Norðanfari - 06.12.1876, Page 3

— 119 —
pað er peirra innileg ósk, að pjer sendið
unga og efnilega menn til pjóðliáskóla og
annara ágætra bændaskóla i Noregi, svo að
peir með sínu góða dæmi geti sýnt, „hið
unga ísland“; pvílíkir fengju hina beztu
möttöku. Sjer í lagi er pað til Gausdal,
sem jeg vildi helzt ráða yður að senda menn,
pví par fæst kennslan ókeypis, og par má
læra rnargt bæði andlegt og verklegt til
gagns og sóma fyrir land vort. fjóðháskól-
inn, sem byggður er á sögulegri, skáldlegri
og almennri menntun, og hvers fyrsti undir-
stöðusteinn er Edda og fornfræði vor, heíir
haft blessunarrík kristilega menntandi áhrif
á æskulýð Dana og Norðmanna, að æskilegt
væri, að pvílíkur skóli væri stofnaður hjá
oss. En ef að innilegt vinarsamband milli
tveggja pjóða á að hafa stað, pá er nauð-
synlegt, að pær læri að pekkja hver annar-
ar hjarta, sem er hið almenna pjóðlíf, par
sem pau beztu öfl ætíð fjörugast hræra sig.
|>ess vegna hef jeg með fyrirlestrum hjer og
i Gausdal, og með að skrifa í norsk blöð,
leitast við að leiða í ljós pað sem lofsvert
er hjá pjóð vorri, og víst hefir pað haft góð
áhrif á margra hjörtu. En pess óska jeg,
að peir af yður, sem betur eru að sjer en
jeg, vildu gjöra pað sama; pað ómak mun
launa sig.
Nú pareð margir hjer í staðnum og ann-
arstaðar hafa beðið mig par um opinberlega
sem leynt, pá leyfi jeg mjer i nafni allra
sannra Norðrnanna, sjer í lagi mál- og pjóð-
háskólavina, að senda yður innilega vinar-
kveðju og pakkir fyrir að pjer, í stríði mót
eldi, ís og ófrelsi, svo dyggilega hafið varð-
veitt pjóðerni, mál og sögu yðar; pakkir
fyrir að pjer hafið sent hinn unga bónda-
son til að leiða í ljðs hið nýlifnaða pjóðlif
yðar, og frambera yðar YÍnar orð til Norð-
manna; og ósk, að pjer sendið fleiri unga
menn, ösk pá, að pjer og yðar unga ísland
geti blómgazt í blessun og friði og innilegu
vinarsambandi við Noreg.
Niðarösi, 20. september 1876.
Guðmundur Hjaltason.
Úr brjefl af Staðarbyggð,
(dagsettu 1. desember 1876).
„f>að er bæði sögn og sannindi, að hjeð-
an er ekkert að skrifa. ]>að gengur hjer
Ættum vjer pví íslendingar af öllu hjarta að
óska, að málvinirnír sem fyrst vinni sigur,
pví pá verður hinn norski almúgi betur-
menntaður en nú er.
maðurinn sýndi konunni voru svik“. Elín
hætti pá að lesa og mælti: „Haldið pið
eklci að karlmönnunum líki petta vel“. —
iiþað er nú auðvitað“ svaraði Sofía, „en
hvernig ætlar pú að sanna, að fyrsta verk
mannsins hafi verið svik? Gamlatestament-
ið minnist, pví rniður, á einhverja Evu, sem
okkur er náskild, hún tældi Adam til að
neyta hins forboðna ávaxtar.......og er
í>að all-ópægileg viðurkenning, sem við get-
nm ekki gengið fram hjá“. „Jeg hleyp yf-
ir pað Sofia, og hraða mjer sem mest jeg
get“, mælti Elín hálfbrosandi. „Hvernig
mtlar pú að fara að pví“? mælti Hildur.
