Norðanfari - 13.02.1878, Blaðsíða 2

— 22 —
voru þeir menn, er alls ekkert tillit tóku
til skölans þarfinda, heldur ljetu leiðast af
öðrum augnamiðum, nema skólastjóri Jón
forkelsson; en hann var þá eigi máli pessu
vaxinn. Einkum komst landshöfðingi að því
(og datt ofan yfir hann), að Grímur Thom-
sen gæti „auk allra mögulegra hlutverka“,
fengist og við kennaralegt hlutverk. |>essi
óheppilega-kjörna nefnd samdi síðan álit
sitt; þótti þá pegar, sem álitið væri svo úr
garði gjört, að engin aðfinning kæmist að
við það, og varð því ekki til hlítar eða
neitt rækilega rætt eða ritað í blöðum vor-
um. En pað er auðskilið, að landshöfðingja
þótti það einstaklega gott, það var einmitt
úvöxturinn af hans eiginnefndar-kosningu.
Eitt af því, sem ísjárvert var í álitinu, var
það, að þýzk tunga var afnumin sem kennslu-
grein, auk annara vafasamra hreytinga-til"
rauna, sem víslega voru frá Grími Thom-
sen sprottnar, og sem meðnefndarmenn hans
voru annaðhvort of linir eða friðsamir að
setja sig á móti. Eitt er og, sem einkenn-
ir alla meðferð málsins, og það er það, að
skólastjóri mat meðkennendur sína við þenna
eina lærða skóla landsins, svo lítils, að ráðg-
ast alls ekkert við þá, um hinar stórkost-
legu hreytingar, það snerti þó eigi minnst
þá, sem með kennslunni áttu að koma fram
endurbótinni.
Nú er svo orðið, að þessi skólareglu-
gjörð, sem þannig heíir verið skýrt frá upp-
runa til, á að komast á, þegar í haust, sem
þó eptir bókstaf sjálfrar liennar er ómáttu-
legt. í sannleika dýrðleg löggjöf. Eflaust
mun spornað verða við þessari aðferð, og
mun reglugjörð þessi vart eiga sjer lengri
aldur, en til næsta þings, og er það þó ærið
langt, enda hljótum vjer þá sjálfir, að koma
máli þessu í viðunanlegt horf með lögum.
En hvernig sem fer, verðum vjer að
vona, að landshöf'ðinginn fái eigi framar
skólamál vor til meðferðar; því að til þess-
konar sýslana sýnist hann þveröfugur, en
annars má eigi vænta, af svo fornlegri rit-
stofustjórn. |>að er í raun og veru sá tími
kominn, að ráðgjafi vor hr. Nellemann ætti
að fara að gefa nákvæman gaum að stjórn
hr. Finsens á íslandi.
P. P.“
* *
*
Fyrir vinsamleg tilmæli þýðanda ofan
prentaðrar greinar, höfum vjer ljeð henni
rúm í blaði voru, þó að vjer sjeum henni
eigi alveg samdóma. J>ví þó margt megi
máske segja um stjórn íslands, þá virðist
oSs, að höfundur greínarinnar hefði eigi
þurft að anda jafnkalt, að aðgjörðum hins
hæstvirta landshöfðingja og það næstum
undantekningarlaust. Ititst..
I þessa árs N f. nr. 1—2., er prentaður
kafii úr hrjefi frá einhverjum Skagfirðingi,
og er þar meðal annars, getið um strand-
söluna á Sauðárkrók, og er nafngreint verð
á ýmsu, svo sem til að sýna hversu salan
hafi verið óbilgjörn og lysthafendur frávita,
enda er farið þeim orðum um Skagfirðinga,
„að allt of fáir láti sjer ofbjóða þó þeir
bjóði vel hálft vit sitt fyrir lítt nýtt eða
ónauðsynlegt rusl á uppboðsþingum“.
Jeg hefi nú heyrt mörgum þykja þetta
freklega orðað, en af því þessi palladómur
er settur í samband við hið tilgreinda verð
á Sauðárkróks-uppboðinu, þá þurfa menn
ekki að taka sjer hann nærri, því það sjer.
hver maður, sem aðgætir það, að allt hið
tiltínda afarverð!! er þó ekki hærra en svo,
að kaupendur geta haft talsverðan hag af
kaupinu, eins og þeir líka þurfa að hafa,
til þess að fá fyrir ómak sitt, og alla fyrir-
höfn borgaða.
