Norðanfari - 24.05.1879, Blaðsíða 2

i-50 —
sem hann shoðaði skatt penna betur, eptir
pví virtist sjer hann fráleitaris,--------«og
að pað mundi sannast, að áímðarskattur pessi
væri hið versta atriði í skattamálinu, og kvaðst
helzt vilja að hann væri enginn». 13. sagði:
«Ef nú skattanefndin vildi allt umpaðdreifa
lausafjárskattinum yfir á jarðarhundruðin, en
færa hann ekki upp yfir pað sem hann ætti
að vera í rjettu hlutfalli við skattinn á öðr-
um gjaldstofnum, pá gæti liann máske gjört
henni pað til geos að vera með henni í pví,
en pað væri ekki eptir rjettum skattgjalds-
reglum. Skattgjaldsreglan segði annaðhvort
eignarskatt, pað er lausafjárslcatt, eða atvinnu-
skatt, pað er ábúðarskatt, en tvöfaldur skatt-
ur, bæði að upphæð og álöguhætti, pað væri
bersýnilegt ranglæti, er lægi langt fyrir utan
allar skattfræðisreglur. En samt, ef menn
yndu betur við pað að leggja bæði á ábúð og
lausafje, og pætti Ijettara að greiða skattinn
úreglulega en reglulega, pá vildi hann ekki
gjöra kapp úr pví, ef hann til samans yrði
eigi pyngri en 5 af 100». Enfremur segir
stjórnin í ástæðunum fyrir frumvarpinu:
«Nefndin — p. e. utanpingsnefndin — hefir
álitið gjaldið — p. e. ábúðarskatturinn —
skyldi lagt á ábúandann, en aptur skyldi ann-
að gjald lagt á eigendurna, sem sje tekju-
skatturinn. J>etta kynni reyndar að virðast
síður rjettlátt, er pað einkum er skepnuhald-
ið, sem leiðir fram arðinn af jörðinni, en á
pær er lagt sjerstakt gjald sem lausafje, og
lítur pá svo út sem tvöfallt gjald verði lagt
á ábúandann*. En samt hefir stjórnin hald-
ið að fylgja ætti uppástungu utanpings skatta-
nefndarinnar í pessu tilliti, af peirri «útúr-
boringslegu» ástæðu, «að pessi gjaldmati er
samkvæmur pví, sem hingað til hefir áttsjer
stað, svo ætla megi að eigandi og ábúandi
hafi samið svo sín á milli, að pað ranglæti
sem kynni að virðast liggja í pessum gjald-
máta sje horfið, eða muni hverfa pegar nýir
samningar verða gjörðir, par sem pað sje
miklu haganlegra, að geta haldið sjer til á-
búandans, einkum að pví leyti er snertir gjald
heimturnar. En af pessu leiðir samt, að skattur
pessi sje eigi fasteignarskattur í eiginlegum
skilningi, heldur skattur á ábúð eða afnot
jarða, enda pótt jörðin sje að veði fyrir
gjaldinu.
J>essu næst skal jeg pá drepa í fám
orðum á feril máls pessa gegnum pingið.
Fyrst var framlagt 6. júlí stjórnarfrumvarpið
•eða eiginlega frumvarp utanpingsnefndarinn-
ar, með peirri uppástungu að ábúðarskattur-
inn væri 1 alin á hvert jarðarhundrað, síðan
kom pingnefndarálitið 18. júlí til 1. umræðu í
neðri deildinni, með pá tillögu að skatturinn
yrði 40 aurar á hundrað hvert. Við 2. um-
ræðu 31. júlí, kom uppástunga frá 3 ping-
mönnum um að hann væri 25 aura, en við
lok pessarar umræðu voru 40 aurar sam-
pykktir með 14. atkv. móti 5. J>á kom enn
málið til 3. umræðu 6. dag ágústmánaðar,
og pá en breytingaratkv. frá 10 pingm. um,
að í staðinn fyrir 40 a. komi 25 aur. og var
pað sampykkt við lok umræðunnar með 10
atkv. gegn 9. far næst kom nú málið til
fyrstu umræðu 1 efri deildinni 8. ágúst, og
til annarar umræðu 13. ágúst, kom pá upp-
ástunga frá 4 pingm. að í stað 25 a. kæmi
s/2 alin og breytingaratkv. við pá uppástungu
frá 1 pingm., að í staðinn fyrir V2 al. komi
a/4 al. Við lok umræðunnar var petta breyt-
ingaratkv. fellt með 5 atkv. gegn 5, en upp-
ástungan sampykkt með 7 atkv. gegn 3. Við
3 umræðu, 15. ágúst kom enn fram breyt-
ingaratkv. frá 4 pjóðkjörnum pingm., að í
staðinn fyrir l/4 al. komi V2 ai- > en l)a^ var
við lok umræðunnar fellt með ö atkv. gegn
5. Samkvæmt umræðunum hafa hinir kon-
ungkjörnu verið ámóti breytingaratkv. |>essu
næst kom nú málið enn til einnar umræðu
í neðri deildinni 23. ágúst. |>að stóð parpá
í nefndinni í 7 daga — kom hún loks með
pá tillögu að ábúðarskatturinn yrði 2/5 al.;
einnig kom breytingaratkv. frá 6 pingm. um
8/io álnar, og var petta breytingaratkv. fellt
með 11. atkv. gegn 11.; einn pingmanna
greiddi ekki atkv., en sagði samt, að pað
kæmi til af peirri ástæðu: «að breytingar-
atkvæðið væri samkvæmt sannfæringu sinni,
hið sanngjarnasta, og gæti hann pví ekki gefið
atkv. á móti pví, en með pví gæti liann ekki
gefið atkv., sökum pess, að hann hefði lofáð
pingnefndinni — hann var einn í henni, —
að halda fast við 2/5 álnar, pví hún hefði
slakað til við sig niður úr V2 alin>>- — En
tilslökun pessi var sannarlega ekki pess verð,
að lofa pví, að framfylgja ekki sannfæringu
sinni við atkvæðagreiðsluna. Að síðustu lcom
málið til einnar umræðu í efri deildinni 27.
