Norðanfari - 11.08.1876, Síða 2

— 6(5 —
ingin, með „amta“-sjóðum og „amta“-ráðum
og iillu sem henni tilheyrir, ætti að falla
alveg burtu. Ef slík skipting skyldi álitast
nauðsynleg ætti hezt við að liafa |>að fjórð-
unga skiptingu, en líklega má komast af
án liennar. „Sveitaráðið“ sem greinin talar
iíka um, mundi, eins og hun segir, vera hið
eðlilegasta, ef pví verður komið við. Sýslu-
mönnum vill greinin að vísu launa úr lands-
sjóði, en bæta pó laun peirra upp með [>ví
að hækka aukatekjur peirra — eins og pær
komi sanngjarnlegar niður enn hyggilegur
skattur, og eins og pær leggist ekki á sömu
menn í raun og veru! Hitt er pó eðlilegra:
að launa embættismönnum svo vel, pegar
peir liafa föst laun á annað borð, að pcir
puríi ekki að vera að seilast ofan í vasa
manna eptir aukatekjum, sem opt koma illa
niður og eru jafnaðarlega mjög óvinsælar,
pví pað er sannarlega „að kritja skilding
undan hverri nögl á landsmönnum“. Sjer
í lagi er pað óhafandi ófrelsi og ófagurt
axarskapt að skylda menn til að borga
pau embættisverk, sem peir eru skyldaðir
til að piggja af vissum embættismönnuift.
Með pví fyrirkomulagi sem bent er á
hjer að framan, mundu störf sýslumanna
talsvert hægjast hvað gjaldheimtu snertir,
svo peir kæmist pess vegna af með minni
laun. Dómaraembætti peirra gæti líka orð-
ið umfangsminna með pví að lögskipa að
leggja sem flest einkamál í gjörðir; pá
mætti ef til vill komast af með 1 undirdóm-
ara í fjórðungi hverjum. I stað liinna nú-
verandi sýslumanna pyrfti pá aðeins lögreglu-
stjóra í hverja sýslu, er jafnframt hefði for-
sæti í sýslunefndinni. J>etta gæti pó líklega
orðið nokkur sparnaður.
|>etta er ritað með peirri sannfæringu,
að pað sje skylda hvers manns að gefa gæt-
ur að peim hlutum, sem varða velferð pjóð-
fjelagsins, leitast við, eptir pví sem föng em
á, að sjá ráð, er pví megi til heilla verða,
en vara við pví er rniður sýnist haga. Skal
nú hjer með skorað á alla skynsama menn,
að athuga pessar bendingar nákvæmlega, og
jafnframt að rita um málið í blöðunum með-
an tími er til. Br. J.
Homöopatliian.
J>að er í mesta máta undarlegt, að
homöopathian hefir eigi enn nú fengið jafn-
rjetti við allopathiuna á okkar menntunar-
og framfaradögum, í tílliti til launa, par
sem liún pó hefir í mörg ár verið alkunn í
útlöndum, og nú á seinni árum hjer í landi,
einkum hjá okkur Bunnlendingum, síðan við
fengum einn búsettan hjer hjá oss, nefnih
Lái'us Pálsson, er lært hefir lijá okkar fræga
homöopat síra þorsteini sál. frá Hálsi, og
sem pví meiri pörf var á, par liinn alkunni
'og heiðraði síra Magnús á Grenjaðarstað
hafði fyrir nokkrum árum kunngjört, að
hann fyrir aldurssakir ekki gæti haldið á-
frarn lækningum sínum; svo parna eigum
vjer að sjá á bak tveimur hinum vinsælustu
og heilladrjúgustu læknum á sama tíma, sem
báðir höfðu áunnið sjer almennings lof fyrir
lækningu ótal sjukdóma, er allopathar stund-
um voru gengnir frá, og töldu ólæknandi,
og má sjá nokkur sýnishorn af peim mörgu
pakk arávörpum í blöðum vorum, og enn pá
tíeiri, sem örðugt myndi upp að telja, en
heyra má úr öllum áttum.
Lárus Pálsson hefir nú aðeins verið hjer
3—4 ár, en hvo miklu hefir hann ekld get-
að áorkað hjer með sínum skarpleik og
miklu alúð ? J>ó ekki hafi ennpá neitt kom-
ið fyrir almennings sjónir, pá má samt full-
yrða að margir, já fjöldi, liefir notið par
góðs af, og pað jafnvel vorir æðstu höfðingj-
ar laudsins, pó lágt fari, pví hver skyldi af
peim opinberlega kannast við, að hafa feng-
ið heilsu slna fyrir homöopathisk meðul?