Aannars er það skrítið að vera með
þessí hnífilyrði um menn, því það er þó á-
stæðulaust að bregða Skagfirðingum yfir
höfuð að tala, um heimsku, og hvað snert-
ir há boð á uppbóðsþingum, þá tiðkast þau
ekki fremur meðal þeirra, en í sýslunum
bæði fyrir norðan og vestan.
J>au umyrði, sem brjefritarinn hefir um
uppbóðshaldarann í Skagafjarðarsýslu, eru
líklega gamanyrði, því það vita svo margir,
að hann leitast ekki við að ná „afarverði“
fyrir það sem hann selur á upphoðum, en
hitt vita líka margir, að hann vill fá hæfi-
legt og sanngjarnt verð, svo hlutaðeigendur
verði skaðlausir af að selja muni sína á
yfirboðsþingi; enda fer því betur, að ekkjur
og munaðarlausir, eða pegar svo stendur á,
að menn eru fjærverandi, er ekki hafa ann-
an en hann til að gæta rjettar síns, mega
bera það traust til hans, að hann gæti skyldu
sinnar í því, að burtselja ekki efni þeirra
fyrir hálfvirði, ef annars er kostur; en það
getur vel verið, að þessi samvizkusemi fái
ekki meðhald hjá öllum, fyrr enn ef þeir
þurfa sjálfir á að halda.
21. janúar 1878.
Skagfirðingur
vestan Hjeraðsvatna.
Úr brjefi frá Nýja-íslandi, 3% 77.
Háttvirti ritstjóri!
Af því jeg er orðinn svo mjög á eptir
tímanum að rita yður, hefi jeg fátt merki-
legt af nýjum tíðindum að segja hjeðan,
því yður mun fullkunnugt um ástand vort
hjer hvernig það var næstl. vetur; jeg sje
það af hinu snjallyrta brjefi sjera Jón8
Bjarnasonar í Norðanf. — sem allir íslenzk-
ir framfaramenn mundu vel viðuna þó „heyrð-
ist“ sem blástur Heimdalls gamla í gjallar-
hörn „um heim allan“ — svo jeg fer fljótt
yfir. Veturinn var hjer bæði mildari og
snjó minni en sá i fyrra enda var hann
notaður vel, mælt landið, höggvin þjóð-
brautin eptir endilangri nýlendunni, fyrir
utan margar aðrar smærri og byggð fjölda
mörg hús; nokkrir stunduðu líka fiskiveiðar
allan veturinn upp um isinn á vatninu, þó
ból'an hindraði mjög störf manna, hun gjörði
okkur margt íllt; og má þakka það árvekni
stjórnarinnar næst Guði, að bólan hjó ekki
stærra skarð í vorn litla hóp, því gefins
var sent hingað fyrír utan meðöl hagkvæmari
matartegundir er áður voru fyrir hendi, svo
sem nýtt kjöt og hrísgrjón, og eigi lítið af
víní og brennivíni sem hressingar og sótt-
varnar meðöl, (þó þetta síðasttalda þætti
verða ódrjúgt í höndum læknanna sem voru
sendir með það, og að sögn gjörðu bæði
sjálfum sjer og kunningjum sínum meðfram
gott af því í stað tilætlaðra nota). — |>að
hlauzt og af bólunni að vörður var settur
milli vor og Manitoba, er bannaði allar sam-
göngur svo ekki var hægt að komast þang-
að hvað sein á lá nje heldur brjefi nema
það væri deeinfected (gegnvætt í eitursýru)
og eiga það þó undir skapti og blaði hvert
þau kæmust eða ekki; því ef meðalið til
þessa var ekki til við hendina voru þau
send til baka eða jafnvel brend? Bækti
mjer því ekki óliklegt að margir kinnu að
sakna brjefa hjeðan er skrifuð voru í vetur.
