Norðanfari - 07.08.1877, Qupperneq 4

— 116
as Benjaminsson. J. G. Haysteen. Oddur
Thorarensen. Óli Guðmundsson. J. Eyjólfs-
son. Benidikt Ólafsson. Sigfús Jónsson. J.
V. Havsteen. Sigurður Sigurðsson. Hans
Guðjónsson. Jónas Kráksson. Hallgrímur
Kráksson. Baldvin M. Stephánsson. forgeir
Guðmundsson. Guðjón Steinsson. Björn
Jónsson. .Jón Sígurðsson. Jón Guðmunds-
son. J>orgrímur Johnsen. Chr. Jonassen.
Sigurbjörn Sveinsson. Kristján Sigurðsson.
Erlindur Ólafsson.-
Af 'þÆÍm 11 húsráðendum, sem ekki
hafa ritað nöfn sín hjer undir, voru fjórir
fjærverandi, en hinir 7 munu fyrir skyld-
ugleika eða vensla sakir, ekki hafa viljað
rita nöfn sín.
Um breyting á sveitastjórn vorri.
Eins og engum mun koma til hugar,
að reyna til að ríra sannleika og gildi hins
forna inálsháttar vors: „bóndi er búsiólpi,
bú er landstólpi11, pannig mun ekki heldur
nokkrum hugsast, að pýðing málsháttarins
sje einungis upp á einn bónda og eitt bú,
heldur sje meint til bænda og búskapar yfir
höfuð. |>að talar pví sjálft fyrir sjer, að
pað er ekki nóg að einu búi líði vel, heldur
verður öll pjóðin, eins embættismennirnir
sem alpýðan, að styrkja að pví, að búnaður-
inn, yfir höfuð að tala, megi blómgast, eða
að honum líði svo vel, sem unnt er; pví með
pví getur bygging landsins orðið traust. En
eins og ekkert hús getur orðið byggt án
pess að íieiri máttarviðir sjeu sameinaðir til
að reisa pað upp með, pannig getur ekki
heldur hvert bú að öllu leyti verið útaf
fyrir sig, heldur verða pau að sameinast í
sveitarfjelög, sem mynda eður gjöra pjóð-
fjelagið. Eins og bóndinn, sem stjórnar bú-
inu, er pað afl sem heldur pví við og gjör-
ir pað, að pað getur orðið „landstólpi" peg-
ar hann stjórnar pví skynsamlega, pannig
er pað jafn áríðandi, að par sem fleiri bú
sameinast um í hreppafjelög, að peir sem
taka við stjórn hinna sameinuðu búa til Ije-
lagsins, gegni köllun sinni eptir pví sem
bezt má verða; en til pess að pví sje
fullnægt, útheimtist sjer ílagi tvennt: fyrst,
að til hreppa- eða sveitastjórnar sje valið
svo heppilega sem kostur er á; par næst,
að stjórn pess fjelags, sem sveitafjelögin
sameinast undir, nefnil. yfirstjórn pjóðfje-
lagsins, sjái um, að peim sem kjörnir eru
til sveitarstjórnar sje launað hæfilega fyrir
starf peirra, svo að rjetti peirra sje ekki
misboðið, og að peir geti staðið við að gegna
köllun sinni trúlega.
1 stað pess að fyrir nokkrum árum var
sveitastjórn svo umfangslítil, að mönnum
fannst ekkert til um hana, og sóktu jafnvel
eptir henni sem virðingarauka, fór hún smátt
og smátt að verða svo erfið og umfangsmikil,
að hún annaðhvort gjörði menn næstum fje-
lausa, ef efnahagur peirra stóð elcki á pví
fastari fótum, eða neyddi pá til að vanrækja
allt í sveitarstjórninni, er peir sáu sjer fært
að ósekju. Og í staðinn fyrir, að fyrrum
voru ekki fáir hreppstjórar, er ekki sögðu
sig frá embætti fyr en elli eða veikleiki
knúði pá til pess, hafa peir á seinni árúm
losað sig við hreppstjórnina svo fijótt sem
peir hafa getað. Hvað ófarsælar afleiðingar
petta hafði fyrir hreppafjelögin og pá undir
eins fyrir pfóðfjelagið, gat engum dulizt.