Elín lagaði sig pá í sæti sínu, setti á sig
speldngssvip og mælti: „Draumsjóna árin
oi u nú Hgin 0g vjg lifum & tíma ápreif-
mganna. yjg látum karlmennina sanna að
Eva hafi komið Adam til að neyta eplisins,
en ef jeg man rjett, voru engin vitní“. —
„Ekki nema högg0i-niurinn“, bætti Sofía
_ „Höggormurinn getur ekki verið
vitni, pví liann \ar einn af hinum vondu
öndum og má álíta að hann beri falsvitni
. . . „vegna pess“ . . . . fór pá Elin aptur 1
allt tíl „á vanalegan hátt“, eins og skáldið
sagðí forðum. — Jeg fjekk Norðanfara um
daginn með góðum skilum, sem jeg hjer með
pakka skyldugast. Mjer pótti vænt um að
sjá í blaðinu, að einhver hafði hreift- skóla-
málinu, pað er að skilja barnaskólamál-
inu á Akureyri. ]>að er aldrei ofgjört
að bæta slíkar menntastofnanir, svo pær
verði sem fnllkomnastar. Nú hefi jeg lika
heyrt, að vísu á skotspónum, pað sem mjög
er líklegt, að bæjarstjórnin á Akureyri (sem
að líkindum er sjálfkjörin í stjórn barna-
skólans) ætli að taka allar pessar tillögur,
sem blaðið færir, til greina, ogbreyta fyrir-
komulagi skólans á svo hagfelldan hátt, sem
unnt er, og pað jafnvel að nokkru strax í
pessum mánuði.
Menn segja að bæjarstjórnin muni byrja
á pví, að láta halda próf í skólanum og raða
svo börnunum niður, eptir hegðun og hæfi-
legleikum peirra. ]>á á og að breyta fyrir-
komulagi á borðum og bekkjum skólans,
svo pað verði haganlegra fyrir börnin og
kennarana o. s. frv. í stuttu máli að segja,
pað er sagt, að bæjarstjórnin muni kljúfa
prítugan hamarinn til að bæta skólann, svo
sem mögulegt er. Meðal annars ætlar hún
að útvega nauðsynlegustu bækur, er nú vanta
til skólans, og mun pað pó eigi auðvelt, ef
dæma skal eptir pví hve óttalega dýr flutn-
ingurinn hlýtur að hafa orðið á „För píla-
g-ríinsins“, sem kostar 2 kr. í Reykjavík, en
á Akureyri kostar hún 2. krónur 25 aura
og 2 krónur 50 aura, í alveg sama bandi.
Verðmunurinn getur að minni meiningu, eigi
legið í öðru, en flutningskaupi bókarinnar,
hingað að sunnan.
|>að er eigi að leyna pví, að bæjarstjórn-
in á Akureyri á mikið lofsorð skilið fyrir
pessa fyrirhuguðu viðleitni sína, að bæta
skólann, enda getur pað orðið öðrum til
fyrirmyndar. ~
Jeg vildi næstmn óska, að pjer ritstjóri
góður, tækjuð pennan kafla úr brjefinu upp
í yðar heiðraða blað. Svo vildi jeg mælast
til, að pjer á sinum tíma, ljetuð blaðið hafa
meðferðis greinilega skýrslu um ástand skól-
ans, pegar búið er að laga hann, öðrum til
hliðsjónar og góðs eptirdæmis“.
Barnið.
Litla Guðný grjet sv.o hátt
Að glumdi’ í baðstofunni
Móðir hennar heyrði grát,
Og huggar mey sem kunni,
að lesa: „hann hafði ekkert, sem gat yfir-
unnið pessa siðferðislegu krapta og pess-
vegna notaði hann hennar eigið afl, á s t
h e n n a r sem vopn, og petta vopn hreif
til að beygja vilja hennar“.
