Norðanfari - 04.10.1878, Page 1

NORBANFAHL
17. ár.
Úr brjeli að sunnan
(5. september 1878).
|>ess er getið fyrir skemmstu í blöðum
■vorum, bæði „|>jódólfi“ og „Ísaí'old11, að
veiðivjelarnar í Elliðaánum hafi verið brotn-
ar úr fyrir skömmu. „J>jóðólfur“ getur
pess, að almenningur hjer sje staðráðinn í,
að pola eigi, að ár pessar sjeu framar pver-
girtar, og mun petta satt vera. J>að er
kunnugt, að veiðilög vor banna að pver-
girða allar ár og hindra með pví fiskiför
uppeptir ánum. þetta hafa verið lög í
margar aldir, eins og lesa má bæði í
Grágás og Jónsbók, en sjer í lagi taka hin
nýju viðaukalög um petta efni allan efa af,
par sem pau með skýrum orðum gera slík-
ar pvergirðingar óheilagar fyrir broti,
eða með öðrum orðum, leyfa hverjum sem
vill að brjóta pær að ósekju, hvenær sem
honum póknast. Enginn sem skilur eða
vill skilja móðurmál vort getur lagt annan
skilning i pessi orð laganna, pví pau eru
fullkomlega ljós, enda skilja allir pau svo
nema ópjóðlegi flokkurinn hjer í liöfuðstaðn-
uin, sem ekki vill slcilja móðurmál vort og
gerir sjer upp skilningsleysi á pví, svo
hann jafnvel ekki pykist skilja íslenzkan
sálm eða íslenzka prjedikun i kirkjunni,
og pykist purfa að láta syngja yfir sjer og
prjedika á dönsku. „ísafold” skýrir frá,
að búið liafi verið, áður en pvergirðingarnar
voru brotnar úr Elliðaánum, „að fyrirskipa
málsókn af hálfu hins opinhera út úr tjeð-
jim vjelum“. þessi skýrsla blaðsins mun
og sönn vera, og sýnir hún að valdsmönn-
um vorum hjer syðra sýnist, að pvergirð-
ingarnar á ánum hafi verið ólöglegar, og
kemur pannig saman við alpýðu. „ísafold“
heldur. að peir, sem pvergirðingarnar brutu,
hafi ekki vitað af pessari fyrirskipun, eins
og hún væri nokkur hindrun fyrir pvi, að
menn notuðu sjer leyfi laganna að brjóta
úr ánum. Mjer pykir trúlegra, að menn
hafi vitað af fyrirskipuninni, og peir hafi
viljað á sinn hátt styrkja yfirvaldið í pví,
að láta ekki einstakan mann troða heilög
Ahureyri, 4. októher 1878.
landslög undir fótum. „J>jóðólfur“ getur
pess, að maður sá sem árnar hefir pvergirt
pykist fara eptir hæstarjettardómi, sem er
eldri en hin nýju veiðilög, eins og hæsti-
rjettur hafi makt og myndugleika til að
bunna oss að setja lög, og i annan stað
eptir ráðherrabrjefi, eins og ráðgjafinn geti
breytt lögunum fremur en hver annar.
„lsafold“ fagnar pví, að dómstólarnar kveði
upp skilning sinn á hinum nýju laxalögum,
og sannarlega er pað fróðlegt að sjá á sín-
um tíma, hvort hinn löggilti skilningur
dómstclanna á lögum pessum verður eins
eða öðruvisi en annara skilningigæddra
manna. Jeg fyrir mitt leyti er einn af
peim, sem reiða sig á „skarpleik Magnúsar“,
sem hafður er að orðtaki hjer á Suður-
landi.
^Yorfundur á t>órsnesi
- 29. júni 1878.
Eptir skriflegum og munnlegum til-
mælum nokkurra merkra manna hjer, boð-
aði jeg 28. mai í vor með skrifaðri fundar-
boðun í brjefum til allra hreppstjóra í
Suður-Mulasýslu (brjefið í 1 hreppinn glatað-
ist) að vorfundur yrði haldinn 29. júni á
p>órsnesi á Yöllum og bað jeg hreppstjór-
ana að gjöra pað kunnugt í sveitum sín-
um.1 Sama dag sendi jeg Páli Yigfússyni,
candidat, í Hrappsgerði nokkur eptirrit af
íninni fundarkveðju, með tilbreytingum, sem
áttu við og bað hann að boða fundinn í
sinni sýslu. Yar pess getið í fundarkveðj-
unum, að Tryggvi Gunnarsson, pingmaður
Suður-Múlasýslu og kaupstióri Gránufjelags,
mundi verða á íundinum og tala par um
pingmál, um málefni Gránufjelags og hvað
fleira, sem menn vildu gjöra par að um-
ræðuefni (svo hafði mjer verið skrifað, ept-
*) f>annig hafa verið boðaðir hjer allir
vorfundir næstliðin 28 ár, 3 sem Guttorm-
ur sál. á Arnheiðarstöðum boðaði og hjelt,
10, sem jeg hefi boðað og nokkrir fleiri,
sem pingmenn hjer hafa boðað sjerstaklega.
Nr. 45—46.
ir Tryggva. Hann skrifaði mjer aðeins að
hann vildi vera hjer á vorfundi hjá okkur)
Svo var mælst til að menn sækti vel fund-
inn, sjer í lagi kosnir menn úr sveitunum.
Seinast var pess getið að fundurinn ætti að
byrja 1 stundu fyrir hádegi Og i fundar-
kveðjunni í Norður-Múlasýslu var orðað að
á pessum fundi yrði um leið deildarfundur.
Seyðisfjarðar deildar Gránufjelags.
