Norðanfari - 19.07.1876, Blaðsíða 3

•eldd longur niðnrjöfnnnina, siðan allir gjald-
éndur mega gjöra athugasemdir við hana.
En nú mun verða sagt að J>að sje til
lítils að tala um niðurjöfnun, því pó pað
sje auðsjáanlega rjettlátast og sanngjarnast,
að leggja skattinn á menn eptir efnahag og
ástandi, pó pað sje fegurst og sómasamleg-
ast að menn jafni sjálfir á sig byrðinni með
samkomulagi, og pó pað sje bæði frjálsleg-
ast, og eðlilegast að hin verulegustu umráð
yfir pvi, hvernig skatturinn leggst á, sjeu
hjá bændunuin sjálfum, pá sje ekki til
pess að hugsa, vegna pess pví verði ekki við
komið nema í hverjum hreppi fyrir sig, en
ekki sje unnt að finna pann mælikvarða,
sem rjett sje að miða við upphæð skattsins
nje skiptingu hans á sýslur og sveitir eptir-
efnum og ástandi peirra. J>etta er helzt of
satt; en vert er að gjöra tilraun til að bæta
úr pví. Hjer skal nú ekki halda fram peirri
tillögu, að miða upphæð gjaldsins við verzl-
Unarhaginn, og skipta pví á sýslur og sveit-
ir eptir fólkstölu og verkfærratölu; hjer skal
heldur leitast við að mæta greinarhöfundin-
um á miðri leið, byggja sem næst á sama
grundvelli og liann, og koma pó niðurjöfn-
unar-tillögunni að. (Niðurl. síðar).
Um að kljúfa grjót. _
Fyrir nokkrum tíma siðan, höfum vjer
lesið áskorun í Norðanfara um, að Sverrir
steinliöggvari eða einliver annar vildi á prenti
skýra frá hinni beztu eða almennustu aðferð
við að kljúfa grjót og höggva pað til, og er
parft fyrir almenning að vita dálítið um slíkt,
pareð nauðsyn er fyrir oss, að byggja fleira
af húsveggjum vorum úr grjóti en ennpá er
gjört. Yeggir húsanna eru optast byggðir
úr torfristu einni, eða pá annað lagið úr torfi
Og hitt úr grjóti með lausri mold í miðjum
vegg, og má pað með sanni kallast að tjalda
til einnrar nætur, pví veggir voi*ir eiga sjer
sjaldan langan aldur, áður peir hrynja og
hrapa i grunn niður-, grafandi undir sjer
bæði dautt og lifandi, hvað sem fyrir verður.
Víst er um pað, að hjer sannast hið forn-
kveðna máltæki: að pað sem vjer kaupum
ödýrast, verður oss með tímanum dýrast.
Engin heimska er pað, sem hefnir sín svo
geipilega á sjálfum oss, sem bygging slæmra
íveruhúsa, pví henni nægist ekki með, að
gleipa í sig margfalda borgun af gótsi og
gulli, heldur heimtar hún einnig yfirráðin
ýfir heilsu vorri, styttir lífdaga vora um
vikur, mánuði og enda opt og einatt um
tugi ára, og par á ofan lætur hún niðja
vora bera sín á stundum menjar í priðja og
fjórða lið. Svona gengur nú pað, og sann-
indin fyrir pessu, eru skrifuð með svo glöggu
letri á mörgu byggðu bóli um dali vora og
strendur, að hver, sem með athygli hefir
brúkað augu sín, má hafa sjeð pess ljósan
vott á mörgum einum stað.
Með pví vjer höfum ekki orðið varir við,
að nokkur hafi orðið til með að svara á-
skorun pessari, er pað tilgangur vor hjer
með að gefa stutta lýsingu á aðferð peirri,
sem brúkuð er við petta erlendis venjulega,
og sem einnig er viðhöfð hjer í og kring-
um Reykjavík.
Grjót er klofið með ýmsu móti; annað-
hvort með pví að sprengja pað í sundur með
ýmiskonar sprengi-efnum, eða að kljúfa pað í
sundur með járnfleigum; og skal jeg nú lýsa
ijei hinni tvennskonar aðferð sem höfð er
■við petta, sitt í hvoru lagi.
