Norðanfari - 25.01.1879, Blaðsíða 1

18. ár.
Nr. 5—6.
VOWIAVPAIU,
■ J—’JLJ-- .aii’ji''.".gyugjj zaj.iTr»iuLi-Tw»g|1
Tóvianan og jarðabœturnar.
Bjarni: Kondu sæll! Jón minn, livort
ertu að fara núna?
J.: Jeg ætla nú ekki lengra 5 petta
sinn, jeg skrapp petta rjett að gamni mínu,
af pví jeg hafði ekkert að gjöra hpfdur enn
aðrir á pessum dögum.
B.: Sjaldan ertu pó yðjulaus, held jeg,
og væri óskandi að allir væru eins iðju-
samir.
J.: Satt er pað, að illa hefi jeg kunnað við
að halda að mjer höndum til lengdar, enda
er mjer enn svo varið, en livað skal segja,
ullin er nú búin, og enginn vill láta tæta
fyrir sig, af pví að svo lítið verð er á smá-
bandinu.
B.: Hvað varstu að liugsa, maður! að
skilja ekki cptir i sumar nóga ull til vetr-
arins, hún var pó ekld svo vel borguð, að
verðið pyrfti að freista manns til að selja
hana.
J.: Skuldirnar spyrja nú ekki að pví
kunningi! hvort verðið sje hátt eða lágt,
pær vilja einungis hafa vörurnar, og maður
má svo til að reita pessa ull eins og hún
er til.
B.: Eklci hefir pú pó selt alla ullina
pína fyrst pú hefir haft ull að tseta úr allt
til pessa, /iú komimi miðgóa’.
J.: Vorullina seldi jeg alla, pað gjörði
ólukku skuldin, en haustullarhárið brúkaði
jeg 1 pessar sokkasmykkjur, sem jeg kom
upp fyrir nýárið, og lánaði hann mjer pá,
tetrið hann Jónsen, ullarhár til að tæta
úr pessi pör, sem vöntuðu upp á að jeg
gæti kvittað skuldina fyrir nýárið.
B.: Svo pú hefir pá ekki tætt annað
enn smáband, petta sem af er vetrinum,
og hvað hefirðu nú upp úr peirri vinnu.
J.: Nei, ekki hefi jeg tætt annað, pað
er livortveggi, að ekki er gott að tæta ann-
að úr eintómri haustull, enda er fólk rnitt
vanast peim tóskap. Mjer finnst heldur
ekki veita af pvi, og ýmsar parfir útheimta
pað, að smábandið sje sem mest að unnt
er, jeghefði t. a. m. verið hálfilla staddur
núna ef jeg hefði ekki haft pessi 200 pör,
sem jeg hefði komið upp í vetur. fað
munar pó um 110 krónur í svo litlum
reíkningi-
B.: Nú, nú, jeg var ekki farinn að lasta
handverk pitt, maður! en máske pig liafi
grunað að jeg mundi ætla að gjörapað, og
vil jeg pá spyrja pig, hvort pú hafir gjört
pjer grein fyrir peim hag, sem menn nú
hin síðari árin hafa haft af smábands tó-
skapnum, jeg fyrir mitt leyti álít hann
ekki mikinn, enda hefi jeg aldrei borið við
að láta tæta smáband.
J.: Ekki hefi jeg nú neitt nákvæma-
lega skoðað petta, jeg hefi ekki haft tíma
eða kringumstæður til að leggja mig niður
við að læra reikningslist, enda hefi jeg ekki
purft mikið að brúka hana um dagana, jeg
hefi einhvernveginn barist af án pess, og
svo mun vera um fieiri í mínum sporum.
B.: J>að [parf sannarlega ekki mikla
reikningslist til að komast að öðru eins og
Akureyri, 25. janúar 1879.
pessu. Jeg skal fljótlega sýna pjer pann
arð, sem vjer höfum haft af smábandshand-
verkinu. það er álitið fullkomið vinnuverk
að tæta og prjóna 3 smábandspör á viku
og í livert par fara s/4 hlutar úr pundi,
eða í 3 pörin 2x/4 pund, sem kosta 1 kr.
12 aura, en jafnaðarverðf á smábandi nú
um nokkur ár mun vera bjer um bil 65 a.
parið, eru pá 3 pör 1 kr.|95 a., og afgangs
83 aurar, en ef ætlað er að fari í pnrið ’/j
pund af pveginni ull á 42 a. en pariðkosti
65 a., munar petta á 3 pörum 69. nura.
Gjöri jeg pví vikuverk vinnukonu við smá
band 75 a. virði, eða dnglaun 12 l/a a.
J.: Hvernig víkur pessu við! Jeg hefi
altaf Smyndað mjer langtum mejri liag af
smábandsvinnunni; en pó ha.nn væri nú
svona lítill sem pú segir, pá sýnist mjer
mönnum vera nauðugur einn kostur að tæta
pað, úr pví önnur tóvara er ekki gjaldgeng
í kaupstaðnum.
B.: Jeg get pá sagt pjtv nokkuð í frjett-
um, sem pú máske ekkiy eizt enn pá, og
pað er, að kaupmenn ætla/ nú ekki lengur
að taka á móti smábanthnu, og að vjer
pví hljótum að hætta við pann atvinnuveg
fyrst um sinn, og ef til vill að fullu og
öllu.
J.: Heyrt hefijeg ávæning af pessu, en
jeg hefi ekki getað trúað pvi, jeg hjelt að
smábandið mundi í lengstu lög verða út-
gengileg vara, pvi vænt hefir kaupmönnum
pótt um pað til pessa, en segðu mjer nokk-
uð hvað á pá til bragðs að taka, pví pó
pú segir að arðurinn sje lítill af smábands-
tóskapnum pá veit jeg svo mikið, að mörg-
um bregður við að missa pessa atvinnu.