jþegar bezt gekk, var pað almennast, að
hreppstjóraskipti yrði á hverju priggja ára
tímabili. Og pó bændur ættu kost á að
kjósa pann bezta úr flokki sínum, má nærri
geta hvað hæfilegleikum manna til sveitar-
stjórnar hafi liðið, pegar opt var búið að
veija í sama hreppnum. J>að munu líka
hafa gefizt allt of mörg dæmi til pess,
I að við hreppstjóraskipti hafi ástand sveít-
anna breytzt svo í stjórnar- og fjárhagslegu
tilliti, að ekki hafi verið viðunandi; hefir
petta meðal annars ekki lítið hindrað fje-
lagsskap manna, og gefið mörgum hvöt til
að pukra sem mest sjer. J>að var pví ekki
án parfa, að mál petta var tekið til umræðu
á alpingi, til pess að leitast yrði við að bæta
kjör hreppstjóra En pareð fje vort og öll
yfirstjórn og löggjafarvald var pá í höndum
Dana, .og ekki neins góðs paðan að vænta
í pessu tilliti, rjeði píngið heldur af að fella
málið, en að uppáleggja hreppunum að launa
hreppstjórum sínum; en petta átti ekki lengi
að standa pannig. Fyrirheitið var uppfyllt
á sínum tíina. Ný tilskipun um sveitastjórn
var gefin; öll hreppastjórn umsteipt; og í
staðinn fyrir einn hreppstjóra, skyldu 3, 5
eða 7 bera byrðina undir nafnmu „hrepps-
nefnd“. J>að má nærri geta hvert peim sem
unnu að pessu nýsmíði, muni ekki hafa
fundizt til um, liversu víslega peir rjeðu
til lykta pessu mikilsvarðandi velferðarmáli
landsins; en hvað skeði ? J>egar hin nýja
tilskipun kom fyrir almennings augu, mun
allri alpýðu hafa virzt sem ástand sveita-
stjórnarinnar hefði breytzt að líku hlutfalli
og ástand Glúms, pá er liann var aptur-
genginn. |>að voru pví flestir ef ekki allir
hreppar í peim sýslum, sem mjer er kunnugt
um, er vildu mótmæla tilskipaninni sem alveg
óhafandi og ópolandi; kvað svo mikið að
pví, að jafnvel peir sem höfðu skoðað lirepp-
stjórnina sem aðra plágu, vildu pá heldur
pola kúgun hennar í sinni sömu gömlu mynd,
en kúgun í annari mynd, eða undir öðru
nafni. J>rátt fyrir pessa skoðun almennings
gátu sýslumenn komið pví til leiðar, að hin
nýboðnu sveitastjórnarlög yrðu viðhöfð bæði
til reynslu og af hlýðni við stjórn og lög. Að
petta hefir orðið nauðungarhlýðm sjezt bezt
afpví, að nokkrir helztu bændur hafa brugð-
ið búskap algjörlega; aðrir brúkað ýms önn-
ur brögð til að komast hjá sveitarstjórninni.
f>ó tilgangurinn með að breyta sveitastjórn-
inni á umræddan fiátt hafi verið sá, að gjöra
hana hagfeldari og vinsælli, liefir pað ekki
getað orðið nema ef vera kann í sumum
sveitum. Hitt er víst, að í nokkrum lirepp-
um kemur sveitarstjórnin að mestu leyti nið-
ur á oddvitunum: eru peir pví annaðhvort
neyddir til að vanrækja skylduverk sín við
sveitarstjórnina, eða leggja sig og efnahag
sinn i sölurnar; geta pá allir sjeð hvað
peir eru sælir.
Auk pess að pað hlýtur að álítastrang-
læti, að menn sjeu sviptir frjálsræði sínu
með pví að uppáleggja peim pann starfa,
er peir ekki pola vegna efnahags eða ann-
ara kringumstæða, og pað jafnframt gjörir
heilum sveitum ómetanlegan skaða, er pað
sorglegt og ábyrgðarmikíð umhugsunareíni,
að sveitastjórriin hefir ástundum orðið með-
al til að spilla sambúð hjóna, sem orsakast
af pví, að húsbóndinn hlýtur að vanrækja
konu og börn, ásamt öðrum heimilisskyld-
um; og hverjum illum afleiðingum geta
menn ekki búíst við, pegar pannig er
komið. (Framh. síðar).
Kafli úr brjefl.
— — „Algjört bindindi, en alls
eigi neitt annað, fær eytt ofdrykkj-
unni, og hver sem prjedikar gegn ofdrykkju
á annan hátt, hann máske spillir meir en
bætir, eins og líka pessar tíðu og geystu
prjedikanir gegn ofdrykkju, hvað hún sje
ljót og áffaraslæm, jafnvel pótt sýnd sjeu
dæmi — pær hitta ekki naglann á höfuðið,
og er rjett að heyra pær einátt sem annað
hemskuglamur, sem hver tekur eptir öðrum
og ekkert gagn gjörir; nei — pað er bezt
að nefna heldur aldrei ofdrykkju á nafn,
heldur en vera að pessu kraptleysisglamri.
