Norðanfari - 13.02.1878, Blaðsíða 3

— 23 —
einhleypa fólkinu eða kaupgjaldið heima, —
fatnaður eigi dýrari hjer en par. — Nú
var pessi leiði vörður loks haíinn 21. næstl.
wán., sópaðist pá að kalla mátti allt hjer-
aðið af einhleypu fólki körlum og konum,
og sumir hændur fóru líka að útvega sjer
vinnu; hefir kvennfólkið komist niður í vist-
ir en karlmenn fengið verk við járnhrautar-
gjörð og kaupavinnu hjá bændum. J>eir
sem heima sitja annast um sáðreiti eða ganga
að heyverkum; pess parf nú með pví kýr
eru á hverju heimili og víða nokkrir gripir
pó peir sjeu flestir hjá Jóni hónda frá
Gilsárstekk pví hann hefir nær 20 talsins
af peim peningi. J>að komu núna um mán-
aðarmótin nokkuð á priðja hundrað kýr til
nýlendunnar, 4 tarfar og nokkrir kálfar
(flest eða allt keypt suður í Minnesota) sem
útbýtt var meðal búenda svo allir fengu kú
er enga áttu áður. J>að er búið að kaupa
i allt fyrir stjórnarfje 340 kýr að peim
kúm með töldum er komu í fyrrahaust fyr-
ir utan 16 uxa og alla kálfa; svo hafa ein-
stakir menn keypt pess utan eigi allfáar og
fjölga pó víst til haustsins, svo pá verður
talsverður stofn kominn hjer afpeimskepn-
um. Nú munu hartnær 600 höfuð afnaut-
gripum í nýlendunni. Svo kvað nú vera
geymt eitt púsund doll. enn til að kaupa
fyrir sauðfje og svín í haust, til að koma
upp vísir af pví tagi, og nokkrir eru að
kaupa sjer hænsni; líka væri gott að eiga
endur og gæsir við vatnið sem sumir vilja
eignast.
Mikið er Canadastjórn búin að lána
og leggja til nýlendu pessar, og ferst rausn-
arlega, en naumast munu pað vera 100,000
dollars eins og sumir segja, og engri átt
nær pað sem „|>jóðólfur“ segir að pað hafi
verið jetnar hjer upp 70,000 dollars næstl.
vetur; hitt mun rjettara sem herra H. Briem
segir í „ísafold“ að pað hafi eyðst yfir vet-
urin 40,000 dollara. en pað er að skilja:
bæði fyrir matvörur og aðrar nauðsynjar og
hluti, svo sem áhöld: axir og sagir stærri
og smærri; ámboð til heyskapar: orf, ljái,
hrífur, forka, brýni; smiðatól; nauðsynleg-
ustu jarðyrkju-áhöld : spaða, rekur, jarðaxir,
(hóa); til húsa: glugga, lamir, lokur, klink-
ur með fleiru; og á annað hundrað ofnar,
sem kostuðu með öllu tilheyrandi yfir 30 doll.
hver, fyrir utan 1000 doll. er varið var
fyrir efni til netja, og peninga fyrir 40 kýr.
Herra Sigtryggur Jónasson hefir sagt mjer
sjálfur, sem pessu er kunnugastur, að ekki
hafi farið fyrir matvæli yfir 30,000 doll. í
vetur. J>að er að skilja frá pví í ágúst til
færa pjer á morgun einhvern pinna lifandi.
J>að er hugboð mittli.
það leið eigi 4 löngu, áður |>orvaldur
1 Haga var kominn, við 10. mann, og höfðu
2 hesta hver til reiðar. J>á var og Dagur
til við 4. mann og vel hestaður. Yar nú
riðið geyst inn allan dal, allt á leytið utan
við skriðuna. Var hún eins og Ljótunn
sagði ferlega mikil og lónið innan við kom-
ið upp um öll nes. Grip sáu peir handan
við ána og var pað kýr. Vissu peir eigi
hvað pví mætti valda, pví kýr höfðu allar
verið komnar í fjós, pegar skriðan hljóp.
Hú var gengið af hestum og reyndu menn
að kanna skriðuna litla stund, varhúnmjög
ih yfirferðar og víða blautur aur, milli
bjarga og hjelt eigi. Sáu peir viðu úr hús-
unum, sumstaðar innan um Grjótið og hey
sumstaðar heila kleggja. það var úr fyrn-
™»a íeyjum þórhalla bónda- Hann hafði
a rei en urrjóða orðið að heyjum í sínum
ms ap. agur hraðaði ferðinni inn yfir skrið-
una til að íinna fólkið á beitarhúsunum.
