Norðanfari - 11.08.1876, Blaðsíða 1

Sendur kaupendum hjer á landi
kostnaðarlaust; verð árg. 30
arkir 3 krónur, einstök nr. 16
aura, sölulaun 7. hvert.
NORMNFARI,
Augiýsingar eru teknar i blað-
ið fyrir 8 aura hver lina. Yið-
aukahlöð eru prentuð á kostnað
hlutaðeigenda.
15. ár. Akureyri, 11. ágúst 1876. ^r* 33.—34*
líe i k n i n g u r
yflr tekjur og' útgjöld liins eyflrzka áhyrgðarfjelags frá 1. núvemher 1874 til 1. nóvemher 1875.
T e k j u r: Kr. aur. Útgjöld: Kr. aui’.
Eptirstöðvar frá fyrra ári 24,785 54 Ýmisleg útgjöld 64 6
Ábyrgðargjöld af skipunum: Borgað fjelagsmönnum 4% ársrenta af
í Eyjafjarðardeildinni 3,591 kr. 96 a. innstæðu peirra í fjelaginu 22.332, 7 893 28
í Siglufj arðardeildinni ] ,425 — 30 - 5,017 26 Borgað fjelagsmönnum sem gengið hafa
Leigur innkomnar 879 72 úr fjelaginu innstæða peirra . . . 3,384 73
Óborgað af skaðabótum fyrir skip, Borgað pað sem eptii’stóð af skaðabótum
er fórust vertíðarárið 4.730 fyrir Skagaströndina 600 5?
Boi’gað fyrir reka af Sval V<t til eigend. 42 33
Skaðabætur fyxúr Draupnir 4,000 kr.
— Hafrenning 1,130 — 5,130
Eptirstöðvár 25,298 12
Krónur 35,412 52 Krónur 35,412 52
Um skattaináiið.
(Niðurl.). Skatturinn verður að leggjast
á eignir manna, en eignir geta skiptst í
flokka eptir pví hvort grudvöllur peirra er
landbúnaður, sjáfarútvegur, verzlun,
embættistekjur, iðnaður, eða leigur af
innstæðufje. þrír hinir siðartöldu af
pessum flokkum hvíla pó óbeinlinis á hinum
prcm fyrrtöldu, svo ekki parf að tala um
pá útaf fyrir sig. Nú eru pað jarðirnar
sem landbúnaðurinn hvílir á, skipa-
stóllinn sem sjáfarútvegurinn er kom-
inn undir, og kaupstaðarhúsin (o: stein-
hús, timburhús o. p. 1.) sem eru fasteignir
verzlunarinnar og peirra manna sem að
henni dragast. Mundi nú ekki mega leggja
skattinn eingöngu á jarðirnar, skip-
in og húsin eptir sanngjörnu hlut-
falli, og pví sem pannig lendir á
hverjum hrepp sje jafnað á hrepps-
fcúa eptir efnum og ástandi?
J>að er ekki efamál, að arður landbún-
aðarins, lausafje sveitabóndans, er komið
undir gæðum ábúðarjarðarinnar, en
pau eiga að sjást af hundraðatali hennar,
par sem út af pví ber parf að leiðrjetta
hundraðatalið. Hverja jörð ber að meta
eptir pví, hve miklu liún framfleytir í meðal-
ári af velhöfðum arðberandi búpeningi. Með
pví mætti nokkrurnvegin gjöra jöfnuð á öll-
um jörðum á landinu. Sjerstök hlunnindi
ýmsra jarða, svo sem reka, eggver, selveiði,
laxveiði o. fl., ber að meta til liundráða út-
a'f fyrir sig, en bæta pví við hundraðatal
jarðanna á eptir. Utræði á sjáfarjörðum
má ekki telja sem jarðarhlunnindi, er hækki
hundraðatalið, pví annars gjalda sjáfarsveit-
irnar tvisvar' af pví sama, pegar skattur er
lagður 4 skipastólinn. f>etta mætti gjöra
pegar jarðamatið er endurskoðað, og enginn
mun neita að pað purfi endurskoðunar við
hvort sem er. Sje hundraðatal jarðanna
nokkurnveginn rjett, pá er öldungis sann-
_a^ skatturinn, að pví leyti sem hann
e^S ^ 'andbúnaðinn, komi á hverja sveit
ep ír ó u jarðarhundraðanna í henni. |>að
er hka alkunnugt að assessor Johnsen vildi
e.?g.ja s fa lnn á jarðarhundruðin eingöngu,
og pað af ohrekjanlegum ástæðum, en pví
rjettlátara ma vera að miða skattínn við
pau, pegar skipastóll 0g húseignir eru tekn-
ar með, og skattmum síðan jafnað niður.
