Norðanfari


Norðanfari - 23.11.1878, Blaðsíða 1

Norðanfari - 23.11.1878, Blaðsíða 1
MDAVFARI. 17. ár. Akureyri, 23. nóYcmber 1878. Nr. 53—54. Jeg veit að yður herra ritstj. heíir verið annt um að fá frjettir víðast hvar að, til að hera lesendum »Norðanfara«, enda pó »J>jóð- ólfur« og »ísafold« sjeu alltaf lílca að hera þær á milli, ætlajeg að drepa á eitt atriði sem orðið hefir hjer að áhugamáli og umræðuefni, en pað er útaf lögunum um íiskiveiðar á opnum skipum, sem sýslunefndunum er trúað fyrir að koma á. Mikið pras hefir pegar orð- ið um petta málefni o; íiskiveiðarnar, sem eðlilegt er, pegar sitt sýnist hverjum, menn geta ekki orðið sammála, og svo á eitt við, í einni veiðistöðu sem ekki á við í annari. J>að hafa verið fundarhöld, og sýslunefndar- fundir, og aldreihafa allirorðið á eitt sáttir, sem ekki er von, pví sumum linnst einum vera mishoðið, pegar ítaum annars var tekið. J>að er í augum uppi að engum á að verða eins misboðið, eða engra eins hallað rjetti eins og útvegsmanna í Garði, fyrstmeð pví að með lögum var bannað — að net mættu leggja — meðan íiskur væri par að ganga hjá, eða fyrr cnn 14. marz (pó hann að líkindum) ef til vill væri hjá genginn, og svo, ef nú ætti pví með lögum að verða fram- gengt að lóðir væru afteknar frá haustnóttum til vertíðar loka, enda pó hingað til eða und- anfarin ár, hefði mestur afli af smáfiski feng- ist á lóðir, en lítið á færi, en pað gengur á víxl, að stundum er hetra lóða fiskirí, aptur í annan tíma fæst eins mikill afli á færi. Nu eru menn hjer í útgarði óánægðir af pví, að ofan á hina takmörkuðu netabrúkun skyldi verða líka hundnar liendur manna, að leita hjargræðis síns, með pví að hanna að hrúka pað veiðifæri sem peim hefir gefist svo vel, menn geta ekki sjeð betur, ef að petta fengi frámgang, enn að lög væru brotin á peim, pau lög sem hanna að svipta mann frelsi sínu pegar pað stendur ekki móti al- mennings velferð. En fróðlegt væri og enda nauðsynlegt að vita, af hverju pessi gangur er risinn, hver undirrót er, að lögin komu út sem hanna að leggja netin fyrr en 14. marz og hversvegna nú á líka að banna að hrúka lóðir. Undirrót til pess að netalögin komust á, var sú: að í nokkur undanfarin ár hafði ekki til muna og sumstaðar ekkert aflast í net, en varð par á móti vel vart í pau um tíma í Garðsjónum, meðan fiskur var að ganga hjá. Einkum eyrðu pví illa útvegs- menn í náhúahrepps verum, að peir yrðu útundan, eða pyrfti svo mikið að hafa fyrir neta afla sinum, að flytja netatrossur sínar hingað út eptir í Garðsjóinn, og verða pá stundum fyrir pví tjóni að týna peim hjer í fóllunum, öfunduðu Garðsmenn sem áttu allt hægra, par sem net væru lögð framundan peim og svo skammt frá landi, og nú kom peim saman um, að net lögð í Garðsjónum, meðan fiskur væri að ganga hjá, hindruðu gönguna, að halda sinni ferð um með landi og inn í víkur peirra, og mun pá einhver Oddur eða oddviti í hroddi fylkingar í peim hreppi hafa gengist fyrir að útvega hjá lands- höfðingja hráðahyrgðarlögin, en samt urðu næstu ár lítil aflahrögð hjá peim ínet, nema hjá peim, sem sóktu út í Garðsjóinn. J>að hefir lengi verið venja að hrúka á haustin og fram að vertíð lóðir í Garði og Leiru, og af pví par 1,-efir mikið aflast af smáfiski, en lítið annarstaðar og á seinni árum ekkert á inn-nesjum, hefir fjöldi manna sókt hingað í garðsjóinn hvar mest var afla von. Nú pegar slíkur sægur af skipum koma á svo lítið svæði með lóðastöppur sínar, varð yfirgangur sumra mikill, og nokkrar skemmdir á veiðarfærum, og margfaldt tjón, sem ekki sízt peir urðu fyrir, semlangt að vorukomn- ir. Hjer út af reis óánægja í nábúahreppnum, og gengust pá sumir fyrir, að verða forgöngu- menn eða oddvitar, eins og fyr'r, í pví að fá með lögumafnumda lóðahrúlcun í Garðsjónum, par hún spillti fiskiríi með haldfæri og öngla, og hindraði eins og netin fiskigönguna, og að fiskur fengist á færi, en par á móti væri svo mikill kostnaður bundinn víð lóðirnar, skemmdir og tjón, og að sögn, var alpingis- maður sýslunnar heðinn að hera petta fram á seinastliðnu alpingi, sem hann pó ekki gjörði eða vildi gjöra beinlínis, heldur óbein- línis með pví að koma á »lögunum um fiski- veiðar á opnum skipum* ættu