Norðanfari - 15.11.1876, Blaðsíða 1

Sendur kaupendum lijer á landi
kostnaðarlaust; verð . árg. 30
arkir 3 kronur, einstök nr. 16
aura, sölulaun 7. livert.
\0RÐMFARI,
Auglýsingar eru teknar i blað-
ið fyrir 8 aura hver lína. Yið-
aukablöð eru prentuð á kostnað
hlutaðeigenda.
15. ár.
Akureyri, 15. nóveinber 1876.
^Nl’. 55.—56.
(A ð s e n t).
„Hvernig líður skattamálsnefnd-
inni“, spurðu menn hvaðanæfa seinnipart
næstliðins vetrar og fram eptir öllu sumri.
„Hún situr að verki sínu iðin og kappsöm,
horfandi fram á velferð hinnar íslenzku kyn-
slóðar, um ókomnar alda-raðir“, var mönn-
um svarað. þetta var og satt, að pví leyti,
nefndin lauk eigi starfa sínum, fyrr enn
langt var komið fram 4 sumar. Hún gjörði
og svo hreint fyrir sínum dyrum, að sögn,
að hún skrifaði landshöfðingjanum og baðst
leyfis að láta prenta nefndarálitið, enn hann
veitti eigi sampykki sitt til pess. (í>annig
hefir petta borist um allar sveitir). — Nú
leið og beið, og allt var svo pögult um
skattamálið, sem dauðra manna grafir, svo
menn voru næstum farnir að örvænta, að
fá að sjá petta náttúrunnar nývirki; enn svo
skyldi eigi lengi ganga. „Norðlingur“ reis
af höfgum blund, einn góðann veðurdag, og
fiutti mönnum „ágrip af frumvörpum
skattanefndarinnar“. Nú geta menn
pví sjeð, að hvaða niðurstöðu nefndin hefir
komist, og vona jeg að peir sem bera skyn-
bragð á slika hluti, muni pykja hinir heiðr-
uðu nefndarmenn hafa lokið miklu verki, í
parfir pjóðarinnar.
„Enn látum okkur nú sjá“; pað parf
meira til að rita um skattamál íslands,
enn gaman og alvöru, og pá eigi síður
skattamálsnefndina. Hún hefir nú leyst pað
verk af hendi, sem nákvæmlega parf að skoða.
Enginn bregði henni heldur um góðan vilja,
einkum hvað landsjóðinn snertir. Hún hefir
að vísu pyngt álögur manna, eða rjettara
að segja gjöld, um allmargar krónur1, í stað-
inn fyrir að lækka pau og jafna. |>etta verð-
ur að virða nefndinni til vorkunnar, pví hún
vill láta embættisísmennina hafa ofurlítið að
lifa á, og svo ætlar hún að styrkja pau og
pau fyvirtæki, er lanðinu eiga að verða til
framfara?
Enn jeg hefi sagt áður, pað purfi að
skoða verk nefndarinnar nákvæmlega, og
pess parf lika í sannleika. J>ví skora jeg
á alla pá, sem hafa vit og vilja, að rita
1) Síra Arnljótur segir í Norðl. H, 8., að
bændur eigi að snara út í pinggjöld árlega
næstum 27,000 krónum meira enn nú; og
mun pað rjett vera.
um pað til hlýtar, og gæta pess vel, að
pó alpýðan sje máske gleraugnalítil, pá finn-
ur hún iivar skórinn kreppir að. Síra Arn-
Ijótur er nú pegar byrjaður að skýra málið,
og má ganga að pví vísu, að frá hans sjón-
armiði muni pað verða vel af hendi leyst-
enn pið aðrir, lærðir og leikir, verðið líka
eitthvað að segja, einkum pið sem á ping
eruð kosnir. Annars kann jeg og aðrir
miður góðgjarnir menn að segja, að pið sje-
uð meira kosnir af handahófi, enn að mak-
legum verðleikum. (Framh.).