Til pess að ná slíkutn skatti af sjáfar-
aflanum, verður að miða hann við skipastól-
inn. Skipin eru nú raunar lausafje, enda
eru pau hin eina tegund lausafjár sem til
skattgjalds ætti að meta. það er vitaskuld,
að sjáfarbændur verða að telja fram skipin
sem á sjó ganga — um önnur er ekki að
tala — en par purfti ekki að óttast undan-
drátt, og pá ekki heldur tortryggni, pví öll-
um er kunnugt um hver skip á sjó ganga,
með pau verður ekki farið í pukri. Skipin
má meta til hundraða, axmaðhvort eptir virð-
ingar verði eður á annan hátt, eptir pví sem
sanngjarnt pykir móts við jarðarliundruð,
jafnar svo sveitarfjelagið á sig skatti peirra
skipa sem paðan 'ganga, eins pó utansveitar-
menn eigi skipin, pví vitaskuld er að peir
borga pví hærra uppsátursgjald, óhagkvæm-
ara mundi að telja slík sltip til peirra sveita
sem eigendur búa í, pó mætti máske gefa
mönnum pað í sjálfsvald. J>að segir sig
sjálft að spítalagjaldið fellur burtu; enda
er ekki minni nauðsyn að aftaka pað fram-
tal en annað. J>ó sjáfaraflinn sje misjafn
gjörir minna til pegar niður er jafnað, pá
bætir hvert skipið, og hvert árið annað upp.
1 kaupstöðum búa vanalega hinir mestu
tekjumenn landsins; verzlunarmeixn, embætt-
islaunamenn, vaxtafjármenn og iðnaðarmenn.
Hentast virðist að leggja skatt á pessa menn
með pví að miða hann við húsin — en hús-
eignirnar verður að meta til hundraða til
móts við jarðarhundruð — en að sveitarfje-
lag kaupstaðarins jafni svo skattinum á sig
eptir efnum og ástandi. |>ó sumir húseig-
endur búi erlendis gjörir pað ekki mikið til,
pað eru pá helzt verzlunarmenn og verður
tiltölulega jafnað á verzlanir peirra.
J>egar pannig leggst ákveðinn skattur á
hvex^ hundrað í jörðum, skipum og hús-
um, ög hvert sveitarfj. tekur að sjer að gjalda
af peim hundruðum, sem par eru, pá sýnist
pað í fljótu bragði verða nokkuð mikið á
peim sveitarfjelögum, sem bæði hafa marg-
ar jarðir, mörg skip og mörg hús (o: stein-
hús, timfcurhús o. p. 1.), en pað segir sigsjálft
að slíkar sveitir hafa að pví skapi mest til
síns ágætis, svo petta verður engin ósann-
girni. Jöfnuðurinn er mest undir pvi kom-
inn, að rjett sje metið til hundraða; en upp-
hæð skattsins af hundraði hverju fer náttúr-
lega eptir pví hve mörg af gjöldum peirn,
er á landsmönnum hvíla, landsjóðurinn telc-
ur að sjer.
Gireiðslumátinn mundi einfaldastur og
— 65 —
auðveldastur á pann hátt: að menn fcorgi
skattinn í sveitarsjóð, en sveitarsjóður fcorgi
peim mun meiri upphæð í sýslusjóð, og
hann aptur í landssjóð. Hver sveitar- og
sýslu-sjóður parf að eiga sjer verzlunar-
reikning, er taki ávísanir. — Sjerstakir
„amta“-sjóðir ætti ekki að eiga sjer stað.
Taki nú landssjóðurinn að sjer prest-
ana — sem honum vissulega ber að gjöra
meðan pjóðkirkju er haldið — pá
ætti gjaldendur að borga öll sin gjöld í
sameiningu til sveitarsjóðs, nfl. sveitai’gjald,
sýslugjald (með vegagjaldi), landssjóðsgjald
og (par í innifalið) prestsgjald. Kirkjugjahl
eitt yrði sjerstakt Hjer renna gjöldin sam-
an í eitt, og allir sem geta taka tiltöluleg-
an pátt í gjaldinu, undanpágur komast ekki
að, enda eru pær óhafandi. Með pessu
móti — og pessu einu móti — er unnt að
fylgja til hlítar hinni ágætu reglu, sem grein-
in tekur fram í pessum orðum: „Yfir höf-
uð að tala ætti ekki að halda upp á fleiri .
tolla en pörf er á, pví bæði eru miklar
skriptir og mikil umsvif við innheimtu og
skil á peim, og svo verða pessar mörgu toll-
greiðslur jafnan óvinsælar hjá almenningi“.
Síðast talar greinin um sparnað á fja
landsins, og er pað mála sannast að skyn-
samlegur sparnaðnr er nauðsynlegur. |>ó
kallar hún „fásinnu“ að hugsa til pess að
landssjóðurinn leggi nokkuð upp, meðan ár-
gjaldið frá dönum helzt óskert. Hún færir
samt engar ástæður fyrir pví, sem ekki er
von, og er ætlandi að menn láti ekki telja
sig á pað, að keppast við að jeta upp hjalp-
arsjóðinn, til pess að verða síðan að leggja
á pví pyngri tolla. Hyggilegra mundi að
efla hann meðan kostur er, og gæta pess að
láta hann ávaxtast. — jpað sem greinin
segir um tolla mun annars margt lxyggilegt,
og eru tollar nauðsynlegir til að ljetta skatt-
inn sem mest. Varúð parf samt í pví efni.
J>að er t. a. m. ekki ráðlegt að leggja toll á
útlenda iðnaðarvöru, t. a. m. smíði, nema
vissa sje fyrir að samkynja vara fáist eins
góð og með eins hagfeldu móti í land-
inu sjálfu.
Greinin gjörir ráð fyrir að amtmanna- 4
embættin megi leggjast niður, sem líklegt er,
en samt er hún ekki frá pví að lialda 1
„amtsráðin“ og jafnvel auka pau — meira
liggur á að auka sýslunefndirnar, svo par
sitji árlega maður úr hverjum hrepp, á
pví er mesta nauðsyn —. „Amta“-skipt-