Norðanfari - 19.01.1878, Blaðsíða 3

4
lega kirkjugarðsstæði. þetta munu vera
bin fyrstu tildrög til þess að presturinn
fjekk leyfi til-pess, að vera kyr á Hrafna-
gili, og geta allir sjeð, að það er orðið með
mjög eðlilegum liætti.
Að biskupinn hafi eigi heimild til að
leyfa prestinum veru á Hrafnagili, á móti
vilja og samþykki bæjarbúa, er liklegt, en
allt öðru máli er að gegna, þar eð það er
með fullkomnum vilja og samþykki safnað-
arins, og sjest það heldur livergi af nefndu
stjórnarbrjefi, að því geti verið neitt til
hindrunar, og má fullkomlega ætla að svo
sje> fyrst biskupinn eins og þegar áður er
sagt, gaf samþykki sitt til þess; enda ligg-
ur hverjum heilvita manni í augum uppi,
að slikt er i alla staði rjett.
það „fullveldi11 sem ritstjórinn talar
um hjá bæjarbúum, til þess að leyfa prest-
inum veru á Hrafnagili, er likt öðrum skyn-
sömum orðum hans. Hve nær hafa bæjar-
búar leyft prestinum að vera á Hrafnagili,
hvað sem hver segði? Hafa þeir ekki að
eins gefið sitt leyfi til þess? það er með
öðrum orðum, ef ritstjórinn skilur það bet-
ur, að hann þeirra vegna átölulaust, mætti
búa þar kyr, og það er einlæg ósk vor og
von, að hinn núverandi biskup rypti ekki
hinu gefna leyfi formanns sins, heldur stað-
festi það, og ætla jeg það ekki muni sönnu
fjær, að prestur vor mundi meta það þess
virði, að liann eigi vildi skipta því við alla
blaðaskekkla Norðlings.
Næstu klausum Norðlings er óþarft að
avara nokkru, því þær hrekja sig sjálfar;
þó ætla jeg að taka einstöku atriði til
greina, og er það þá eitt, þegar ritstjórinn
fer að tala um skyldu prestsins að messa
hjer, þá eigi verður messað á hinum kirkj-
um. Hváð þetta áhrærir, þá skal jeg fyrst
og fremst taka það fram, að i brjefi kirkju-
og kennslustjórnarinnar, er presti vorum
alls eliki gjört að brýnni skyldu, að messa
hjer, þó messuföll verði á hinum kirkjun-
um, því í frumriti áður nefnds brjefs kirkju-
og kennslustjörnarinnar stendur: „men at
der derimod efter Omstændighederne turde
være Anledning til at gjöre ham til Pligt“,
og s. frv., sem jeg ætla rjett þýtt þannig:
„en að það hins vegar g'æti verið ástæða til
þess eptir því sem á kann að standa, að
gjöra honum að skyldu“ o. s. frv., í stað
þess að í blaði ritstjörans stendur „en að
hins vegar virðist vera ástæða til þess eptir
því sem til hagar, að skylda hann til“ o. s.
frv. og er auðsætt að þýðing þessi er rítstj.
í vil, ea að ætlun minni röng. Látum nú
þetta allfsaman hjá ritstjóranum gott heita;
enn, jeg vil leyfa mjer að spyrja, hvað opt
mundi það koma fyrir að presturinn hefði
tök á að messa hjer aukreitis? Helztaldrei.
J>að er auðsjeð að ritstjórinn man ekki ept-
ir annari skyldu sem hvíli á prestínum, en
að messa hjer á Akureyri. Hefir hann ekki
sömu skyldum að gegna við hinar kirkjurn-
ar? Jú; ætli presturinn mundi þá ekki eins
sæta hverju þvi tældfæri, þegar fært væri,
að komast hjeðan til embættísgjörðar á þær?
Vissulega. Að sumrinu til er ekki hugs-
andi að slíkt geti að borið, en á vetrartima
þyki mjer mjög ólíklegt að nolckur óskaði
ejer þess að sitja í kirkju, í því veðri, sem
presturinn ekki kæmist til hinna kirknanna.
Jeg get fært skýlaust dæmi fyrir þessu.
Dæmið er nefnilega það, að hjer hefirkom-
ið fyrir, að próf.síra D. Halldórsson, á með-
an hannþjónaði alveg sjálfur brauðinu, já, og
Það með lasleíka sinum og heilsuleysi, að
hann hefir komið samdægurs framan frá
Hrafnagili og hingað ofan á Akureyri til
embættisgjörðar, í þeim veðrum, sem fólk
hefir eigi treyst sjer. til að sitja í ldrkju,
og því matt fara við svo búið heim aptur, að
eigi hefir verið hægt að koina á messu, fyrir
— 11 —
fólksfæð. J>etta sýnir ljósast með hvaða
kappi að prestur vor rækir köllun sína því
óhætt er að fullyrða, að margir af bæjar-
búum sæki vel kirkju.