Innan til á hlaupinu segir hann við J>or-
vald. „Mjer sýnist eitthvað kvika parna
hins 1. maí í vor. Ekki meir um petta,
pað sjest líkl. skýrsla umpaðjsíðarí „Fram-
fara“, sem bráðum kemur út.
Yorið var eins og veturinn hlýrra en í
fyrra og fiskafli mikill bæði áður en ísinn
fór af vatninu (hinn 16. maí) og lengst
framm á sumar og fengu menn mikla björg
og allt af má veiða til matar. Mörgu var
sáð en pó heldur litlu af öllu nema jarð-
eplum og káltegundum, líka hveiti, byggi,
baunum og fleirum korntegundum ogstend-
ur allt heldur vel; bygg, hveiti og jarðepli
ágætlega og langt síðan farið var að taka
pær daglega til snæðings, pó seint værisáð,
pví rigninga samt var seinnihluta maí og
fyrripart júní. Nú er besta og hagkvæm-
asta tíð, optast heiðrikt nokkuð heitt stund-
um prumuskúrir við og við, en aldreisvæsin
úrkoma til leingðar. Heilsufar manna er
gott. J>að er pví ekki hægt að segjaannað
með sönnu en pað sjeu heldur góðar horf-
ur á öllu, og mönnum líði vel. Jeg veit
ekki annað en allur porri manna sje sæmi-
lega ánægðir og jeg pori að fullyrða að
peir menn eru eigi allfáir sem af lijarta
pakka Guði og hamingjunni fyrir pað peir eru
hingað komnir, enda pótt peir „baði“ ekki
nú pegar í „rósum“ og halda ótrauðir fram
hinu byrjaða verki á landi pví er peim hef-
ir hlotnast; lifa par í sínum eigin húsum
frjálsir menn; ekki kúgaðir á neinn hátt,
og láta ekki hugfallast pó peir purfi að
leggja mikið á sig og vera tímum saman
fyrir utan sumt er peir optar liöfðu ráð
til að veita sjer heima t. a. m. kaffi og
sikur, um vínföng er ekki að tala; bakkus
fær hjer ekki inngöngu að sinni og óska
víst allir hann komi hjer aldrei, vildi jeg
pví af heilum hug ráðleggja öllum peim
meðbræðrum mínum á fósturjörðu vorri er
dýrka vinguðinn um of, en hafa pó ekki
prek að rifa sig undan valdi hans pó peír
fegnir vildu, að fara hingað, pví sá freist-
ari er hjer ekki til á meðal vor.
Hjer eru margir kostir svo sem: óprjót-
andi fiskafli, og dýraveiðar, ef pær væri
stundaðar; frjótt land, góðar engjar, sem
mætti víða tví slá. Skógur er eigi of stór-
vaxinn til að vinna hann en víðast nógur
til húsabygginga í langa tíð ef vel er með
farið, og alstaðar nytilegur til gyrðingar og
eldneytis. Enginn mannskæð dýr gjöra hjer
mein, og engann höggorm hefi jeg sjeð
hjer enn. Ekki koma hjer heldur felliveð-
ur eða jarðskjálftar.
J>á eru nú líka ókostir: langur ogkald-
ur vetur, flugur á sumrum og votlendt eins
niður í aurnum hjá fióðinu. Skulum við
hlaupa pangað niður með skriðunni að inn-
an“. J>eir gjörðu pað, hlupu niður með
skriðunni og sáu að par var Vermundur
litli með lífi og var höfuð og herðar upp
úr leðjunni og lónið komið að honum.
„Gæfumaður varstu enn“ segir J>orvaldur,
„og gröfum nú piltinn upp. Lifað getur
hann, pó liann sje líklega meiddur“. J>eir
grófu Yermund upp og var enn með rænu
og viðmælandi, "hvergi beinbrotinn en mar-
inn og klemmdur, peir pvoðu hann í lón-
inu. „Yeiztu nokkuð um Grím litla bróð-
ur pinn“? sagði Dagur. „Já! í morgun
heyrði jeg hann veina skammt út frá mjer.
Jeg hljóp svo sem jeg gat pegar jeg heyrði
og sá til hlaupsins og leiddi hann, en skrið-
an tók hann af mjer og svo felldi hún mig.
En við vorum komnir inn fyrir pað versta“.
Nú bar maður Yermund inn til beitarhúsa
(hann var á 15. ári) og skyldi færa hann
úr fötum, pvo og baða úr vatni og færa i
purr föt. En Dagur leitaði hins piltsins.