Um heyforðalbúr.
l>ar menn hafa á seinni tímum frem-
ur gefið gaum að pví, hvað háskalegt pað
er fyrir sveitir, land og lýð, að hafa engin
ráð eða ákvörðun fyrir heyskorti í hinum
óvissu og löngu vetrum, sem hjer koma opt
og einatt. Hafa pó ýmsir orðið til í ræð-
um og ritum, að stinga upp á einu og öðru.
Hið opinbera hefir og í pví tilliti skipað á-
setning á haustin, sem að vonum hefir orð-
ið að litlum notum. Fyrir löngu siðan, hef-
ir verið talað um heyforðabúr, og enda lítil-
fjörlega verið viðhöfð í stöku stöðum, en
pau hafa pótt ervið og umfangsmikil, og
flestum virzt pau óhafandi, er jeg ætla
meira fyrir óhentuga tilhögun, en pau sjeu
svo í sjálfu sjer. Optast hefir verið rætt
um að hafa eitt forðabúr í hrepp, með
miklum útbúnaði og kostnaði, en pví liafa
fylgt peir örðugleikar sem flestum hefir ó-
að við, í svo fátæku og strjálbyggðu landi.
En svo er ekki komið lengra pessu mikil-
væga málefni, og fjenaðurinn, pessi máttar-
stólpi velmegunarinnar, hökktir en á sínum
höltu fótum.
En með bví jeg get ekki álitið hey-
forðabúr óhafandi, heldur miklu fremur góð
og pægileg, ef haganlega væri skipað, pá
dirfist jeg að leggja hjer fyrir almennings
sjónir, ófullkomnar og einfaldar ákvarðanir,
sem mjer hafa dottið í kug. Eru pær eins
og allir sjá, stýlaðar líkt pví sem heyforða-
búr væri nú pegar stofnað í nokkrum hrepp-
um. Út úr ákvörðunum pessum mætti
draga reglur handa einstökum forðabúrum,
eður hafa hliðsjón peirra, ef mönnum pættu
pær pess verðar:
1. gr. Til bráðabyrgðar skulu hjer um
bil (eptir pví sem á stendur), hverjir 11
búendur sem næst búa hver öðrum, stofna
heyforðabúr, og skal hver búandi leggja til
einn hest af heyi, að sumarlaginu. Skal
pað standa hjá peim búanda, sem pessir 11
kjósa af sjálfum sjer, og má hann ekki
skora sig undan pví, og skal hann ásamt
öðrum tilkosnum, af pessum 11, sjá um
alla inntöku og úttöku heysins, en sá er
lieyið stendur hjá skal sjá um allan um-
búnað á pví, og á að vera í hans ábyrgð,
sem hans eigið hey, en fyrir pað skal hann
hafa sinn tillagshest, og hafa pó jafnrjetti
við hina til búrsins. Jpessu heyi skal út-
býtt meðal pessara 11 búenda að vorinu,
ef í heyprot fara. Tyrfingu heysins skulu
pessir 11 kosta í sameiningu og grjótað-
flutning, pví til varnar; að öðru leyti skal
sá sem heyið stendur hjá, annast pað, eins
og fyrr segir. Ekki mega pessir 2 forða-
búrsgeymendur taka lán af pví, án vitund-
ar hinna 9, annars skulu peir hafa fyrir-
gjört rjetti sínum pað ár til hjálpar af
búrinu, nema hinir 9 menn leyfi.
2. gr. Ef svo fer, að einhverjum pess-
um 11 búendum innanhrepps, hrökkur ekki
sitt forðabúr; pá skulu búrgeymendur til-
kynna pað hreppstjóra sínum, og skal hrepp-
stjóri leitast fyrir, hvar óhætt væri að taka
upp forðabúr hjá öðrum flokki — sem ætíð
skal heimilt —, mót endurgjaldi eptir 3
gr., og skal petta ganga svo lengi sem til-
hrökkur koll af kolli.
