Norðanfari - 25.01.1879, Blaðsíða 3

hótfinclni, en apíur voru margir, sem ekki
poldu matarbreytinguna, er jeg keld að
mest hafi legið í pvi, að matur var par eklci
eins vel soðinn og hrauð helclur ekki eins
vel hakað og við erum vanir hjer á landi.
Peningaskipti höfðu vesturfarar í Que-
hec og fengu fyrir 20 kr. gullpening 5 doll.
10 cent eður 257-2 cent fyrir hverja kr.,
en fyrir enskt pd. sterl. 4 doll. 86 cent, eð-
ur 27 cent iyrir hverja kr. . Eru pví 100
kr. í ensku gulli 1 doll. 50 cent (— 6 kr.)
dýrari en 100 kr. í dönsku gulli. í Cana-
da gildir 1 kr. í silfri 25 cent og aurar að
sama hlutfalli- jþeir sem víxluðu pening-
.um á Skotlandi fengu 21 chillings fyrir 20
kr. hvort heldur í gulli eða silfri, en fyrir
21 schill. fæst í Canada hið sama og fyrir
20 kr., nl. 5 doll. 10 cent.
Eargjaldið var:
,frá Islandi til Quebec fyrir hvern
fullra 14 ára og eldri . . 128 kr.
fyrir hvern innan 14 ára ... 64 -
börn á 1. árí frígeng,
frá Quhec til Eyja Islands fyrir
hvern fullra 12 ára og eldri 56 -
fyrir hvern frá 5—12 ára . . - 28 -
hörn innan 5 ára frígeng,
frá Qubec til New Ulm í Minnesota er
fargjaldið fyrir hvern fullra 12 ára og eldri
100 kr. en paðan til Islendingabyggðar í
Lyon Co. purfa menn að fá flutning hjá
ýmsum með hestavögnum og getur pvi sá
kostnaður orðið nokkuð mismunandi, en ept-
ir pví sem mjer var sagt af kunnugum
manni naumast minna en 16 kr. fyrir hvern
fullorðinn með farangri. Yerður pvi heilt
fargjald alla leið til hiýja Islands 184 kr.
en til Minnetota í kringum 244 kr, Fyrir
næsta ár er fargjaldið enn óákveðið, en
alls ekki verður pað hærra en pað var næst-
liðið ár.
Jeg ferðaðist um mikinn hluta nýl.end-
unnar og liafði pannig kost á að kynna mjer
landið og ástand manna par. Ljetu fiestir
vel yfir uppskeru sinni í sumar og gjörðu
sjer góðar vonir urn framtíðina. J>eir sögð-
ust nú 1 sumar hafa fengið fulla reynslu
fyrir pví, að akuryrkja og garðrækt sje par
mjög arðberandi og mætti efalaust eptir fá
ár, telja pað aðal bjargræðisveg nýlendúbúa,
jafnvel pó fiskiveiðar sé nægilegar og sauð-
fje mjög arðsamt, (t. d. 40 pd. fall af 14
vikna gömlum dilk sem skorin var á Gimli
í sumar), enda inöttu peir jarðir sínar mik-
ils virði, og sagðist einn t. d. ekki vilja selja
jörð sína innan við 1000 doll., annar ekki
fyrir minna en 10—1200 doll: og priðji
kvaðst ekki vilja skipta jörð sinni fyrir
nokkra jörð í Eljótsdal, sem. eins og kunn-
ugt er, er pó með beztu og fögrustu sveit-
um hjer á landi o. s. frv. J>ó hefir eng-
inn pessara priggja manna lagt meira í söl-
urnar til pess að auka verð jarðar sinnar,
en sina eiginn tveggja ára vinnu. Allar
pær tegundir sem sáð var í nýlendunni í
vor hafa prifist vel og borið margfaldan á-
vöxt, nl, hveiti, bygg, hafrar, ertur margs-
konar flatbaunir, mais, kartöflur og til
reynslu sáðu niargir hör, hampi, sikurreyr
og tóbaki, og náði pað hjá flestum fullum
proska. Eyrsta sáning káltegunda eyði-
lagðist víða af ormi, par sem ekki var næg
deigla í jörðunni eða iðulega vökvað, en önn-
ur sáning peirra óx vel. Hveiti og aðrar
korntegundír var ekki búið að preskja peg-
ar jcg fór úr nýlendunni, svo ekki er mjer
hægt að segja hve margföld sú uppskera
liefir orðið, en lijá flestum var svo litlu sáð
af pessu, að uppskeran getur litið talist til