J>essar aukamessur eru því og hafa
verið, hugarburður einn, þvi ekki er mögu-
legt að ímynda sjer neitt tækifæri til þess,
nema í svo miklum illviðrum á vetrardag,
að enginn maður komi til kirkju, J>etta er
því hiun lögboðni helmingur guðsþjónustu-
gjörða, sem ritstjóri Norðlings, segir aðvjer.
Akureyrarbúar, sem skrifað höfum undir
„aptur kirkjumálið“ í Norðanfara, höfum
„svipt bæinn“. Mikið heiðarlegur vitnis-
burður. Setjist nú ritstjórinn niður og rifji
upp fyrir sjer hvað opt liann sjálfur liefir
verið í kirkju, að undanförnu. Skyldi það
vera öllu optar, en annað eða þriðja hvert
skipti, þá messað hefir verið hjer? J>að er
með öðrum orðum, 6. til 9. hvern Lelgan
dag til jafnaðar; væri nú svö, að þettaværi
ekki íjærri sönnu, hvað vill þá ritst. gjöra
með fleiri messur? Ætli það sje ekki fyr-
ir „skýlausa nauðsyn11 ritst. að hann vill
fjölga þeim? Líklega!! Jeg veit að sönnu,
að. inargir af bæjarbúum óskuðu helzt að
prestur messaði hjer hvern helgan dag þá i
fært væri, en það verður langt þangað til, I
að Akureyrar-bær getur haldið prest og
kirkju út af fyrir sig, og því verðum vjer
þangað til að taka því fyrirkomulagi, sem
á prestakallinu er eða kann að verða. Með
þessu er því sýnt hve ástæðulaust ritst.
lireitir fram skoðunum sínum.
Að presturinn geti ekki flutt messu á
milli Kaupangs og Akureyrar, fyrir því að
hann búi á Hrafnagili, er hjegilja ein og
ekkert annað, þvi bæði hefir það eigi all-
sjaldan komið fyrir að presturinn liafi fiutt
hjer messu, og það í háskammdegi á vetr-
ardag sem álíta má að sje óhentugasti tími
til þessa, og myndi þvi ekki presturinn öllu
heldur gjöra það á öðrum tímum árs, ef
liann mögulega gjæíi fyrir svo miklum önn-
um sem brauðinu fylgja, og allir kunnugir
og sanngjarnir menn vita og viðurkenna að
sjeu miklar, og sem ekki eru sprottnar af
þvi að presturinn býr á Hrafnagili, enda
var þetta eitt með öðru sem hinir heiðruðu
undirskrifendur „Aptur kirkjumáls“ höfðu
fyrir augum, þá þeir gáfu samþykki sitt til
þess að núverandi prestur mætti vera á
Hrafnagili. |>að lítur út fyrir að ritstjór-
inn ætli sjer í lagi að sannfæra menn
um atriði þetta, með því, að eigi sje far-
andi fyrir prestinn „seint um kvöld hjeðan
frá seinni messunni alla leið fram að Hrafna-
gili“ en þetta er minna en engin ástæða,
því væri ekki annað sem jeg hefi talið hjer
að framan sem hindraði messu flutning, þá
er þetta það sizta til þess, því ekkert er
hægra fyrir prestinn en að gista hjer í bæn-
um næstu nött á eptir. |>að er því með
þessu sannað, sem allir sjá, að það er eigi
vera prestsins á Hrafnagili sem hindrar
messu flutning, heldur eru það b einlínis
embættisannir hans. Áður en jeg
skil við þetta atriði verð jeg að vekja at-
hyggli á því, sem ritstjórinn auðsjáanlega
veit ekki, og leggur því mjög mikla áherzlu
á það, nefnilega það, að Akureyrarkirkja
er engin „höfuðkirkja11, þyi síðan að Hrafna-
gils kirkja var rifin er engin höfuðkirkja í
prestakallinu, brauðið er þingabrauð. J>að
er því þess vegna engin frekari ástæða
fyrir prestinn að búa hjer, heldur enn á
liverjum þeim stað sem hann álítur sjer
hagkvæmast í prestakallinu.
Næsta klausa er ekki svara verð, og
tek jeg þá „fjórða megin atriði“ Norðlings.
