Norðanfari - 13.02.1878, Blaðsíða 1

Sendur kaupendum lijer á landi
kostnaðarlaust; verð hverra 10
arka af árg. 1 kr., einstök nr.
16 aura, sölulaun 7. hvert.
MIRI)A\FAIU.
Auglýsingar eru teknar í blað-
ið fyrir 8 aura hver lina. Við-
aukahlöð eru prentuð á kostnað
hlutaðeigenda.
17. ár.
Akureyri, 13. fehrúar 1878.
Nr. 11—12.
íslenzk stjórn.
(Útl. úr „Morgenbladet11, nr. 242, 18. okt.).
Frá Reykjavík hefir oss verið pannig
ritað: „Alþingi endaði pann 30. ágúst,
og par eð pað hafði mörg mál meðferðis,
er eigi að undra, pó að pau kæmist eigi
öll fram á þessum skamma tíma, sem til
pess er ætlaður, auk pess sem fyrirkomulag
pings vors er fremur óheppilegt, og pyrfti
fullkominna umbóta. pó hefir allmiklu ver-
ið afkastað á pinginu. Sum mál voru pau,
er menn sýndu eigi eins mikla eindrægni í,
sem áður; sum mál hafa og fengið önnur
úrslit, enn almenningur helzt æskti sjer; og
hverju það sje helzt að kenna, skulum vjer
íhuga nákvæmar, með pví að pað hefir nú
að pessu sinni valdið allmiklum ópægindum.
pað verður nefnilega stöðugt Ijósara og
ljósara, að landshöfðingi H. Finsen, sem
aldrei hefir átt neimi sjerlegri pjóðhylli að
fagna, hefir nú á seinni árum leitazt við,
að afla sjer hennar með allskonar smá-
hugulsemi og brellum (Opmærksomheder og
Omveje), par sem hún pó ætti að koma svo
sem af sjálfu sjer fyrir það, að maður hefði
sýnt af sjer veruleg dugnaðarverk, og hefði
til að bera eiginlegleika, er kana ætti skil-
jð; hefir honum pótt, sem fremur nú, enn
áður, pyrfti að afla sjer pessarar pjóðhyllis.
Enn nú vill svo illa til, að hann hefir
•minnstri pjóðhylli að fagna, par sem hann
er livað mest kunnur, hjer á Öuðurlaiidi, og
pá er vel skiljanlegt, að hann lætur sjer
annt um Norðurland og Austfjörðu, og leit-
ast við að fá par fáeinar hræður í fylgi með
sjer fyrir lítið, pví að pakklátlega er tekið
við, pó að lítið sje pað er veitt ér. |>etta
mál getur nú í sjálfu sjer verið gamanlegt,
enn pá fer að grána gamanið, pegar pessi
laðandi stjórnvísi (Hværverpolitik) kemur
einnig fram á alþingi; pegar persónulegur
hagnaður á að vera í fyrir-rúmi fyrir al-
menningsheill, pegar afdrif einhvers máls á
að vera komið undir pví, að maður fær í
fylgi með sjer pann er mikið á undir sjer,
enn yarast að móðga pann, er maður hræð-
ist; pegar erendsreki konungs hugsar að
eins um hagnað einstakra manna. Hjá öðr-
um eins manni, sem landshöfðingjanum, sýn-
ir petta einhverja óstaðfestu, er getur orðið
jafnskaðleg fyrir ísland, sem hún rífur nið-
ur og eyðir trausti manna til hinnar dön3ku
stjórnar.
það má segja, að landshöfðingi hafi
eigi komið fram á pessu síðasta pingi með
peirri festu og sóma, sem vænta mætti af
fulltrúa stjórnarinnar. |>vert á móti hefir
hann látið aðra koma sjer tíl að beita valdi
sinu í málum, sem atkvæði voru nær jafn-
skipt i, til pess að veita málum pessum úr-
slit, alveg gagnstæð pví, sem almenningsálit
ætlar rjett og sanngjarnt. J>annig var t. a.
m. um kirkjutollinn, sem bæði er ósanngjarn
og ástæðulaus, og sem leggja skal á Reykja-
vikurbæ til pess að endurreisa kirkjuna og
bæta hana; en pessi byrði liggur óefanlega
á landssjóði upp frá pví, er fjármálaskiln-
aðurinn milli íslands og Danmerkur var gjör.