Hokkrum virðist einnig minnkun að viður-
kenna pað fyrir satt og óbrigðult, som peir
áður af ofstopa — jeg vil ekki segja af
heimsku —höfðu niðrað svomjög; en „neyð-
in kennir naktri konu að spinna“, neyðin
kennir peim að leita í pað liæli, hvar marg-
ir áður voru búnir að fá bót meinsemda
sinna, sárpjáður maður gjörir heldur ekki
greinarmun á homöopata og allopata, eink-
um par sem svoleiðis menn optast eru marg-
búnir áður að reyna allopata til prauta og
að litlu eða engu haldi komið. J>að er ann-
ars undarlegt, að menn nú á dögum berjast
svo móti sannleikanum af prá og í blindni,
með að telja pá lækningaraðferð eintóma trú
og ímyndun, sem er svo fjarstætt sem noklc-
ur hlutur getur verið, og er ekki eyðandi
orðum um, pví hvernig getur ungbarnið eða
pá skynlausa skepnan haft trú og ímyndun?
sem pó práfaldlega heíir komið sá lækninga-
rnáti að góðu liði, pað heíir enga átt, eins
og hver heilvita maður getur sjeð, ef hann
vill, og parf engan sjónauka til.
Orðhátt homöopata: „similia similibus
curantur“ (líkt læknar líkt), skilja heldur
ekki pessir menn, sem pó margsinnis er
brúkað meðal rnanna í ýmsum tilfellum;
einnig er meðalaskamturinn of lítill hjá
pessum, og á pess vegna að vera einkis ork-
andi, í samanburði við peirra (allop.) stóru
matskeiðar opt á dag.
Enginn getur samt tekið orð mín svo,
að jeg engann allop. vilji hafa, heldur er
pað meiningin, að homöop. skuli og eigi að
hafa jafnrjetti við hina í smáu sem stóru,
jafnvel pótt að pessir praktiserandi menn
með sinni lækningaaðferð, opt hafi meiri
aðsókn en aðrir læknar, pá virðist mjer samt
svo, að peir megi njóta sannmælis, án nokk-
urs linjóðs eða lastmælgis af einuni eða
öðrum.
Jeg ætla mjer ekki að fara neitt út í
pjesa Dr. Hjaltalíns, móti* norðlenzku prest-
unum, pví hann er auðsjáanlega ritaður án
nokkurrar pekkingar á homöopatiskum með-
ulum og aðferð, og pess vegna markleysa,
sem ekkert hefir við að styðjast, nema orð
ýmsra sjervitringa um viða veröld, sem byggð
er á sama grundvelli eins og Doktorsins.
Jeg býst nú við að allir ekki verði á
pcssari minni skoðun, er jeg hefi hjer með
pcssum fáu línum látíð í ljósi, en vona samt
að peir ekki láti á sjer bæra, pví sú kemur
stund, ef til vill, að peir, að minnsta kosti
með sjálfum sjer, aðhyllast hana, einkum ef
peir sjálfir berlega preifa á og reyna krapt
homöopathiunnar.
Háttvirti herra ritstjóri! jeg vona að
pjer, sem fyrst gjörið svo vel að ljá pessum
línum rúm í yðar heiðraða blaði.
28/e—76. glói.
Um að kljiífa grjót.
(Niðurl.). Hin önnur aðferð að sprengja
grjót er ennpá hægari og henni betra við
að koma alstaðar, og vil eg pessvegna ráða
mönnum til að leggja sig eptir henní, á sem
flestum stöðum. Hún verður ekki viðhöfð
við mjög stóra steina, og allrasíst við kletta
eða klappir. — Maður holar niður í steininn
aflánga holu, svo sem 2—3 pumlunga á
dýpt, 2 á lengd og l1/*—2 puml. eða vart
pað á breidd að ofan, en liolan smá rnjókk-
ar til hliðanna að neðan, svo að hún neðst
er ekki meira en V2—Vd puml. á breidd,
lengdin er lijer um bil söm og að ofan.