peir — með peim — eins og pau eru samin að fá vilja sínn. J>annig eru pessi lög tilkomin — pað er peirra getnaður og fæðing — og út af peim er nú að rísa petta pras og pessifund- arhöld, sem að líkindum verður efni til óá- nægju og misklíða. En pað væri æskilegt, ef sýslunefndinni tækist að semja pau lög í pessu tilliti, sem komið gæti í veg fyrir óreglu og misbrúk- un, yfirgang, skemdir og tjón á veiðarfærum. Sumir eru að segja að á seinni árum sje fiskur að leggjast frá Suðurlandi, pað sje orðið tregara og minna en áður, pað sje að kenna hinni takmarkalausu neta hrúkun, sem peim frægu landshöfðingjum, feðgunum Ólafi og Magnúsi hafi verið svo illa við, en jeg held að petta sje ekki rjett hugsað, heldur pvert á móti hafi aflabrögð á Suðurlandi orð- ið miklum mun meiri, síðan net fyrir alvöru fóru að tíðkast, heldur enn áður; jeg heli hæði róið á neta- og færaslcipi, líka jjjört út hvortveggja, og veit hvor aflabrögðin urðu mjer drjúgust, en á fiskirí eins og árferði eða tiðarfari, hafa verið áraskipti, og stund- um hafa á seinni árum, eins og áður komið fiskileysis ár. Jeg get nú fært sönnur á mitt mál, hversu mjög aflabrögðum og sjáfar útvegi farið hefir fram á seinni árum, og er ekki ljós vottur velmegun og auðsæld margra út- vegsmanna, ólíkt pví sem átti sjer stað fyrir 40—50 árum jeg get borið um petta af reynzlunni, pví jeg hefi að nafninu verið hjer húandi í 50 ár. Úr Noregi. Eptir Guðœund Hjaltason, I. Ferð um Agðir. Agðir nefnist byggð sú, er liggur fyrir sunnan og vestan Vestfold og er þannig hinn syðsti skagi Noregs. Frá J>elamörk fór jeg niður að Kr.ák- ey, Hríseyri, Arendal og Grímstað, og eru staðir pessir hinir austustu á ögðum, peir liggja allir við sjó á milli skógklæddra skerja og eya og eru hver öðrum likir. Arendalur er hin auðugasta horg Noregs, og bæði par og í Grímstað er skipabygging mikil. A öllum pessum stöðum fjekk jeg beztu viðtökur og heppnuðust áform mín velhjer, sem annarstaðar; að öðru leyti pykir mjer ekki taka að rita meira um það, pví jeg lief hvorki tíma nje blöðin rúm til að tina upp alla smámuni. Eina milu vestur frá Grímstað liggur Sandvík. J>ar er hinn priðji mesti lýðhá- skóli Noregs og hjer var pað í fyrsta sinn að jeg sá s t ú 1 k u r læra á lýðháskóla, og læra pær par auk almennra kennslugreina bæði saumaskap og matartilbúning. Jeg held pað eigi mjög vel saman, pannig að kenna bæði andlegt og verklegt, og þareð pessi andlega kennsla er bæði skáldleg, fjörug og frjáls, þá hefir hún öflug áhrif á fegurðartilfinning kvenna, og er öllum konum það ómissandi að tilfinn- fing pessi sje glædd, ef hin verklega kenn- sla á að koma að nokkru góðu gagni. Skólastjórinn hjer heitir Ullmann, og er hann lærður vel, djúpsær og alvarlegur, en æði svæsinn við óvini sina. Nú átti bann í miklum illdeilum við prest sinn, sem var maður óbilgjarn og órjettvís og laug öllum vömmum upp á Ullmann og skóla hans, einnig var skólastjcri bláfátækur skuldum vafinn og leið mikinn skort, og var pví mjög raunalegur blær yfir öllu hjer. Kona skólastjóra hafði ýms kennslu- störf á hendi; og ung lærð og fluggáfuð skáldkona nokkur, sem hafði gefið mikinn — 109 — hluta af eigum sinum til skólans var hjer bæði þjónustustúlka og hafði að auki ýms kennslu störf á hendi, pað gjörði hún allt kauplaust, pví pau voru svo fátæk að pau gátu varla borgað henni, en hún var glöð og ánægð í stöðu sinni, og þareð hún og konan voru uppaldar á (skrautlegu) rikis- lieimili og skólastjórinn átti völ á beztu og feitustu embættum i Kristianíu, pá voru margir sem ávituðu pau fyrir þvilika heimsku, að vera að hafna beztu brauðum og mann- virðingum til pess að geta baslað við að kenna fáeinum almúga-drengjum og stúlkum og eiga svo máske aldrei málungi matar. En pau svöruðu pví með viðkvæmu brosi: „Sú gleði sem við höfum af að mennta hin ungu hjörtu, gjörir okkur skortinn ljett- bæran“. Enda eru það margar konur og stúlk- ur í Noregi, sem bókstaflaga eru farnar að hafna allri heimsíns og holdsins sælu, til pess að geta fórnað líh sinu fyrir mennt* un alpýðunnar. Svo ófrjálst og ofsalegt er trúaræði i byggðum pcssum, að ef maður nefndi skól-

x

Norðanfari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.