f>egai grjót er klofið með sprengiefnum,
f° sem L m m- gjörir maður fyrst
holu niður í steininn með einum járnbor
sivölum, sem hefir égg neðaná (sjá „Leiðar-
vlsir um tilbúning á landbúnaðarverkfærum“)
og er meitill pessi svo sem tæpur puml. í
| pvermál að neðan en lítið eitt mjórri upp,
slá menn á meitil pennan með sleggju og er
honum snúið dálítið i livert sinn svo liolan
verði sívöl. Maður hefir ávallt vatn í hol-
unni meðan meitlað er, og hreinsar maður
upp úr henni af og til leðjuna, með flötu, að
neðan, vínkilbeigðu járni. Holan er optast
liöfð 8—10 puml. á dýpt eptir stærð steins-
ins; stundum dýpri. Seinast purkar maður
holuna vandlega innan með stokk eins og
byssu, svo hún sje alveg purr, og síðan er
látið 1 hana púðrið, svo sem prír puml., en
endinn á leiðipræðinum, er látin niður í áður
en allt púðrið er látið í, og svo er pví bætt
við sem eptir er. Púðrinu er par næst
stappað saman með trjestautli. Ofaná púðrið
í holuna, lætur maður nix smámulin ekki
mjög harðan stein, eða pá næstum purran
deigulmó (smiðjumó), og stappar pví svo sem
næst er púðrinu fast saman með trjestautn-
um, pví ef pað er gjört með járnstautli get-
ur vel kvilinað gneisti, sem hrokkið getur
ofan í púðrið og ollað miklu tjóni. Seinna er
pví efra stappað vel saman með járnstautli,
sem barið er á endan með sleggju eða hamri.
Maður kveikir svo í endanum á leiðipræðinum
og forðar sjer parnæst svo sem 20—30
faðma burtu, og stendur par unz steinninn
er sprunginn. jpessi aðferð er helzt brúk-
uð við stóra steina eða fastar klappir, en
með henni getur maður aldrei klofið stein-
inn reglulega, lieldur bara einhvern veginn.
Ur pörtum pessa sprungna steins getur
maður nú, síðan peir eru orðnir meðfæri-
legri, klofið með meitlum meðfærilegt og
hentugt hleðslugrjót. Til eru önnur efni
langtum krapt meiri en púður, til að sprengja
grjót með, svo sem Nytroglycerin eða Dyna-
mit og fl., en pað eru mjög hættuleg efni
að fara með, pareð pau geta sprungið ein-
ungis við pað, ef ílátin sem pau eru í,
amiaðhvort hristast nokkuð talsvert eða
koma við eitthvað hart, sem opt getur hent,
og pá eyðileggja pau og umturna öllu sem
fyrir verður. (Niðurlag siðar).
Frá Vesturlieimi.
(Úr brjefi frá síra J. Bjarnasyni, 9/5—76).
Aðal-tíðindi hjer í landi er: undirbún-
ingur undir forsetavalið, sem stendur á fram
undir næstu árslok. Rífast Republíkanar og
Demokratar að vanda með ákafa miklum,
og reyna af alefli að sverta hvorir aðra sem
mest peir mega. Síðan borgarastyrjöldinni
miklu lauk, hafa Republíkanar með Grant
í broddi fylkingar haft mest yfirráð í stjórn-
málum landsins. Eflaust er sá flokkur nær
sannleikanum én Demokratar, með tilliti til
máls pess, er pá einkum greinir á um, en
pað er sambandið á milli hinna einstöku
ríkisstjórna og yfirstjórnar ríkjasambandsins.
Yilja Demokratar rífka sem mest rjetthinna
einstöku ríkja andspænis ríkjasambandinu,
og i peirri kröfu átti pað rót sína, að Suð-
urríkjamenn forðum slitu sig lausa frá sam-
bandsstjórninni og hófu ófriðinn gegn jafn-
rjetti Svertingja við hvíta menn. Republík-
anar unnu, sem kunnúgt er, og peirra stjórn-
málasetningar náðu pví framgang, og peirra
flokkur komst pannig maklega til æðstu valda.