3, gr. Allt hey skal goldið forðabúr-
unum aptur, eins og venja er til, eptir vigt
eður mæli, (2 hestar fyrir einn) næsta sum-
ar, af hverjum sem hey fær. Auk pess
skal hver búandi í hverjum flokk, leggja til
1 hest annað sumar, eptir fyrstu grein, par
til nægilegt sýnist komið í búrið.
4. gr. Hver búandi sem burtu flyzt út
úr hreppnum, má flytja eður selja tillag
sitt úr búrinu, fær einn hest fyrir 2 sem
hann hefir inn látið, án lánstöku, en gjöri
búrið jafngott fyrir skemmdum. Engin má
eiga meira í búrinu en annar, en gjöf má
vera til allra jafnt, en ef hann flytzt til í
hreppnum má hann ekkert hræra við pessu
sínu tilkallsbúri, eður selja, heldur skal
hann eiga tilkall til forðabúrs pess í peim
hring, sem hann flytzt í, og hafa jafnrjetti
við hina, sama er og um óviðkomandi að-
Bjðrkin.
Q>ýtt úr „Spög og Alvor“).
Á austurströnd Sjálands, fast við hafið,
stendur fögur björk. Nú stendur hún svo
öldungis alein par á brekkunni, en hún hefir
ekki æfinlega verið svona einstæðingsleg.
í fyrri daga náði skógurinn par alveg
ofan að brekkunni; pá hafði björkin gcða
fjelaga; par voru aðrar bjarkir, par voru
einnig beykitrje og eikur og há grenitrje,
og glaðir fuglar sungu í peim öllum sum-
arið út.
En einusinni var höggvinn par skógur,
og mörg trje felld. J>að fór hrollur um
björkina í hvert sinn sem trje var fellt. „Ó
að peir felldu ekki eikina mína!“ andvarp-
aði hún, „Ó að peir vildu fella mig fyr!“
Yið hliðina á björkinni stóð nefnilega
stór og sterk eik, með undra friðu og miklu
limi, pær höfðu vaxið upp hver með annari,
pær höfðu fljettað saman greinar sínar, og
hinir sömu fuglar heimsóttu pær báðar.
Á pessum neyðarinnar tíma hallaði björk-
in sjer upp að hinni sterku eik, sem hún
treysti svo vel; eikin hvíslaði að henni hug-
hreystandi orðum, jafnvel pó hún sjálf væri
ofpyngd af sorglegum grun. „Jeg vil heldur
að jeg sje felld tvisvar, en sjá pig hníga
fyrir öxinni“, sagði hún við björkina, „pú
ert mjer eins kær og sólarljósið“.
Einn dag gekk verkstjórinn að björk-
inni, og merkti hana. „J>etta trje má ekki
fella“, sagði hann, „pað skal standa hjer,
til að vera sjómið“.
En hin trjen voru öll felld og loks einn-
ig eikin. J>á nötraði björkin frá limi til
róta, og greinar hennar, sem áður höfðu
horft svo djarflega til himinblómans, hnigu
— 109 —
nú máttvana að jörðu niður, par sem eikin
lág fallin, og eptir pað var hún kölluð
hengibjörk.
Trjen sem höfðu verið felld, voru flutt
burtu, sömuleiðis eikin. J>á grjet björkin;
hún gat aldrei framar rjett við greinar sín-
ar, pað var eins og hún væri svipt allri lí s
gleði sinni; nú var hún svo einmana, íva
hafði hún til að gleðja sig við í pessum
einstæðingsskap? ..
Hún leit til hægri hliðar, par stoð göm-
ul höll, fyrir innan múra hennar sat syrgj-
andi prínzessa, ásökuð fyrir glæp, sem hún
var pó, ef til viH, saklaus af — pað var
engin gleðisjón! Hún leit til vinstri hliðar,
par gekk gróðurlaus höfði út í hið ólganda
haf— pað var ekki heldur nein skemmti-
sjón. Já, löngu eptir að hún hafði misst
eikina, gat hún ekki sjeð annað en auðn og
sorg í kringum sig.