Norðanfari - 23.11.1878, Blaðsíða 2

Hversu mjög mikill munur er nú að
sjá húsakynni og lieimili manna eða pá, er
varla mátti segja að kofi væri inn í farandi,
en nú eru víða reist stórhýsi, og mörg tímb-
urhús. Eins hefir skipastólnum farið mjög
fram með allt hvað skipin sjálf og áhöld snert-
ir, og nú eru ekki færri en 6 piljubátar
komnir í gang í 2ur hreppum.
Berum saman túnin sem pá voru flest
pýfð og grýtt, en eru nú víðast hvar sljettuð,
eg geta má nærri hvom kostnað sú vinna
hefir mátt hafa í for með sjer. J>á áttu fáir
hændur jarðir sínar, pær voru flestar konungs-
egin, og peir landsetar krónunnar, en nú
eiga margir sjálfir jarðirnar sem peir húa á,
en til að kaupa jarðir, parf að hafa bein í
hendi, og hvað annað enn hinn mikli afli af
sjónum, hefir lagt peim pá peninga i lófan,
sem peir hafa horgað með jarðirnar og kostn-
aðinn að hæta pær? Eáir munu hetur en
verzlunarmenn vorir gjeta horið um petta.
Beri peir saman pað vörumagn, af fiski, lýsi,
hrognum o. fl., sem til verzlana peirra kom
fyrir 40—50 árum, áður enn netabrúkunin
varð almennari í Leira og Garði, við pað
sem nú hefir komið á næstliðnum 10 árum,
mun sjást afarmikill munur.
J>að hefir verið venja að verzlunarmenn
í Keflavík greiddu árlega til fátækrasjóðs í
hreppnum 1 af 1000 af útskipuðum vörum,
hljóp pað verzlunarútsvar á fyrri árum frá 3
verzlunum samtals 40—50 kr., en á seinni
árum hefir pað stígið til 80—90 kr. svo
mikið hefir aukist fiskiaflinn.
Meining mín er að fiskur gangi eins og
áður hjer að Suðurlandi og að aflabrögð hafi
aukist á seinni árum, eptir pví sem útvegur
manna hefir orðið meiri, og einkum síðan
neta- ^og lóðabrúkunin varð almennari; en
pað er óregla og yfirgángur sumra með pessi
veiðarfæri, sem valdið hefir tjóni og skemmd-
um, og spillt fiskíríi á sumum stöðum, og
að ráða bót á pví, væri óskandi að sýslu-
nefndinni tækist.
Bitað í októbermánuði
af
«inum sjávarbónda á Suðurnesjum.
Afram með „bindin(lið“.
Svo virðist, sem hinn heiðraði höfund-
ur að greininni um nauðsyn á bindindi í
— 110 —
„Skuld“, hafi nógsamlega talað um drykkju-
skapinn, og pað munu pvi miður vera til
peir menn og pað máske ekki all fáir, sem
láta sjer pað um munn fara, að blöðum
vorum sje eigi sem bezt varið að fylla pau
með pessháttar greinum ; jeggetnú samteigi
falllist á pá skoðun, pví aldrei verður ofmikið
gjört til að eyða peim pjóðfjanda úr landi
voru, aldrei verður drykkjuskapurinn nídd-
ur um of, pví hann á sannarlega engan
rjett á sjer eður peir, er ala hann um of,
pví slíkir menn hafa alveg svarið sig úr
mannlegu fjelagi og gjörst villudýrum verri
fyrir ofmikla Bakkus-dýrkun; peir hafa
neitað allri tilfinningu fyrir hinu fagra og
sómasamlega; en skyldi nokkuð duga að
eyda orðum við svo forhert hjörtu, sem
hjörtu ofdrykkjumannanna eru? Nei! nei!