Maður leggur nú járngjarðabrot, eitt eða
fleiri sem pörf gerist, niður mcð hvorum
barmi holunnar, og par niður i millum rek-
ur maður eian járnfleig sem einxnitt passar
í holuna, en sje samt svo gildur að hann
eklti nái niður að botni hennar, pví pá rekst
fleigurinn ekki niður og steinnin lclofnar
ekki;verður maður pessvegna að tína gjarða-
brot fram með honum par til nóg sje. Of-
aná fleigin slær maður með pungri sleggju,
og á hún helzt að vera 20—30 pd. ápyngd,
pví pá klofnar steinnin fljótast og fleigarnir
skemmast allra minnst. Ef steinninn er stór
verður að klappa í hann meiri en eina holu,
ef til vill fjórar eða sex; en gæta verður
pess að setja pær í .práðbeina línu hverri
eptir annari svo steinninn klofni rjett, og
skal pá hafa fleig með gjarðabrotum í hverri
holu og slá jafnt á alla, hvern eptir annan.
Ekki á að hafa meir en 8—10 puml. milli-
bil millum fleiganna sje steinnin stór eða
lángur; ef pað par á móti er hnöllungs-
steinn, ferkantaður eða máske hnöttóttur að
nokkruleiti, svo sem 24—30 puml. á lengd
og paðan af minni, er nóg að setja í hann
einn floig, en lioluna fyrir hann má ekki
klappa í miðjan steininn, heldur svo sem
4—6 puml. frá annari brún hans, náttur-
lega ekki til hliðanna heldur fram undan
miðju í sömu stefnu og maður óskar að
steinninn klofni. Á pví ríður að holan ekki
hallist til nokkurrar hliðar, heldur að hún
sje alveg bein pvert niður. Til pess að
klappa holurnar hefir maður tvínefjaðann
liamar með ferköntuðum haus (spidsham-
mer). Hausinn er svo sem 8—10 puml. á
lengd og í pvermál um miðjuna lVg puml.
ganga endar hans svo jafnt saman á alla vegu,
par til peir enda í ferköntuðum stálsoðnum
oddi. Hefir maður bæði nefin til að klappa
holuna með og brúkar engan annan meitil
til pessa, en lieggur pær allar til með nefj-
unum og gengur pað fljótlega ef nefin eru
góð og steinnin er ekki mjög harður. Holu-
grjót klofnar samt talsvert lakar í sundur,
lieldur en pjett grjót, en verður samt klofið
með sömu áðferð. Með pessari aðferð klofn-
ar grjótið optast vel í sundur og verður
alveg sljett í sárið sje engin veila eða
sprunga í steininum áður.
Opt kemur pað fyrir að steinn sem,
fallegur er t. a. m. í hornstein, kann að
hafa bogalag skakkt einmitt pað hornið sem
lit liefði átt að snúa, eða ópægilega nibbu
einhvurstaðar par sem maður er hræddur
við að slá liana af vegna poss að steinnin
spillist; eða svo kann einn steinn að liafa
ávala bungu á fleti peim sem út hefði átt
að snúá og vildi maður pessvegna giarnan
afnema pessar ójöfnur. Til pess að liöggva
slíkar ójöfnur burt hefir maður hamra, svip-
aða að stærð, eða kannske lítið eitt minni,
en pó ferkantaða, sem jeg hefi áður lýst;
pessir hamrar eru einnig eins í laginu nema
að nefin eru ekki eins heldur eru pau í
laginu eins og meitlar, eru fyrir eggina
1 Va—^ puml. á breidd, er dragast samau
frá báðum hliðum. Ef pað eru hvassar
nibbur eða brýr sem af purfa að nemast,
heggur maður pær beinlínis af eða kvarnar
pær af sinátt og smátt. Sjeu pað par á
móti aflíðandi bungur sem sljetta skal, eða
hrufur og ójöfnur, verður að bera sig öðru-
vísi að. Maður snýr pá beint upp peim
fletinum sem sljettast skal, og liöggur svo
beint ofaná ójöfnurnar með meitil-hamrinum
ljett og liðleg högg í sífellu, við pað kvarnast
pær smátt og smátt upp, með pví að taka
fyrir sig stykki og stykki um sinn; maður
verður náttúrlega að fara varlega út við
brýrnar steinsins til pess að skcmma pær
ekki. Sje hóllinn eða ójafnan pykk, pá er
best að höggva pvers, eða pá lángs eptir
henni rásir og meiga pær vera svo djúpar
sem vill ef maður ekki kemur of djúpt I
steininn, og er haft svo sem tveggja pumh
millibil millum rásanna. Síðan heggur mað-
ur með hamrinum hliðhalt niðrí rúsirmir