Um það þarf jeg ekki a6 fai'a mörgum
orðum. Ástæður þær er ritstjörinn kjemur
með, eiga sjálfsagt að sannfæra alla alþýðu
á landi hjer, að leyfi vort Akureyrarbúa til
prestsins um veru hans á Hrafnagili, „hafi
í sjer fólgna hina skaðlegu niðurlægingar
setningu sem verst hafi afstaðið á landi
hjer, allt frá Sturlunga tið“ nefnilega þá,
að alþýðan sje til fyrirembættismanninn, en
ekki embættismaðurinn fyrir alþýðuna.
Hvað skaðsöm að setnig þessi kann að vera,
læt jeg ósagt, því það er alveg óviðkomandi
þessu máli, en vilji ritstjórinn halda þess-
ari setningu, þá gái hann að því, að hún
fer alveg í g a gnstæða átt við það sem
liann ætlast til, þvi hún einmitt s ý n i r og
s a n n a r, að vjer Akureyrarbúar með leyfi
voru álítum oss að hafa rjett til þess, með
samþykki viðkomandi yfirvalda, að ákveða
verustað prestsins, og þar af verður að
leiða, að vjer skoðum þennan embættismann,
vera til fyrir alþýðuna, en ekki al-
þýðuna fyrir hann. Svona rifur ritstjórinn
niður fyrir sjálfum sjer, jafnframt því sem
hann byggir. Að vjer Akureyrarbúar lát-
um oss að einhverju varða p r i v a t kring-
umstæður prests vors, munum vjer aldrei
spyrja ritstjóra Norðlings um.
J>á kemur hinn ramgjörði enda-hnútur
ritstj., sem hann hnýtir utanum allar á-
I stæður sínar, nefnil. messufallið sem varð
I hjer í ótíðinni í vetur, og að presturinn var
eigi á bæjarfundi næstl. 27. nóvember. Um
þetta má segja að fátt er nú eptir skilið.
Hvað það snertir, þá er það mjög óvíst að
messað hefði verið þennan dag, þó prestur
hefði komið, því svo var veður illt, og frost
mikið, það mætti því álítast janfnmikil þörf
fyrir söfnuðinn sem prestinn, að þurfa eigi
að sitja í kaldri kirkju í sliku veðri, og
mundi sú raun hafa á orðið, að fátt fólk
liefði komið til kirkju þennan dag, enda
mun sem betur fer, það eitt dæmi hjer á
landi, að söfnuður eður rjettara sagt, ein-
stakur maður úr söfnuðinum, hafi „hrópað“
prest sinn í opinberu blaði fyrir alsendis
e i 11 messufall á ári, undir slikum kring-
umstæðum sem hjer áttu sjer stað, og hefir
víst engum bæjarmanni komið það til liug-
ar, nema ritstjóra Norðlings, og ef nokkur
væri sem hans máli vildi fylgja.
Að prestur vor ekki kom á nefndan
bæjarfund var ekki tiltökumál, því sáfund-
ur var haldin stórhríðar og mannskaðadag-
inn 27. nóvembrm. næstliðinn, og voru margir
af bæjarbúum sjálfum sem eigi sóttu hann;
það er því fullkomin ástæða til að efast
um að presturinn hefði komið á þann fund
þó lieimili hans hefði verið í bænum, eður
í grend við hann, þar eð allmargir bæjar-
búar; og því síður nokkur maður úr sókn-
inni fyrír utan bæinn, að undanteknum ein-
um manni, sem hjer var staddur, sóttu eigi
fundinn.
Hin siðasta grein „kirkjumálsins“ í
Norðlingi er síður en ekki mannúðleg fyr-
ir bæjarbúa. Ritstjórinn segir þar fyrst og
fremst „því fer betur að þvílíkt mun eins
dæmi hjer á landi, að söfnuðurinn h a f n i
lögboðinni nærveru prestsins, og allt að
helmingí hinni lögákveðnu guðsþjónustu-
gjörð“. Hvar stendur ritstjórinn með þenn-
an framburð sinn? Er hann í raun og
veru svo blár, að hafa aldrei látið sjer
renna í grun saknæmi þessara orða, ef
bæjarbúar vilduog virtu þessi orð hans
þess að leita rjettar síns á lionum ? Hjer
á bezt við að brúka hans eigin orð og segja,
því fer betur að þvilikt mun eins dæmi
hjer á landi“ að nokkur maður liafi leyft
sjer að bera slíkann óhróður i opinberu
blaði, á meðbræður sína saklausa, en sliks-
getur maður vænst af ritstjóra Norðlings.
Jeg hefi hjer að framan fært skýlausar á-
stæður fyrir því, að þessu er alveg kastað
út í loptið án þess að hafa n o k k r a á-
stæðu fyrir þvi.
Hvenær og við hvaða tækifæri á þetta