|>að flaut og af samgönguleysinu að fjöldi
fólks mátti sitja hjer verklaust lengst fram
á sumar, og yðruðust margir þess sáran að
þeír hefðu farið hingað næstl. .haust, því
þeir sem dvöldust þá eptir í Manitoba
höfðu allir vinnu yfir veturinn eða vistir
bjá bændum, fengu 8 til 12 dollars um
mánuðinn; vinnukonur frá 5—10; og þær
sem beztar þóktu bæði í málinu og öðru
frá 12—15 dollars; unglingsstúlkur frá 12—•
14 ára fengu 4—6 doll. fyrir mánuð hvern
í vetur, er naumast hefðu komist niður með-
gjafarlaust i fæðingar sveitum sínum á ís-
landi yfir árið. því þykir þettað munur
komuzt þið með lífi þaðan“: „Til þess bar
undarleg leiðsla“, segir Ljótunn. „Jeg gekk
i gærkvöldi og Olöf litla út að lindinni, til
að vitja um hvort hún hefði ekki tekið
þvotta mína, því hver spræna hafði hlaup-
ið yfir bakka í ósköpúnum, sem gengu á í
gær. þvotturinn var kyrr. þá sagði Láfa
min: „Hvað er það hvítt, sem krummarn-
ir hafa þarna á leytinu? mjer sýnist það
vera þríhyrnan þín, sem þú ljeðir honum
Yermundi litla áðan utan um bitann, sem
þú gaf'st drengjunum, en þeir vildu ekki
borða af áhuganum inn til lambanna11.
„Mjer sýndist eins og barninu og kom til
hugar, að drengirnir hefði gleymt matnum
í þríhyrnunni og hrafnarnir tekið hann.
Gengum við til leytisins, En krummarnir
flýðu okkur og drógu með sjer feng sinn,
nærri út fyrir leyti. f>ar náðum við af
þeim. En Láfa kastaði kjötinu til þeirra,
því hún gefur opt hröfnum mat og vill öll-
um skepnum gefa. í því við snerum heim-
leiðis, heyrðum við dunreið mikla upp í
fjallið og sáum brátt, að það hljóp niður,
og á svipstundu var skriðan komin yfirallt.
Við hnigum þar niður á leytinu, lúrðum
lengí og grjetum, þangað til við fórum að
róla út eptir. jpá var áin orðin nærri þurr
utan við hlaupið. Síðan höfum við haldið
áfram viðstöðulítið alla leið út til þín“.
„Er skriðan þykk um bæinn og sjer eigi
til klettsins ofan við hann“, segir Dagur.
„Ekki er skriðan þykk um bæinn og klett-
urinn er kyrr. Hún er þykkust niður í
ánni“. „Tölum eigi meira að sinni, Hvíldu
þig Ljótunn mín litla stund, meðan jeg
tala við hann Munda minn, og treystu Guði,
að hann gefi þjer aptur lifandi einhverja
þína“. Veik þá Dagur að Guðmundi og
talaði hljótt: „Farðu skyndilega að Hága
—- taktu þjer hest — og segðu Jþorvaldi
kveðju mína, að jeg biðji hann safna í
skyndi mönnum með verkfæri og ríða með
mjer inn að Botni, að leita þar í skrið-
unni. Jeg bið Gunnstein að sækja fljótt
hestana okkar“. Gekk svo til Ljótunnar.
„Komdu nú heim, systir mín“, sagði hann,
„svo hún móðir min geti hjúkrað ykkur.
Voru allir í bænum þegar skriðan hljóp
yfir“? „Nei! Piltarnir voru innfrá að
smala lambfjenu, því nú átti að marka og
færa frá í kvöld. Drengirnir minir smöl-
uðu fyrir utan nokkrum kindum og ráku
inn eptir. f>eir voru nýfarnir á eptir kind-
unum þegar skriðan hljóp og hefir hún
orðið að taka þá á mýrínni inn og niður
af túninu. Stúlkurnar höfðu og farið inn
eptir tíl að reka inn með piltunum og fengu
hesta til að ríða, því allt var svo vott ept-
ir rigninguna. f>ær hafa verið komnar inn
á húsin áður en hljóp og með hestana.
f>eir voru áður á nesinu þar, sem skriðan
er nú þykkust11. „Fór Vilgerður litla með
stúlkum11 ? „Nei! Hún ætlaði með föður
sínum. Hann sagðist hera hana yfir læk-
ina. f>au voru að búa sig þegar jeg gekk
út að lindinni. En inni var móðír mín og
auminginn hún Jófríður í suður-stafnrúm-
inu, með aumingja barnið hann Einar litla“.
Nú voru þau komin heim og leiddi Dagur
þær mæðgur. Auðbjörg gamla var úti og
tók fagnandi móti þeim, bjó þeim mæðg-
um hvílu, huggaði þær og hlynnti sem bezt
að í öllu. Dagur kvaddi Ljótunni og sagði:
„Væntu þess, systir mín! að Guð láti mig