og Bvarar, afc ef menn meini kirkju eins og þá, sem Gregor VII. og Innocenlius III. (sem óneit- anlega voru hinir merkustu páfar) vildu mynda, efca eins og ákvefcifc var á kirkjuþinginu í Trient (Sess. IV. Ðece. 1. Sess. XIII. Sess. VI Cop. 1 Bellmarin de ecclesia L. III. C. 2. Sess. V.) þá sjc þafc víst afc Kristur bafi ekki viljafc stofna slíka kirkju2. Otfc háskólakeunara C. Ilenrik Schar- lings, sem prentuð voru saina árifc og Lestrarb. kann liann líklega ekki betur vifc, en háskóla kennarinn segir, afc „hin rómverska katólska“ hafi afc eins getafc þrifist á mifcöldunum , sem þurftu bíriingar og aga, en afc hún nú mefc degi hverjum verfci til meiri bölvunar3. þab heffci verib hægast ab segja margt í þessa átt, en jeg vildi tala sem vægast ura hina rómversku kirkju, því jeg vona aö sá tími komi, ab hún losist vifc allar villur og sannleikur kristinnar trúar sigri. Jeg hefi alls ekkert misbermt um páíana, en hlíft mjer vifc afc segja margt sem sagt varb. Jeg vil ekki fletta upp kirkjusögunni fyrir hin- um katólska herra, því hún er samhljófca því sem er í lestrarbókinni. Jeg vil leyfa mjer afc benda honum á þá veraldarsögu, sem hefir ver- ifc talin ein hin merkasta því nær í beila öld. En hún eegir, afc falskt safn af eldri kirkjulög- um hafi fengifc páfunum mefcal í hendur til afc aulta álit sitt4, ab páfarnir á 10 öld bafi verifc blygíunarlauBÍr slarkarar efca fánýtir menn5; afc þeir bafi gjört musteri Gubs ab sölubúö og eng- inn verifc sá er velti mangara borfcum þeirra6. Jeg vildi ekki nefna einstaka páfa, t. d. Alexander VI, sem svívirli páfastúlinn mefc þeirri breytni, sem setti bann á bekk, meb hinum verstu róm- versku keisurum, Nero og Heliogabal, og dó loks af því hannn tók í ógáti eitur, sem hann hafíi birlafc mörgum kardinálum7, nje Johann XXIII., sem var kærfcur um 70 sakir og sumar 1) Marteinsens trúarfræfci bls. 34. 2) L. Hiiflell læren und. Beruf des ev. chrl. geistl. Giesseu 1843, bls. 11. 3) Menneskebed og Christendom í deres histo- riske Udv. Kb. 1874 bls. 5. 4) Becker IV. bls. 230—1. 5) Hecker IV. bls. 233. 6) Becker V. bls. 189. 7) Becker VII. bls. 142. þeirra vífcbjóíslegnstn glæpi1 , og þafc ekkí „sannanalaust1* af því 34 vitni (sóru. Jeg gat þess ekki, afc hinn „heil, jarltt Krists Clemens XI. í bullunni runigenitus“ hefbi fyrirdæmt margt, sem hinir merkustu kirkjufeiur, postulamir og jafnvel Kristur sjálfur halfci kennt. Hinn kat-1 ólski herra iætur mig segja ab páfarnir hafi stekifc sjer“ vald til afc fyrirgefa syndir og lætur sjer mislíka þetta. Ivann eke bann kunni bet- ur vib orfc Beckers, en þau eru á þessa leifc: þab var ár 1517 afc hinn sóunaréami Leo X., páfi, sem þurfti peninga til afc gjöra úr garfci systur sína Margrjeti, rjefci vib sig ab leggja skatt á þjófcverja mefc því afc selja syndakvitt- un, en baffci þaö yíirskin, ab hann ætlafci afc verja fjenu til ab byggja bina skrautlegu Pjet- urskirkju. Páfarnir höffcu opt í frammi baft sjónhverfingar þessar, sem spiltu trú og s i fc u m manna. En í þetta sinn uppvakti for- sjónin þann mann (Lúter), sem ljet þá fá afc kenna á syndurn sínum2. Ætla ab þafc værí ekki bezt, afc láta þeasa þjófcaginning, synda- kvittunarsöluna, þegar þafc helgasta var mefc- höndlafc eins og mangaravara, þegar peningar, studdir^ af valdi kirkjunnar, komu í stab yfir- bótar3, liggja í þagnargildi? Ætla ab þafc væri ekki líka bezt afc þegja um hina „belgn menn*, þessa til búnu mefcalgangara milli Gufcs og manna? Presturinn talar líka um „sannatt og „rjetta* katólska kenningu og virtist þessvegna kannast vib ósanna og ranga katólska keDningu, en ef bann vill sjálfur afneita öllu sem „ósatt1* er og Brangt“ í kenningu katólskra, þá er enginit ágreiningur. Hitt efast jeg eigi um, ab hann játi, ab þab sem jeg hefi vitnafc til eptir hina merkustu rilhöíunda styfcjist vib þær sannanio sem eru „eiginlegartt og Breglulegar“ afc minnsta kosti mun eins hægt ab sanna, ab hann kunni ekki afc gjöra grein fyrir trú sinni og ab hrekja þær sannanir, sem þafc er byggt á. (Nifcurlag síbar). ALþlNGISMENN 1S75. í Norfcur- og Austuramtinu. 1. Fyrir S u fc u r m ú I asýs 1 u : Tryggvi Gunnarsson, framkværadarstjóri Gránu- fjelags. Einar Gíslason hreppstjóri á Höskuldsstöfcum í Breifcdal. 2. Fyrir No r fc u r m ú I a s ý s 1 u : Páll Ólafsson umbofcsmafcur á HallfrefcarstöfcutH' Eggert 0. Gunnareson urabofcsmafcur á Espihófi 3. Fyrir þ i n g e y j a r sýsl u. Jón Sigurfcsson dannebrogsmafcur á Gautlöndum Síra Benidikt Kristjánsson prófastur í Múla. 4. Fyrir Eyjafjarfcarsýslu: Einar Ásmundsson dannebrogsmafcur í Nesi. Snorri Pálsson vezlunarstjóri f Siglnfirfci. 5. Fyrir Skagafjarfcarsýsiu: Jón Blöndal verzluriarstjóri á Grafarós. Einar Gufcmundsson ófcalsbóndi á Hraunum. 6. Fyrir Húnavatnssýslu: Ásgeir Einarsson ófcalsbóndi á þingeyrnm. • Páll Pálsson bóndi á Dæli. — Einhverjir tveir Mifcíirfcingar hafa látifc sij taka sárt, afc „einhver notalegur nágranni vi Hrútafjörfc“, haffci ritab til ritstjóra N.f, um þa aumkunarlega en jafnframt heimskulega ástan' mefc fjenafcarfófcur, sem var í sveit þeirra í fyrr vetur, og þafc þegar í febrúar- og marzmán ufcnm; en þeir eru víst báfcir ráfcvandir sóma menn; því bæfci rita þeir í Nf. stillilega, og sv bera ekki á móti sögu Hrútfirfcingsins, af þ« ab hún var sönn en ekki nógu greinileg. Han gat þess ekki greinilega, afc í Mifcfirfci kor löngu fyrri upp hagbeit sVo saufcfje gekk úti 1) Becker VI. bls. 27. 2) Becker VII. bls. 153. Sarpi ist. de cons Trident. I, 1. bls. 6. 3) Mart. chrl. Ethik bls 36.

x

Norðanfari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.