peir, sem Bakkus gamli hefir náð tangar-
haldi á, eru ekki undireins lausir aptur og
pað parf meira en orðin ein til pess að
rykkja peim vesælingum úr peim járnum,
sem hann leggur á tignendur sína, ogmörg
eru dæmi til pe3S, já allt of mörg, að ekk-
ert hefir getað slitið hið styrka band milli
drykkjumannsins og Bakkusar nema dauð-
inn einn, sem er sigrari alls, J>ó núsvona
sje ástatt fyrir sumum mönnum á pessum
tímum, pá eru pað pó alls eigi allir, sem
eru alveg fallnir, pví fer nú betur, en peir
eru allt of margir, sem lúta valdi Bakkus-
ar, sumir meira, sumir minna og sumir eru
nú að smá gefa sig á vald hans, náttúrlega
óafvitandi og pað er pað sárasta að sjá
pað; látum nú pá föllnu liggja, pó pað sje
sárt að sjá pað og geta ekki reist pá við, en
snúum oss til hinna af öllum huga og öll-
um mætti, snúum oss til æskumannsins, sem
liggur við dyr glötunarinnar og vekjum
hann, svo hann ekki velti óafvitandi í nokk-
urskonar svefni ofan í dýpið, nú ríður á
samtökum, pví hjer er mikið um að gjöra,
tímanlega og eilífa vansælu margra enn pó
óspilltra manna.
Hið einasta og áreiðanlegasta ráð, til
að komast í veg fyrir drykkjskapar-fárið er
„bindindi11, án pess álít jeg pað ólæknandi
með öllu, en til pess að bindindið sje á-
reiðanlegt, parf pað að vera meira en kák
eitt; menn purfa að taka sig einarðlega
saman um að kaupa alls engan „spíritus11 og
pað í stórum hjeruðum, já í lieilum fjórð-
ungum, pví annars brýzt pestin inn hvaðan-
æfa og svífur bráðla yfir hvern smáblettinn,
svo ekkert gagn verður að pesskonar bind-
indi; jeg nefni ekki allt landið, sem er pó
auðsjáanlega hið vissasta meðal, af pví jeg
held að náunganum pyki jeg pá fara að
stynga árinni of djúpt í.
Hjer mun nú fara, sem optar, að
„dauður er höfuðlaus her“, einhver eða eín-
hverjir hljóta nú að byrja á pví að koma
„bíndindi“ á, ef nokkuð væri hugsað til
pess; skyldi pað vera óhæfa að stinga upp
á embættismönnunum til pess að vera fyrir-
liðum til pessa nauðsynlega fyrirtækis; pað
er nú svo sem áreiðanleg vissa að enginn
fengi meiru til leiðar komið í pessu efni en
peir; eður sýnist yður pað eigi eins og
pægilegra til afspurnar af pjóðinni, að em-
bættis menn hennar gengju á undan almúg-
anum með reglusemi og siðferðisbetrun,
heldur en að heyra pann sorglega sannleika
hljóma úr hverju horni heimskringlunnar,
sem nokkuð pekkir til hólma vors, að em-
bættismenn vorir væru margir meira og
minna spilltir ólifnaðarmenn, pað parf pá
svo sem ekki framar vitnanna við með
pjóðlifnaðinn, hvað sómasamlegur hann
muni vera; rennur yður eigi til rifja til-
heyrendur góðir, að sjá klerkinn yðar meira og
minna ölvaðan frammi fynr altari Drottins
drafandi hafa um hönd hans heilaga nafn?
eru pað eigi grátleg ósköp að sjá pennan
sendiboða Drottins velta sjer í sinni eigin
spju? hvað er að vanhelga kristindóminn
ef pað er ekki drykkjuskapur prestanna?
við hverju er að búast af sóknarbörnunum,
ef klerkur peirra er svona lagaður ? Er ekki
von að sú hjörð sje á villu og reiki, sem
villtur hirðir á að stjórna?
Mjer er Öldungis sama hvað hver segír,
jeg skal aldrei láta af peirri ætlun minni,
að drykkjuskapur embættismanna og eink-
um prestanna sje hin argasta svivirðing
bæði fyrir Guði og mönnum; jeg tala hjer
einkum um embættismennina, af pví að
menn ættu að geta búist við pví, að peir
væru síðlátari og reglusamari, en hver og
einn óbreyttur almúgamaður, menn taka
líka mest tillit til breytni peirra og par af
kemur, að almúginn fylgir að miklu leýti
í breytni sinni yíirvaldi sínu, og par af flýt-
ur pá reglusemi eður óreglusemi, fyrst hvers
ann án pess að lasta hann, varð maður
yrir ónotum, og petta reyndi jeg sjálfur, pó
jeg væri aðeins einn dag víð skóla pennan.