Að herra Finsen muni beita áliti sínu hjá
ráðgjafanum til pess að koma fram nýmæli
pessu, getum vjer varla efast um, eptir pví,
sem vjer fyr höfum reynt; enn hitt er víst,
að lög pessi mæta mikilli óánægju og mót-
stöðu hjer í bænum; pað kom og fram á
fundi einum allfjölmennum, sem nýlega var
haldinn; pá var ráðið af, að bíðja ráðgjaf-
ann um að sampykkjast eigi petta.*) Vjer
sjáum nú, liversu fer, en pess getum vjer,
að oss kemur eigi á óvart, J>ó málalyktir
beri vott am ritstofuríki.
Af öðrum framaverkum landshöfðingja
á pessu pingi má og geta pess, er hann
styrkti með ráðum og dáðum fjárhagsnefnd-
ina, pá er hún stakk upp á pví, að af-
nema umsjónarmanns-embættið við hinn
lærða skóla, og hrinda peim manni úr em-
bætti sínu, sem pjónað hefir pví með mikl-
um dugnaði. Nefndin vili aptur setja pann
1) Með pessu póstskipi frjettist pað, að
konungur hefði neitað undirskript sinni und-
ir mál petta, og vakti pað eigi all-lítinn
fögnuð hjá bæjarbúum. |>ýð.
mann við skólann, sem bæði sje kennari og
umsjónarmaður; enn petta vita allir, að
getur ekki átt sjer stað, eptir pvi sem nú
á stendur; enn hafi nú tekizt, að káka við
skólamálið almennt, til hins verra, hvers
vegna mætti pá og eigi gjöra pað við skóla-
umsjónina.
Já, vjer getum sagt, að skólamál vort
hafi verulega farið út um púfur, og herra
landshöfðingja H. Finsen er pað að mestu
leyti að kenna. J>að getur ekki annað enn
glatt oss hjer norður frá, að „Morgenblaðet“
og „Götaborg Handels-Tidning41 hafa dyggi-
lega sett ofan í við hr. Nellemann, fyrir
skólareglugjörð þá, er hann hefir ráðríkis-
lega fyrirskipað. En vjer hyggjum pó, að
pað megi eigna landshöfðingja pað, að svo
var gengið fram hjá hinu löggefandi alpingi,
og að ráðgjafinn hafi ef til vill í einfeldni
sinni og vanþekkingu á málum þessum lát-
ið afvega leiðast af landshöfðingja. Menn
ljetu svo, sem þeir ljeti sjer liægt um skóla-
málið, og ljetu jafnvel svo, sem peim pætti
álit nefndarinnar all-óhentugt, og að málið
yrði fyrir alping lagt; enn pá var í pukri
róið öllum árum að því, að fá skólareglu-
gjörð fyrirskipaða af stjórninni. petta var
nú hugsunin, sú var góð og frjálsleg. Enn
pessar málalyktir komu vel heim við pað,
hversu landshöfðinginn tók máli pessu í
fyrstu.
Á alpingi 1875 var hreyft við skóla-
málinu; pá var kosin nefpd í pað, er tók
fram nokkur pau atriði, er umbótá pyrfti,
og rjeð til pess, að setja milli-þinganefnd
til pess að greiða fyrir málinu; en pað var
alls eigi ætlan pingsins, að setja vald pess-
arar nefndar yfir sitt eigið löggjafarvald.
Sú var ætlan pingsins, og allra annara, frá
fyrstu, að pað væri þingið, sem ætti að
leggja smiðshöggið á málið.
Landshöfðingi kaus nú menn í nefnd
þessa, en tökst alls eigi vel valið; pví að
honum heppnaðist eigi að velja skynsama
og reynda menn, er vit hefði á skólans
pörfum, og sem gæti gjört umbætur á hin-
um eina lærða skóla vorum. I nefndinni
Ijótunn Kolbrún.