ág., kom par pá onn breytingaratkv. frá 3
pingmönnum um V* álnar > en var einnig
fellt með 6 gegn 5. |>egar maður nú at-
hugar pessa stuttorðu sögu málsins, — og frá-
skilur hiiya konungkjörnu pingmenn, ogjafn-
vel líka pingmann Reykvíkinga, — pví allir
eru peir af flokki hinna háttlaunuðu «lands-
ómaga» er sumir nefna svo, en öðrum pykir
óvírðulegt nafn; en sem vjer viijum nefna:
vel fóðraðar heimasætur Reykjavíkur, eins og
uppáhalds bændadætur í sveit, og vona jeg
að.pað sje ekki af verri endanum valið. —
J>areð svo virðist í mörgu að peir sjeu nokk-
uð af öðru sauðahúsi, heldur en flestir hinna
pjóðkjörnu pingmanna. — J>á verður pað ljóst
að 17 hinna pjóðkjörnu pingm. vildu hafa
ábúðarskattinn sem minnstan, eða í raun og
veru samkvæmt umræðum flestra peirra, —
engan, en 11 er vildu lialda honum að nokkru.
J>að er ekki *ólíklegt, að hefði eindregin upp-
ástunga komið fram í umræcum málsins,
um að fella alveg ábúðarskattinn, og málið
liefði gengið greiðara gegnum pingið, sem
hafði pað á prjóiíunum í 53 daga, eða frá
6. júlí til 27. ágúst, og pá komið að ping-
lokum, og pannig líklega loku fyrir skotiðað
pað yrði rætt á sameinuðu pingi. Er pað
ekki ólíklegt, sögðum vjer, að pessi óelcta
burður pingsins, hefði kafnað í fæðingunni,
sem eflaust hefði átt að verða. En sökum
pess að hann hefir nú andað að okkur bænd-
unum, ættum vjer sem fyrst að kveða niður
læðu pessa, með pví að sem flest kjördæmi
á hjeraðafundum í vor skoruðu á pingmenn
sína og alping, að nema aptur úr lögum
skatt penna á pingi í sumar komanda. Jeg
hygg að hinir skattarnir muni nægja í land-
sjóð; að minnsta kosti er pað svo í peim
hreppum sem vjer pekkjum til, að lausafjár-
skatturinn og eignartekjuskatturinn — parer
engin atvinnu nje liúsaskattur — vega á
móti manntalsbókargjöldunum gömlu, einsog
sagt var á pingi að pyrfti. J>að er nú ann-
ars hægt fyrir pingm. í vor áður peir fara á
ping, að fá upplýsingu hjá sýslumönnum, um
upphæð skattanna, svo pingið gjetur ná-
kvæmlega sjeð, hverjar heimturnar verða; og
ef pingið pá óttaðist fyrir að landssjóðurinn
færi á hreppinn með «ómögum» sínum, ef
ábúðarskatturinn yrði aptur afnuminn; pá er
nær fyrir pingið, að hafa óbeinann skatt í
staðinn, t. d. toll á ljerepta sýur kaupmanna;
heldur en að hlaða tvöföldum landskatti á
bændur, sem að er rammskakkt í grundvelli
sínum, og pessvegna eingin skattfræðisregla.
(Eramhald síðar.).
KAELI ÚR BRJEFI
frá sýslunefndarmanni austanlands.