Jeg fór nefnilega til næsta staðar, Litla-
sands, og sá maður sem jeg par sneri mjer
að, var óvinur Ullmanns. Hann vissi að
jeg hafði verið við skóla Ullmanns og litist
allvel á, varð hann pví reiður, kvaðst aldrei
mundu lána mjer fundahús pareð jeg væri
svo vitlaus að gefa mig við pvílikum skól-
um; prættum við nú lengi um petta unz
jeg sagði honum allt hið sanna að jeg væri
frá íslandi. „Frá íslandi11! sagði
hann alveg hissa og rann öll reiðin, „pað
var nú annað mál — um Island skul-
uð pjer tala svo mikið sem pjer viljið, pað
pykir oss vænt um að heyra; en blessaðir
farið ekki út í neina pólitík og nefnið ekki
skóla Ullmanns! Urðum við nú sáttir og
allt gekk upp á pað bezta.
l>annig er ísland, prátt fvrir alla
flokkadrætti í hl oregi, öllum flokkum jafn-
kært og nafn pess hefir hinn sama yndis-
hljóm fyrir allra eyrum. — Hjeðan fór jeg
til Kristíansands, pað er hinn fimmti stærsti
staður í Noregi, og liggur á ferhyrndu mel-
svæði, götur breiðar og práðbeinar, húsin í
ferhyrndum rjettum röðum, alveg eins og
randir á ábreiðu, og að undanteknum Niðar-
ósi, er Kristianssandur hinn einasti staður
Noregs sem pannig er byggður.
Hjer var pægilegt fólk en nokkuð dauft
og voru fáir heima, og hjer hef jeg haft
hvað fæsta tilheyrendur eptir tiltölu.
J>aðan fór jeg til Mandals, sem er hin
suðvestlægasti staður í Noregi, 2 mílur fyr-
ir austan Líðandisnes; hann liggur á fögr-
um bökkum við árós. Hjer er hin mesta
laxveiði, sem finnst í Noregi, og eru pó
I ár vatnsminni par og laxveiði miklu minni
en á íslandi.
Hjer í staðnum höfðu verið 5 fslend-
ingar, pað voru sjómenn og fengu peir
vitnisburð all-góðan, einnig hitti jeg hjer
tvær islenzkar stúlkur úr Múlasýslum, og
var önnur peirra frændkona Kristjáns
Jónssonar skálds; sagði hún mjer margt
um æfi hans sem jeg ekki vissi áður og
kom mjer pað í góðar parfir; pví hafi mjer
annars nokkru sinni tekist að „hrærahjört-
un“ með fyrirlestrum i Noregi, pá hefir
pað verið pegar jeg hefi talað um Kr.
Jónssonar grátfagra skáldskap og sorglegu
æfi, og um hið trúfasta, undurfagra og
elskulega fóstbræðraband á milli hans og
vorrar ungu pjóðhetju Jóns Ólafssonar.
Hjeðan fór jeg til Elekkufjarðar og
Ekundarsunds; báðir staðir pessir liggja í
fögrum dölum við fjarðarbotna, vestast á
ögðum fór jeg yfir 10 mílna breiðan fjalla-
klasa og er pað einhver hin hrjóstugasta
byggð í Noregi. Hin lágu kringlóttu fjöll
eru graslaus og að eins hinn fagri Búsa-
burn myndar grænar rákir á pessum grá-
bláu bjarghólum, en á milli peirra eru opt
fagrir dalir með fiskivötnum og smáskóg á
milli.
Fyrir vestan Agðir kemur Kogaland,
par er hin 7 mílna langa og 2 mílnabreiða
Jaðarbyggð (Jæderen) hið einasta sljettu-
land í Noregi skóglaust og graslítið en
yrkt nokkurnveginn.
Allstaðar annarstaðar í Noregi er
ströndin Umkringð ótölulegum bjargeyum
og skerjum, og er snardjúpt allstaðar á