Leið eigi á löngu áður peir sáu til hans
milli steina og var að sjá örendur. J>eir
og einn af sveitungum mínum kemst að
orði, (eða á pá leið) í brjefi sem kom út í
Norðariíara í vetur, og ber jeg pað ekki
til baka pó hann kalli petta „pijjá höfuð
galla“ en peir vaxa oss ekki svo mjög í
augum, — einn peirra má laga með tím-
anum. — Veturinn er að vísu langur i sam-
anburði við pað sem hann er sunnar í land-
inu; en mjög litlu munar pað lijer og t. a.
m. í Minnesota og norðan til í lYisconsin
eða Ontario; hann varir hjer í lengsta lagi,
frá miðjum nov. til súmarmála, hann er
kaldur og purr en snjóalítill, engir kafalds
eða blindbiljir, eins og heima, enda kemur
varla sá dagur fyrir að ekki megi vinna úti
eða fara hvert á land sem maður vill ef
hann er skjóllega klæddur. Ef pað er kalt
í húsunum pá er pað mannanna eiginskuld
að peir hafa ekki hlúað nógu vel að peim
pvi nóg eru efni til pess allstaðar við hönd-
ina, og ekki parf að spara sjer eldsneyti að
hita pau, ef ofn er til, par sem skógurinn
er allt um kring. — J>á eru flugurnar, „ekki
má gjöra úlfalda úr mýflugunni“, pær eru
að sönnu hvumleiðar, helzt kveld og morgna
og pegar rignir (liggja niðri á daginn
pegar heitt er) vestar í júní og júlí, en ept-
ir pann tíma gætir peirra litið svo brögð
sjeu að; fynnst mjer pær purfi hverki að
fæla neinn hjeðan eða frá að koma híngað;
pær eru ekkert verri hjer en sumstaðar á
ísl. t. a. m. í Mývatnssveit, og veit jeg ekki
til að neinn hafi flúið paðan fyrir mývarg,
og pykir prátt fyrir hann alltið bezta byggð-
arlag.
J>að er satt að land er hjer sumstaðar
blautt með köflum við vatnið og víðar fram-
anaf sumri (purrara upp í landinu) — eink-
um ef mikið rignir á vorin, eins og tilfellið
var í sumar en furðanlega er nú allt orðið
fnjóskpurt. — J>ví er svona varið af pví
landið liggur svo flatt, en svo mikið hallar
pví pó að mikið má flýta fyrir pví að porna,
með skurðum, og pað pó peir væru ekki
svo merkilegir fyrst í stað; jeg tali nú ekki
um ef peir væru gjörðir í nokkuð stórum
stíl, og svo pegar skógurinn minkar jafnótt
og hann er höggvinn, gufar vatnið upp.
J>etta lagast með tímanum, sem fleira;
„Róm var ekki byggð á einum degi“; og
svo er um margt hja okkur.
J>ó pessi Islendinga-byggð sje enn nokk-
uð utan við verzlun og samgöngur1 „á kala
veraldarinnar“, eins og meistari Jón Yída-
1) Nýja-ísland liggur pó ekki norðar en
á 51. breiddar stigi, eins og Lundúnaborg.
grófu hann upp og fundu að báðar fætur
voru brotnar og annar handleggur. J>voðu
peir hann í lóninu og færðu úr ytrí fötum.
J>á fundu peir hann var volgur og hvergi
stirðnaður. Itcyndu peir að núa hann með
köldu vatni og dreypa á hann. Yeður var
híð blíðasta. Eptir langa stund og núning,
fundu peir að hjartað sló og drengurinn
opnaði augun Yoru peir að núa og baða,
pangað til líf færðist um hann. J>á sendi
Dagur eptir trjáflýsum og umbúðum til
húsanna, svo bundið yrði um beinbrotin,
meðan limir væri dofnir eða verkur lítill.
Svo skyldi og koma með breitt borð, að
bera piltinn á inn til húsanna. Fólkið var
allt við liúsin 4 karlmenn og 4 kvennmenn.
Höfðu pær lúrt par i heykumbli, síðan skrið-
an hljóp, mjög syrgjandi, pangað til pær
frjettu um morguninn, að húsmóðir peirra
væri á lífi og Ólöf dóttir hennar, pá stóðu
pær upp og glöddust. Jókst nú enn meira
gleði fólksins, pegar piltarnir fundust með
lífi. J>egar búið var að binda um beinbrot
Gríms litla (hann var 12 vetra), og núa
hann enn og baða nokkra stund, fór hann