B.: Ekki pótti mjer pessi frjett neitt
ótrúleg. Jeg hafði lengi ekki skilið,
hvað til pess kæmi, að pessir ónýtu
sokkar voru alltaf keyptir af útlend-
um pjóðum, og mjer hafði lengi sárnað að
vita til peirrar vanvirðu, sem vjer höfum
haft af óvandvirkni peirri, sem smábandið
hefir sýnt, og sem kaupmenn eru meðfrain
skuld í, með pví peir hafa gefið jafnt verð
fyrir alla sokka, hvort sem peir hafa verið
góðir eða illir, og pví er pað, að jeg álít
nú orðið mál að hætta við petta leiða hand-
verk, og vinna í pess stað eitthvað parfara,
pví víst er pað ekki tilvinnandi að vinna í
20 vikur fyrir 15 krónur og hafa í kaup-
bætir óorð og vanvirðu. Ekki kvíði jeg pví
heldur að vjer höfum ekki nóg að starfa pó
ekki sje smábandið, pví margt má fleira
vinna, og flest arðsamara pegar rjett er að
gáð.
J.: J>að er auðvitað að hægt væri að
vinna vaðmál en pó ekki nema úr góðri
ull, ekki brúkar maður til pess tóma haust-
ull eins og i smábandið, enda yi-ðu vaðmál
ekki útgengileg vara ef allir færu að tæta
pau í stað smábands.
B.: Jeg ætla pó, að vaðmálatóskapurinn
yrð i oss mikið arðsamari vinna en smábands-
vinnan, og að vjer fljótlega mundum finna
ráð til að geima vorull í stað haustullar,
og eins að gjöra vaðmálin að útlendri og
innlendri verzlunarvöru, en jeg álit einnig
að vjer höfum nú sem stendur fulla pörf á
miklu meiri vaðmálum til heimila vorra
heldur enn nú eru unnin. og að vjer mund-
um geta sparað oss kaup á flestum peim
vefnaðarvörum, er vjer nú kaupum fyrir
smábandið, ef vjer hefðum lag á að tæta
og vefa vandaða dúka. J>að er allt of
mikið keypt af útlendum vefnaði, sem flest-
ur er bæði skjólminni og ósterkari enn
innlendur vefnaður, og veit jeg að pú hlýt-
ur að kannaast við petta ekki síður enn
aðrir.
J.: Ekki ber jeg móti pvi að koma
mætti upp ýmsum vefnaði til klæðnaðar og
rúmfatnaðar, í poka, tjökl og teppi, en
suma vantar til pess vefstólana, vefarana
og jafnvel góðar spunakonur, pví við allan
vefnað er meira vandhæfi en smábandið, og
loks vantar til pess ullina sjálfa.
B.: Ef pú, sem mig grunar, sjerð eins
og jeg pann mikla hag, sem vjer gætum
haft af vaðmálatóskapnum á móti pví að
tæta smáband, pá sjer pú einnig að um
leið og bóndi eitt sumar eigi parf að kaupa
til vetrarins fataefni og aðrar voðir getur
hann geymt pað af ullinni er purfti fyrir
petta, og tætt sjer föt úr henni næsta vet-
ur, og ef meiri ull parf að geyma, hjálpa
aðrir honum pegar peir sjá pörf til pess.
Tefstólar og vefarar *eru Aiða og parf pað:
alls ekki að standa í vegi, einungis purfa
margir vefarar og spunakonur að vanda
betur verk sín en hingað til hefir verið
gjört, pví pað er margreynt, að velunnar
voðir eru priðjungi og jafnvel helmingi
haldbetri enn illa tættar.
J.: Satt segir pú petta, en jeg hefi nú
ekki enn gjört mjer ljósa grein fyrir pví,
hvernig pau vaðmál gætu orðið arðber&ndi
sem umfram væru heimilis parfir, og hvern-
ig menn gætu komist af fyrir utan útlend-
an vefnað, t, a. m. sjöl og ldæði.
B. : Hvað snertir pað, að vaðmál geti
orðið verzlunarvara hygg jeg pá aðferð
bezta að fela verzlunarmönnum vorum og
öðrum góðum mönnum, er sigla millilanda
að komast fyrir pað, hverskonar vaðmál'og
dúkar mundu útgengileg erlendis, og fylgja
síðan nákvæmlega leiðsögu pessara manna,
einnig og öllu heldur, mundu allskonar
voðir verða mjög útgengileg vara i landinu
sjálfu, pví í sumum sveitum er svo lítið
unnið að tóvinnu, og margir orðnir sann-
færðir um pað, að betra sje að kaupa inn-
lendar voðir enn útlepdar, pareð pær skýli
betur, haldi betur og notist betur í bæt-
ur pegar pær fara að slitna. Kaupmenn
mundu og fúsir til að verzla góðum vað-
málum og voðum innanlands fyrir bændur,
eins og peir nú verzla með og senda milli
hafna fisk, kjöt og smjör. J>að sem oss
vantar pví enn til að geta gjört vefnað út-
gengilega vöru bæði fyrir útlenda og inn-
lenda er pað, að vjer erum ekki nógu kunn-
ugir pví hvaða vefnaður og hvernig unninn
bezt mundi borgaður á hverjum stað, og
livert lijer á landi lielzt væri að senda
vöruna, en penna kunnugleika mundum
vjer fljótlega fá án alls kostnaðar bæði með