En hindiiuli, bindindi og aptur bind-
indi er hið eina. Og bindindi á að gjör-
ast að pjóðmáli, að landsmáli, að tíðu
blaðamáli, skrifstofumáli, alpingismáli, og
pessvegna að löggjafarmáli. Hlæi menn
að pessu og liæðist! við pað gugnar að visu
hinn ragi, en hinn liugprúði stendur fastur
vonar og fær nýtt afl við liverja mótstöðu,
fyrir Guðs hjálp. Skírskoti liið raga aptur-
hald í skynsemi og reynslu, pá má setja
reynslu á móti reynslu, og segja lika: „Róra
var ekki byggð á einum degi“; og yfir heila
öld (16. öldina) var verið að byggja Bjet-
úrskirkjuna í Róm, enda varð hún og stend-
ur enn í dag og mun standa lengi: sem hin
stærsta og fagrasta kirkja kristninnar;
en pó yrði petta musteri Islands fagrara}
pvi pað yrði andlegt, og stærra, pví
pað næði yfir meir en fjögra tunna land*),
já, næði til himins. Bygging Pjeturskirkju
kostaði 200 millj. krónur eða meir, en inust-
eri bindindisins byggist án peninga framlags,
en mundi pó gefa af sjer máske milljón
króna á milljón ofan í framrás ára, áratuga
og alda. Er svo langt síðan að hið fyrra
bindindið var, að menn sjeu búnir að gleyma
pví og hvað gott pað gjörði? Hvað líður
annars smáfjelögum út um landið? J>jer
blaðamenn ættuð að fá nákvæmar skýrslur
um pau sem optast, um lög peirra og stjórn
o. s. frv. og setja í blöðin, og efla með pessu
sem öllu öðru hið ágæta mál, og leyfa engri
spillandi hálfvelgju inngöngu í helgidóm máls-
ins, allt hvað mögulegt er“. — —
■— 3. p. m. kom hingað frá Khöfn skonnert-
skipið „Zampa“, skipherra Kroghmann, fermt
vörum til peirra verzlunarstjóranna Möllers
og Eaxdals. Fátt af nýjum tíðindum kom með
pví nema um áframhald stríðsins. — S. d. kom
liingað sunnan úr Rvík barnakennari Sigurður
Sigurðson, sem fylgdarmaður Ingenieurs Feil-
bergs frá Khöfn og landa vors Sveins ’ráfræð-
ings, sem eru að skoða sig hjer um í tilliti til
jarðabóta, og hjeðan ætlar Feilberg norður að
Mývatni og paðan út að Laxamýri, en Sveinn
fram að Syðra-Laugalandi á Staðarbyggð, og
dvelja par nokkra daga, og siðan norður að
Laxamýri. — ISI orðanpóstur kom hingað að
sunnan að áliðnu í gær, og með honum ýmsar
frjettir frá pingi og útlöndum, og vonum vjer
að geta skýrt frá helzta innihaldi peirra í
n. blaði. -— ------------——-
þakkarávarj).
Hjer með leyfi jeg mjer undirritaður,
að votta mitt viðkvæmasta og innilegasta
hjartanspakklæti, öllum peim mannelskuríku
sveitungura mínum, sem á næstliðnu vori gáfu
mjer fátækum og skyldugum fjölskyldu-
manni, bæði lembdar ær og gemlinga, og
ýmislegt fleira; einnig líka uppgjöf á skuld-
um. Fyrir pennan mannelskuríka og kristi-
lega góðvilja peirra, bið jeg af heilum huga,
hinn alvalda allsgóðs höfund, að umbuna
pessum mínum velgjörðamönnum, með pví
*• sem hann af gæzku sinni og alvizku, veit
að jpeim er fyrir beztu.
Flögu í Breiðdal 21. júlí 1877.
Guðmundur Marteinsson.
— í grein minni í 55.—56. bl. Norðanf.
með yfirskriptinni: „Mála-herför ritstj. Norð-
lings“, er orðunum: „og stefnuvottarnir birt
allar kærurnar lögformlega hinum stefnda“,
ofaukið. |>etta bið jeg góðfúsa lesendur að
taka til greina.
E. Halldórsson.
*) „En Tönde Land“ = 14,000 □ álnir.
Pjeturskirkja (San Pietro di Yatircano) nær
yfir fjögra tunna land.
Eigandi og ábyrgðarm: Björn Jónsson
Prentari: Jónas Sveinsson.