Én pað hefir hjer komið fram sem optar, að
manni er ekki borgið með tómum rjett-
trúnaði (hvort sem hann er kirkjulegur eða
stjórnfræðislegur). Republíkanaflokkur pótt-
ist hróðugur, er sagan hafði staðfest stjórn-
málakenning peirra, og svo leit út sem marg-
ir ætlaði sjer myndi duga frægð sú, er flokk-
ur peirra hafði unnið í ófriðnum, en hirtu
næsta litið um að vanda embættisfærslu sína,
eptir að yfirstjórn landsins var komin í peirra
hendur. Að svívirðilega hafi yfir höfuð að
tala verið rekin hin opinbera embættisfærsla
á síðastliðnum tíu árum hjer vestra, hefir
marga grunað í seinni tíð, en pað hefir aldrei
verið viðurkennt fyr en nú á pessu hundrað
ára júbílári pjóðarinnar. Er nú lialdið uppi
stöðugum rannsóknum gegn grúa af grunuð-
um embættisvörgum, og hefir heill herskari
af pessu fólki orðið uppvíst; sumir eru á
leiðinni í betrunarhúsið. Mest af öllu hefir
verið talað um hrun Belknaps (belnap) her-
málaráðgjafa. Hann stendur fyrir dómi efri-
málstofu pjóðpingsins. Að hann er sekur,
er alveg víst. Úr pessum skömmum, sem
republíkanskir embættismenn hafa orðið upp-
vísir að, gjöra Demokratar sjer mat, en peir
hafa reyndar í embættisfærslu sinni sýnt, að
peir eru engu betri. J>jóðin finnur nú auð-
sjáanlega til synda sinna; pað hafa rann-
sóknir pessar haft gott í för með sjer, og
sú tilfinning verður að vonum landstjórninni
til viðreisnar og varúðar á ókominni tíð.
Um hreifing pá, sem byrjuð er vestur í
Kyrrahafsríkjum, gegn innflutningi Kínverja,
er mikið að lesa í blöðunum. |>ar er mjög
liklegt, að pað mál valdi mikilfenglegri deilu
um pær ákvarðanir, er stjórnarskrá Banda-
ríkja inniheldur, um innflutning fólks úr
öðrum löndum. Sumir hera kvíðboga fyrir
pví, að hinn sívaxandi grúi innfluttra Kín-
verja muni með tímanum kæfa pjóðmenning'
pessa lands, á pann hátt, að hvítir menn verði
alveg í minni hluta og pannig smámsaman
undirokaðir. En hvað sem um pessa spá er
að segja, pá er pað víst, að Kalíforníumönn-
um er farinn að standa hinn megnasti stugg-
ur af Kínverjum og reyna peir til að hefta
innflutning peirra með rjettu og röngn móti.
Sýningin mikla í Philadelphiu hefst á
morgun. Meðal margra stórmenna úr öllum
heimsins áttum, sem par eru samankomnir,
má sjerstaklega minnast keisarans í Brasil-
íu, Pjeturs hins 2., og ríkisforsetans í Perú.
Hinn fyrnefndi, sem er menntavinur mesti?
brá sjer næstundangengna daga • til Kali-
forníu á Kyrrahafsbrautinni og er nú aptur
kominn til austurríkja. J>ótti honum mikið
til margs koma. Chicago pótti lionum tröll-
aukin borg í meira lagi. Hann ferðast hjer
sem ókonungborinn maður, og vill að sem
minnst viðhöfn sje liöfð við, honum til dýrðar.
Af íslendingum í Nýja íslandi heíi jeg
ekki nýlega haft frjettir. Jeg hygg peim líði
vonum betur og hugsi ekki til að sundrast
eða setjast að annarstaðar. Eyrir fám dög-
um ferðuðust pangað norður og komu hjer
við bræður tveir frá Sigurðarstöðum á Mel-
rakkasljettu, Skúli og Halldór Árnasynir.
Yoru peir hinir vonbeztu og hugðust að taka
land jafnskjótt og peir kæmi norður. —Vor-
tíðin hjer er fremur köld; en pó hveitiakrar
víðast alsánir og bezta hljóð í bændum. J>ar
á móti er hart um atvinnu meðal daglauna-
fólks í bæjum.
Úr brjeli frá síra P. J>orlákssyni,
(Pulcifer P. O. Shawano, %—76).
„Okkur löndum hjer líður öllum heldur
vel; tíðarfar er gott; sáðtími byrjaður og
„farmararnir“ pví farnir að tína ýmislegt í
jörðina, að hún geymi pað til liaustsins og
skili pví pá aptur með góðum rentum, sem
geti verið peim nægilegur lífsforði til næsta
liausts og eflt krapta peirra til pess að viðka
sáðblett sinn og koma pannig betur og bet-
ur fótum undir sig“.
— Náttúruafbrygði. Veturinn 1875 bar
pað við á Felli við Kollafjörð í Strandasýslu,
að fyrstakálfskvíga fæddi vanskapaðan kálf.
Skapnaðurinn var sem fylgir: Höfuðið var
lílcast selshaus, að pví leyti að snoppan og
kjálkarnir var svo stutt. Eyru voru tvö á
kúpunni eins og kálfseyru; augnalokur voru
tvær, en skinnið gróið fyrir pær; ein nös var
hægramegin; tunga löng og lafði útúr skolti.
Fjórar tönnur voru framan í neðraskolti, að