búdrýginda. Kartöflu uppskeran var frá
15—30 föld og liæst fertugföld hjá einum
manni
Hjá flestum búendum nýlendunnar og
yfir höfuð að tala öllum peim, sem gjöra
sér hina breytilegu lifstöðu sina ánægju-
lega og horfa öruggir fram til ókomna
tímans, sást fullkominn vottur pess, að peir
hafa bæði heitan áhuga og öruggan dug
til starfs og framkvæmda, ekki einasta til
pess að bjargast fyrir sjálfa sig, heldur og
til pess að geta blómgast og að líkindum
eflt pjóðfjelagið í heild sinni til vegs og
f'rama, og lýsti pað sér á pví, hve rniklu
peir höfðu getað afkastað til umbóta og
bygginga á jörðum sínum, ekki á lengri
tíma en tveimur árum, rutt og ræktað fleiri
ekrur af landi, byggt snotur og allvönduð
hus, og fjölda margir lagt yfir 1000 faðma
langar girðingar, með öðrum frátöfum, vega-
gjörð, heyskap, veiðiskap og daglaunavinnu,
en aptur eru nokkrir, sem ekki hafa getað
fellt sig við breytinguna, af pví peir hafa
gjört sjer meiri og öðruvisi vonir um fram-
tíð sína í Yesturheimi, pví pó náttúran gefi
meira af sjerpar en hjer, er pað par eins og
hjer og víst allstaðar í heiminum, hið fyrsta
skilyrði fyrir pvi, að afla sjer hagsælda, fjár
og frama, að sýna fyrirhyggju, dugnað og
pol, en pessa kosti virtist mjer að suma par
vantaði eins og hjer, og hefir pað yfir höf-
uð gjört mjög mörgum löndum okkar skaða
mikinn og örðugleika með ýmsu móti, að
peir ekki hafa verið nógu stöðugir í fyrir-
ætlunum sinum, heldur farið frá einu í ann-
að, og eigi lært til hlýtar verk pau, sem
par eru nauðsynleg, og pess vegna opt ekki
fengið svo stöðuga atvinnu nje hátt kaup
eins og margir peir, er í fyrstu gjörðu sig
ánægða með hið mínna og h.jeldu áfram með
polí og staðfestu. En prátt fyrir óánægju
einstakra manna í nýlendunni var pað álit
margra hinna bezt.u manna par, er jeg átti
tal við, að pó nýlendan yrði máske ekki
komin á „öflugt framfarastig að 3—5 ár-
um liðnum11 frá byggingu hennar, pá yrði
duglegir menn pó yfir höfuð að tala komn-
ir í „góða sjálfstæða stöðu“, lausir við mæð-
andi áhyggjur fyrir daglegu brauði, er peir
taka á sinni eigin jörðu, og pá líka kvíða-
lausir fyrir ..jarðagjalds og tollakröfum. —
Stjórnarlánið hreliir engann nýlendubúa.
J>að er lánað gegn veði, einungis íjörð-
um peirra, enda seldu pær nokkrir nú í
sumar hinum nýkomnu fyrir upphæð skuld-
ar sinnar, og höfðu peir pá í afgang og
hreinan gróða nautgripi sina og búslóð.
Al'lir peir sem land hafa tekið og bú-
settir eru í nýlendunni eiga hús og eldstó
(suðuofn), bát, veiðarfæri og fleiri og færri
nautgripi, margir peirra frá 6—10 og nokkr-
ir frá 10—20 með ungviðum. Eru kýr par
almennt stærri og feitari enn hjer, viðlíka
nytháar, en mjólkin bæði kost- og smjör-
meiri. Svín eru enn fá í nýlendunni, en
flestir höfðu hug á að fjölga peim svo fljótt
sem föng væri á með. pví menn álitu pau
arðsama eign pegar kartöflu uppskeran væri
næg, eins og nú er, peim til eldis. Meðan
jeg var í nýlendunni var skorið 1 svin og
var mjer sagt að af pví hcíði verið nálægt
400 punda fall, sem gjörir með pví verði
sem nú var á svínakjöti í VVinnipeg i sum-
ar 11—14 cent pundið, um 200 kr. Hænsni
fjölga óðum í nýlendunni, og telja nýlendu-
búar pau áð miklu gagni, par sein enginn
merkjanlegur kostnaður sje að fæða pau á
ýmsum búsnytjum.