Eptir pessum undirbúnmgníöhTu' fund-
armenn úr tlestum sveitum hjer suðaustan
við Smjörvatnsheiði saman á jþórsnesi 29.
júní og var reist par, eins og vant var, vor-
fundatjald austfirðinga.2 3
En af pví sumir fundarmenn, sem
kunnugt var, að voru í nánd, komu seint
á fundarstað varð hann eigi settur fvrr en
2 stundum eptir (búmanns)hádegi. f>eim
sem pá var kosinn fundarstjóri var kunn-
ugt, að flestum sem fundinn sóktu, var einna
mest áhugamál pað sem við kom Gránu-
fjelagi, hag pess og verzlun. Fyrir pað og
af pví að fundurinn byrjaði seinna en skyldi,
stakk hann uppá að byrjað væri á pví að
minnast á fjelagið, og mæltist til að kaup-
stjóri pess, sem kominn var sjálfur á fund-
inn, skýrði mönnum frá hag íjelagsins. J>að
gerði hann rækilega. Sagði að hagur pess
stæði enn vel og lánstraut væri nóg; skuld
fjelagsins um nýár liefði að sönnu verið
rneiri en áður, en pá hefði og vantað vör-
urnar, sem fórust með Gefjuni og hjer hefði
verið til langtum meira af vörum en skuld-
innni svaraði; tjónið af missi Gefjunar
hefði bætzt fjelaginu að mestu leyti af á-
byrgðarsjóði, en missir mannanna hefði
venð sorglegur og gæti eigi bætzt.
2) í pessu tjaldi hafa hjer nú verið haldn-
ir 12 voríundir. Svo pað er eigi satt, sem
eittsinn var skrifað hjer að austan, að pað
væri ekki haft nema til að halda í pvíhrúð-
kaupsveizlur. Sami maður hefir nú um
mörg ár geymt tjaldið, bætt upp á pað og
áhöld pess, pegar eitthvað hefir skemmst,
flutt pað á fundarstað og heim til sin apt-
ur.
Um saltvötn
eptir
Edvard Erslev, prófessor.
(N iðurlag).
í Afríku eru og ýms saltvötn. í
peim hluta af eyðimörkinni Sahara, sem
liggur fyrir sunnan Atlasfjöllin, finna menn
mörg stöðuvötn og líka í landinu Darfur
Á Egyptalandi eru N a t r o n-v ö t n i n,
peirra er getið hjá fornum höfundum. —
í Suðurafriku, sem mönnum fyrst hefir orð-
ið kunn af rannsóknum Livingstone’s
finnast mörg saltvötn. Hinn frægi jarð-
fræðingur Murchison sagði 1852, að
Suðurafríka væri eins og stór skál, sem á
fyrri tímum hefði verið full af vötnum og
foræðum, en síðan hefði vatnsm'egnið brot-
ist út um randir skálarinnar; svo vötn pau,
sem nú finnast par, eru aðeins leyfar af
hmum storu vatnaflakum, er voru par fyrr-
um. Ferðir Livingstone’s hafa og staðfest
pessa skoðun Murchison’s. Á mörgum
stöðum í landi pessu hafa menn fundið stór
saltfen og saltvötn (t d. N gami-vatnið).
V atnsmegni í stöðuvötnum pessum er víðast
hvar litið, um raka árstímann renna svo
margar ár og lækir út í pau, að vatnið er
drekkandi, um purka tímann gufar vatnið
að mestu leyti upp og pað sem eptir verður
er mjög salt.
í Aiueríku eru og á ýmsum stöðum
saltvötn, en stærð peirra er eigi mikil í
hlutfalli til víðáttu landanna og flest þeirra
eru lítt kunn. í Bandaríkjunum er „salt-
vatnið mikla“ (the great Salt Lake). Yatn
petta hefir reyndar fyrir æfarlöngu verið
sett á landabrjefin, en það varð fyrst
nokkurn veginn kunnugt af ferðum Oapta-
ins Fremonts, og nú hefir pað um lang-
an aldur verið á allra vörum síðan Mor-
mónar settust par að og Kyrrahafsbrautin
mikla var lögð fram hjá. í stórri lægð,
er Mormónar kalla „deseret“, er takmark-
ast að austan og vestan af Andesfjöllum.
liggur saltvatnið mikla, 3950 fet yfir sjáfar-
flöt, það er hjer um bil 4 stærð við Wen-
— 93 —
ern í Svipjóð. Vatnið er tært og gagn-
sært, en svo salt, að í því eru 22% afsalti
(par af 20 % matarsalt). Sökum seltunnar
er pað svo þungt, að menn fljóta íþví,jafn-
vel pó þeir liggi á bakinu, með höfuð, háls,
fótleggi og armleggi að ölnbogum upp úr
pvi. Á bökkum pess má og sjá merki selt-
unnar, pvi saltkrystallar pekja allstaðar
jörðina. Eins og við dauða hafið er hjer
við Saltvatnið lítið vatn ósalt, eins og
Genesarethvatnið, og úr pví fellur á, er
Mormónar kalla Jordan; það er pví eigi
gott að bera á móti að Mormónar hafa
eptir trú sinni kænlega valið sjer land
petta, sem svo likist Palæstinu. 1 Mexico
finnst önnur dæld i jörðu, er Andesfjöllin
kringja um eins og í Utah. í lægð pessari
eru saltvötn, sem eru mjög óhrein, svo
Mexicomenn pegar fyrir landnám Spánverja
urðu að byggja stórkostlega vatnsræsa til
pess að veita neyzluvatni að bænum Mexico.
Saltvötnin í Suðurameriku eru i prem
stöðum, hin nyrztu eru i Caraccas, annar
höpur peirra er i Perú, það eru margar
smátjarnir með ströndum peim fram um 25