---------Gaman og gagnhefijegafmörgu
sem kemur í Norðanf., pó pótti mjer að vissu
leyti illt að Styrbjörn skyldi komast par að
til pess að ausa úr sjer ópverranum, heið-
virð blöð ættu að vera læst fyrir slíkum rít-
höfundum, sem pannig rita, látihann prenta
slíkt sjerstakt og reyni hve margir verða til
að kaupa pað, að sumu leyti var pað aptur
gott að Styrbjörn varð af með ljótu greinina
sína, pví síðan hefir hver af öðrum risið upp
°S k'fjt Styrbjörn á knje sjer, leyst niður um
liann og lúrt hann, 0g er vonandi að hann
láti sjer pá ráðningu að kenningu verða, enda
mun ekkert heiðvirt blað taka við pessháttar
ritsmíði, slikt a heima í saurblöðum — en
Styrbjörn getur nú huggað sig við brjefið í
í J>jóðólfi «frá peim gamla» (sá ervinursem
í raun reynist). — J>á pótti mjer fróðlegt
að lesa um amtsráðsfundinn 1 15. og 16.
blaðinu og las jeg pá skýrlu með athygli, par
sem jeg á að lieita að vera í sýslunefnd hjer
austanlands og pótti mjer fróðlegt að lesa,
livað pær syslunefndir höfðu til síns ágætis,
sem par eru teknar fram sem fyrirmynd, en
jeg skil ekki vel hólið um sýslunefndina í
Júngeyjarsýslu: hún samdi á fundi 1878,
reglugjörðir um sýsluvegi og lireppavegi en
jeg hafði haldið að hún hefði átt að verabú-
in að pessu fyrir löngu, að minnsta kosti
Pekki jeg sýslunefnd sem gjörði petta 1876,
(fjallvegi og sýsluvegi) og 1877 um vorið
(hreppavegi eptir uppástungu hreppsnefnda)
og feklc eklci hól fyrir í blöðunum; en pað
verlcið sem mun hafa verið lofsverðast allra
mun vera, að sýslunefndin sjálf rannsakaði
alla jafnaðarreikninga hreppanna á sjálfum
fundinum; jeg hef heyrt að til pess að rann-
saka vel venjulegan jafnaðarreikning, veiti
varla af hoilum degi, pað parf að rannsalca
vel hausthreppsverkið, reilcna eptir tíund
hvers manns, bera pað saman við vor-niður-
jöfnunarskrána og svo rannsaka sjálfan reilcn-
inginn, sem úr störum hreppum opt mun
vera umfangs mikill; jeg kalla pað vel gjört
af sýslunefnd J>ingeyjarsýslu hafi hún á 5 dög-
um (22.—26. febr.) rannsakað jafnaðarreikn-
inga 12 hreppa pannig að pað sje
nokkur endurslcoðun, aulc annara
starfa, mjer pætti fróðlegt að vita hvert öll
sýslunefndin (13 menn) í einu tók fyrir reilcn-
inginn til rannsóknar skyldu pá allir sýslu-
nefndarmennirnir hafa haft fullkomið yfirlit
og getað fulllcomlega glöggvað sig á öllum
peim tölum, sem slíkur reilcningur hefur inni
að halda, og vita hvað peir gjörðu pegar peir
sampykktu eða gjörðu útásetningar á slílcan
reikning? Til pess að geta með sanni sagzt
að rannsaka reikning parf meira en heyra
hann lesinn upp eða jafnvel að lesa hann
sjálfur yfir; svo mikið skynbragð ber jeg á
reilcning, að mjer finnst purfa að reilcna og
leggja saman allt sjálfur), eða hvert liver
sýslunefndarinaðurinn tók einn reikning til
rannsólcnar, sú aðferð íinnst mjer heldur elclci
góð; bæði kunna sumir af sýslunefndarmönn-
um að vera ónýtir reilcningsmenn og óvanir
reikningastörfum, og svo virðist mjer hollara
að sami maðurinn eða sömu mennirnir rann-
salci slíka reilcninga, pá verður endurskoðun-
in fremur sjálfri sjer samlcvæm; mjer íinnst
bezt, er lílca lögum samkvæmt, að sýslunefnd-
in kjósi mann til pessarar endurslcoðunar,
sem hún treystir til pessa starfa, og jeg pekki
sýslunefnd sem felur oddvita sínum að end-
urslcoða jafnaðarreikninga hreppanna, (líklega
af pví liún álítur hann færan til pess, enda
munu orð sýslumanns ráða miklu, pegar
sýslunefnd rannsakar sjálf jafnaðarreilcning-
ana ; jeg held slílct verlc verði að gjöra í næði,
cn ekki í íljótheitum og til að lcoma pví af,
og ætli sýslunefndarmenn Júngeyjarsýslu sum-
ir sjeu elclci líkir öðrum mönnum sem jeg
pckki 1 pví, að peim pyki illt að sitja marga