Sem sagt, á hver búsettur landtakandi
í nýlendunni íveruhús, og eru mörg peirra
allvönduð. Yfir höfuð að tala eru pau
bjartari, hreínlegri og skemmtilegri, enbæj-
arhúsin eru almennast hjer á landi. Elest
eru húsin hlaðin upp úr bjálkum, sem eru
meira og minna tegldir og felldir saman og
geiraðir saman á endum, 8—12 álna löng
og 5—9 álna breið með lopti og gólfi úr
hefluðum borðvið og kjallara undir víðast-
hvar, pannig gjörðum, að í staðin fyrir pilj-
ur eru par brúkuð mjó trje, sem allrajöfn-
ust og lögð hvort ofan á annað, og í gólfi
livert við hliðina á öðru. I pökum eru
ýrnist sljetthöggnar spítur með kalkleir of-
aná. borðasúð eða sljettlögð borð með pak-
spæni eða berki ofaná, og var mjer sagt að
húsin pannig gjörð gæti lialdið vel hita og
mætti hafa hann svo mikinn sem vildi. pvi
ekki vantar eldiviðinn Flestir hafa suðu-
ofn trl pess að hita upp húsið á vetrum.
Ejósin eru hlaðin upp úr ótegldum trjávið
sem allra jöfnustum á digurð og síðan pjett-
uð og sljettuð með mosa og leir, svo pau
verði bæði leka og súglaus. Mjög óvíða er
hægt að fá húsastæði og pví síður akurlendi
nema skógi vaxið, en víða er hann grann-
ur og .ljett að ryðja hann og uppræta stofna.
Eru hússtæði valin par sem hæðst er land
og purrast, og er ösp, sem einkanlega vex
á peím stöðum, talin lang lientugust til
bygginganna. Hún er að viðarmagni lík 12
álna trjám, sem hingað flytjast 6—8 puml.
á kant í digrari enda. Stæðstar viðarteg-
undir eru: fura (Spruce), tjarfura (Larch)
og balsamstrje, og fást pær víða í nýlend-
unni frá 80—100 fóta háar, optast práð-
beinar og 2—3 fóta í pvermál, að neðan
Hvergi sést púfa í landinu, og allt er pað
flatt með dálitlum öldum, en hallar pó lítið
eitt að vatninu. Engjar eru yfir höfuð að
tala góðar og miklar í nýlendunni, ýmist
purlencli með liku graslagi og í harðvellis-
móum hjer, hálfdeigar mýrarflesjur, sem
purrar eruí purkasumrum, með fjaðragrasi;
eða foræðisflóar, sem sumir eru graslitlir og
grasillir, en víða aptur með kafgrasi, sem
líkist stör. þó engjar sjeu á einstaka jörð-
um fremur litlar eða reitingssamar, pá eru
pær aptur á flestum jörðum yfirfljótanlegar.
Sögðu nýlendubúar mjer að hver full dug-
legur inaður væri viss að ná kýrfóðrinu í
purt hey með einum uxa á 3 dögum, en
heyin eru borin saman í toppmyndaðar
fúlgur á engjunum, ópaktar, en með girð-
ingu í kríng. Kýrfóður telja peir nægilegt
50 vættir.
Lengst nær byggð upp í landið vestur
frá Gimli og par í grend 5 og 6 settbæja-
röð, en pjettust er hún, — 4 bæjir áhverri
enskri milu á bökkunum meðfram íslend-
ingaflj. 21að norðvestan en 17 að suðaustan.
Eru par og einkanlega pegar lengra dreg-
ur frá byggðinni meðfram fljótinu, fleiri
harðviðartégundir saman enn víðast annar-
staðar á liverri jörð fyrir sig í nýlendunni,
svo sem: eik, askur, álinur, sikurviður og
birki sem sagt er að einkenni purran og
frjófsamann jarðveg. Er mynni fljótsins
norðast í nýlendunni og rennur pað frá suð-
vestri um mjög krókóttann farveg hjer um
bil 25—30 faðma breiðum neðantil með
lágun) bökkum, en hálfu mjórri farveg með
6—18 fóta háum bökkum pegar ofar dreg-
ur. Dýpi er nægilegt í fljótinu fyrir dekk-
báta 6 — 7 mílur upp frá mynni pess pá
taka við strongir eða grýtt sniárif við u.g
við á litlum. parti en 5—6 fe.ta dýpi á
milli. Lítið hamla strengir pessir litlum
förum, enda álitu fljótsbakkabúarnir að kostn-