Hildur og Sofía skelltu saman lófun-
um; „pað er ágætt“, kallaðí Hildur, „og pað
er spá mín, að ritið pitt vinni hylli kon-
anna“, bætti pá Sofía við. „Nei Sofía mín“
mælti Hildur, „pú ert allt of ósanngjörn,
pað eru margir karlmenn, sem fallast á
hina gömlu skoðun, en geta pó kastað henni,
pegar konan með yndisleik sínum, sendir
birtu og líf á hinum löngu vetrum, og kalla
jeg hjer líf konunnar vetur. Jeg er viss
um að ritgjörð Elínar mun gjöra petta, en
við skulum ekki tefja lesturinn, pví jeg er
óðfús, að heyra framhaldið, haltu nú áfram
góða mín“.
„Jeg er nú ekki komin lengra“, svar-
aði Elín, „en framhaldið skal verða eins
gott“. það er jeg vjss um Elín min, við
pekkjum fegurðartilfinning pina svo vel“,
mælti Sofía með allmiklum dómarasvip.
Stóð pá Elín upp með hátignarlegu yfir-
Litla Guðný grjet svo hátt
Að glumdi’ í baðstofunni.
„Líttu’ i skjáinn ljúfa mær
Sjá! ljómar parna stjarna,
]>að er sól er svaláð fær
Sálum góðra barna.
Littu’ í skjáinn ljúfa mær
Sjá! ljómar parna stjarna“.
Litla Guðný leit í skjá
]?ar ljómar fögur stjarna,
Hún var fegurst sól að sjá
t sálar-skuggsjá barna.
Litla Guðný leit í skjá
í>ar ljómar fögur stjarna.
„Hver er pessi stjarna stór
Er stafar innum skjáinn,
Er pað sú sem upp til fór
Axel litli dáinn?
Hver er pessi stjama stór
Er stafar innum skjáinn“.
„Faðir minn og móðir hýr
Má jeg ei lika fara,
Af pví stjarnan er svo skír,
Eina stundu bara?
Faðir minn og móðir hýr
Má jeg ei líka fara“.
„Hjartans Gvunka góð og blíð
Gráttu nú ei meira“.
Móðir ræddí rjóð og pýð
„Ró Iió“! barns í eyra.
„Hjartans Gvunka góð og blíð
Gráttu nú ei meira“.
Næsta kvöld í skjáinn skín
Skær og fögur stjarna,
Vindblær gegnum glerið hvín
Enn grátur pegir barna.
Næsta kvöld 1 skjáinn skin
Skær og fógur stjarna.
Hver er stjarnan stór og skær?
Er stafar innum skjáinn,
Hætt er gráti; gullbjört mær
Guðný litla’ er dáin.
Hver er stjarnaU stór og skær?
Er -stafar innum skjáinn.
Hennar sál í stjörnu steig
Er stafaði gegnum skjáinn,
Og Axels síns í arma lineig
Sem áður barn var dáin.
bragði og mælti: „Okkur kemur saman og
við munum lijálpa hvor annari dyggilega“,
„Hvernig sem fer“ mælti Sofía. ]>að var
auðsjeð að Elín var hrifin og hún svaraði:
„Efast pú ekki Sofía, pað gengur vel, mjer
dettur nokkuð í hug núna“. Hildur lagði
hendurnar um háls vinstúlku sinnar, leit
vingjarnlega framan i hanaog mælti: „]>jer
dettur margt gott í liug, og láttu okkur nú
heyra framhaldið.
Hinn ungi forvígismaður kvennfólksins,
stóð upp í geðshræringu, rjetti hinum sína
hverja hendi og mælti: „Nú eru ókyi’rir
timar. Enginn er ánægður með stöðu sína,
ein skrúfa myndast eptir aðra, hvað pá ef
við smíðuðum eina, sem hækkaði stöðu okk-
xxióts við karlmannsms. Nu er tími jafn-
rjettis, lifi jafnrjetti konanna og lifi frelsi
peirra“!
,,Já frelsi og jafnrjetti fyrir konuna“,
endurtóku hinar, og var auðsjeð að pær
voru hrifnar. „Og hugsið ykkur frægðina,
sem bíður vor“, sagði Elín. „]>essar prjár
ungu meyjar i Kristjánssundi, pessum litla,
afskekta bæ, hafa gjört með hinum smá-