(Dálítil sveitarsaga).
(Framhald). pegar Yermundur kom
heim, brá honum vel við, er hann sá konu
sina glaða. En er hann vissi um barnið,
seig karli brún og pótti pað minna sig að-
eins á sonar-missinn. J>ó breyttist fljótt
skap hans, er hann sá sveininn, pví hann
var svo fríður og éfnilegur og kallaði Drott-
inn hefði sent sjer hann til huggunar. Tók
hann pví ástfóstri við drenginn, engu minna
en kona hans — og hjelt því lengi síðan.
Vermundur bóndi andaðist, pegar Dagur
Hafði búið 8 ár í Hvammkoti. Kom þá upp
^rjef eptir karl. |>ar á voru mörg pakkar-
orð til Dags og ástarkveðja, og segist par
gefa honum 20 hundruð úr búi sínu í fjen-
aði og góðum gripum, sem kona sín mundi
afhenda. ^ Undir brjefið hafði skrifað Ólöf
°g svo Þórhalli og kona hans. J>etta hafði
aukið bú Dags stórmikið allt í einu. Yar
hann siðan talinn einn auðugasti bóndi í
sveitinni.
J>að \oru nú liðin meira en 3 missiri
fra pví þeir porvaldur og Dagur, töluðu
saman um Sauðárdal. fá var pað umvor-
ið undir fráfærur einn morgun, að Dagur
bóndi fór á engjar sínar með einn mann
sinn og hleypti vatni af peim, pví stór-rign-
ing hafði verið og flóði allt í vatni. Nú
var stytt upp, fagurt veður og sól skammt
komin á lopt. Yarð vinnumanninum litið
inn til árinnar og furðaði hvað fljótt hafði
hlaupið úr henni. Sjer hann tvo kvenn-
menn koma innan með ánni og segir:
„Hverjar munu vera bjer á ferð að innan
svo snemma“? Dagur lítur til og segir:
„lljett er pað, sem pjer sýnist, að áin er
undarlega fljótt fjöruð og eitthvað er óvana-
legt um ferð 1 þessara kvenna, svo snemma
innan með á og gangandi. Hjer er engra
vegur niður víð ána nema peirra, sem koma
innan úr dal“. Yar sem bónda hrygði, hjelt
pó fram verki sínu og leit sjaldan við.
Yinnumaðurinn leit opt i áttina. Konurn-
ar færðust brátt nær. Segir pá maðurinn:
„Undarlega bregður nú við, er mjer sýníst
konan, sem á undan gengur, vera lík hús-
xnóðurinni í Botni. Líkt er göngulagið,
— 21 —
konan prekleg og ber sig vel, og verður pá
eitthvað nýtt að hafa borið til í Botni“.
þá hættir Dagur verki sínu, og sjer til
kvennanna, en talaði eigi orð. Svo var sem
manninum sýndist, að hjer var komin Ljót-
unn í Botni og Ólöf dóttir hennar. Yar
Ljótunn prútin af harmi og stundi af mæði,
er hún heilsaði Degi og manni hans. Stúlk-
an var grátandi og kominn upp ekki hjá
henni. Ljótunn stóð við og var sem henni
væri pungt til málsins. „Nú er pað fram
kornið Dagur; bróðir góði“! sagði hún, „að
Ljótunn kemur til pín, en þú ekki til henn-
ar“. „Flý jeg nú fyrst til pín í nauðum
mínum. Hefir G-uði póknast að sendamjer
þungbæran harm. í gærkvöldi missti jeg
mann .minn, móður mína og öll börnin,
nema liana Ólöfu mína. Fjallið hljóp of-
an yfir bæinn í gærkvöldi og sjer par nú
eigi annað en stórgrýtisurð, utan frá leyti
og inn undir beitarhús og yfir um á, sem
hlaupið stíflaði og kom lón fyrir innan“.
Lengur fjekk hún eigi talað og var sem
tæki fyrir mál hennar. „Mikill atburður og
hörmulegur11, segir Dagur. „En hvernig