Norðanfari


Norðanfari - 30.10.1879, Blaðsíða 4

Norðanfari - 30.10.1879, Blaðsíða 4
— 100 — óreglu, en einkum ef þau væru svo iðjusöm og trú sem þeim væri mögulegt, og áinnu sjer með þvi liylli húsbænda sinna, mundu þau aldrei þurfa að kvárta um oflágt kaupgjald“. Y.: „pað er þó vissulega mikill munur á kaupi embættismannanna okkar og kaupi vinnuhjúa. Embættismenn hafa 3000 kr. í árlegt kaup, en vinnumaðurinn, með því öllu sem þú reiknar honum í kaupið, 433 kr. Embættismaðurinn hefir því sjöfalt kaup við vinnumanninn, en ætla má að báðir þurfi að lifa bærilegu lífi“. B.: „Hjer er nú nokkuð óliku saman að jafna, enda er kaupmunur mikill, og hefir sumum orðið tíðrætt um þetta háa kaup, þessa hálaunuðu menn, sem sumir kalla embættismenn vora. En auðvelt mun þó að sanna, að embættismaðurinn með konu og nokkrum börnum, sem búa þarf í kaupstað þar sem engin grasnyt er hlýtur að hafa meiri útgjöld en sveitarbóndi sá, er jeg tók dæmi af áðan, en þau útgjöld voru tvennar 1300 kr. eða 2600 lcr. það er vitaskuld, að mikið af útgjöldum þessum borgast ef embættismaðurinn getnr haldið bú á góðri jörð, eins og flestir prestar vor- ir gjöra, en þó virðist eigi ólíklegt, að presturinn þurfi að hafa hálfu meira kaup en vinnumaðurinn eða um 900 kr. og meira hafa sumir prestar eigi haft, en margir minna. ]pað, er min skoðun að prestar þeir, er búa á góðum bújörðum, ekki sízt ef hlunnindajarðir eru, komist langt um betur af með 900 til 1000 kr. laun, en aðr- ir embættismenn, er eigi geta haldið bú, komast af með 3000 króna laun. 1 tilliti til samanburðar á kaupi em- bættismanns og vinnumanns er það og at- hugavert, að á sama tíma sem vinnumaður- inn mcð dugnaði, trúmennsku og sparsemi getur áunnið sjer laglegan bústofn, og ef hann hefir fengið hylli góðs húsbónda, einn- ig hlotið hentugt jarðnæði, á sama tima safnar embættismanns efnið mikilli skuld fyrir lærdóm sinn og menntun. þegar hann nær embætti, er hann því gjarnan í mikið meiri skuld eða hefir misst langt um meira fje en vinnumaðurinn græddi á sama tíma. Enn má gæta þess, að ýtns óhjásneiðanleg- ur tilkostnaður fylgir embættum mörgum, er alþýða hefir litla hugmynd um. Jeg á- lít því vinnumanninn eigi hjáskiptann þó hann hafi sjöfalt minna kaup en búlaus embættismaður í kaupstað er sjá þarf um konu og börn. Allt fyrir það álít jeg eigi embættislaun í sjálfu sjer of lág, sizt þeg- ar lítill dugnaður fylgir embættismanninum, en jeg álít þau heldur ekki of há, þarsem góðir og gagnsamir embættismenn eiga hlut að máli, því þá eiga launin meðfram að vera verðlaun fyrir góða framgöngu, hlutaðeigendum til verðugrar umbunar, og öðrum til uppörfunar. J>ví er eins varið fyrir þjóðinni eins og húsbóndanum, hún á að liafa nákvæmt tillit með störfum þjóna sinna og launa þeim eptir verðleik- um. Hún á ekki að segja: öll ykkar laun eru of há, og þið hafið ekkert með þau að gjöra sem gagn er að, þið eruð ónýtir þjónar og landsómagar, þetta mundi ekki þykja vel talað af húsbónda til hjua sinna jafnvel þá ómenntaður væri og lítt siðaður en því síður er það vel sagt af leiðtogum þjóðarinnar til embættismanna landsins. Miklu heldur ætti þjóðin að ávarpa em- bættismenn sína á þessa leið; Ef þið eruð góðir og uppbyggilegir embættismenn skal jeg launa ykkur vel, en ef þið eruð ónýtir þjónar hafið þið ykkar laun úttekið, og eigið ekki skilið að heita embættismenn mínir. |>að væri miklu nær að veita gáfuð- um menntamönnum meðal alþýðu greiðari aðgang til opinberra sýslana, sem þeir væru vel hæfir að gegna, og með því fjölga em- bættismannaefnum, svo hægt væri að velja ur þeim þá beztu, heldur en að þurfa að gjalda ónýtum embættismönnum. En allir embættismenn vorir meðal þeirra „hálaun- uðu“ eru ekki ónýtir þjónar, vjer verðum að finna ráð til að gjöra þeirra rjettan mun, það er betra en að sjá eptir bitanum ofan í þá, sem unnið höfðu fyrir honum, eða líklegir eru til að gjöra það, ef kosti þeirra eigi er þröngvað“. V.: „f>að getur nú verið að óliku sje saman að jafna, embættismanninum, og vinnumanninum, en víst er þó það, að reynslan sýnir að kaup hjúa eigi nægir td þess, að þau geti byrjað búskap, eða stað- ið í þeirri stjett svo mynd sje á“. B.: „ Jeg gat þess áðan, að mest væri undir því komið hvernig með væri farið; |>etta á við um allar stjettir. J>að er margföld reynzla fyrir því, að vinnumaður og vinnukona geta í sameiningu gefið með einu barni eitt hundrað á lardsvísu eða 66 kr. á ári, og þar að auki fengið fullan klæðnað, Ef hjú þessi voru barnlaus gætu þau á 10 árum dregið saman 660 kronur auk fatnaðar, fyrir þetta fje geta þau keypt nokkurn bústofn, svo sem 1. kú, 2 hross, 20 ær, rún) og nokkra búshluti, auk þessa geta þau áv&xtað kaup sitt jafnótt og það greiðist, og aukið það enda öðrum að baga- lausu einkum með dyggri þjónustu og trú- raennsku, sem flestuin mun drjúgust til hamingju og gróða.“ Y.: „Ekki get jeg nú samt skilið í þvi að lausamennirnir hafi eigi meira upp úr atvinnu sinni en vinnumennirnir, þeir mega lifa svo fritt, og vera sínir eigín húsbænd- ur, þar sem vinnumennirnir þurfa að þrælka sýnt og heilagt, og geta aldrei verið frjálsir." B.: „J>arna komstu með það, laxmaður, þarna sýnir þú menn sem vert er um að tala. Lausamenn eru optast þeir menn, sem eigi una yfirriðum annara, en vanta efni, hyggindi og liamingju til að geta haldið jörð og bú. J>eir eru flestir liinir mestu óreglumenn, og ná sjaldan hærra sessi en þessum valta lausabekk, þeir eru eiginlega i engri stöðu, og hafa því heldur ekki nein veruleg rjettindi i þjóðíjelaginu. En hvað um það, þeir græða máske auð- fjár á lausamennskunni, já það gætu þeir máske sumir ef vel væri á haldið, ef þeir frá því fyrst verður unnið á vorin innu af kappi hjá bændum að vallarvinnu, húsa- byggingum, jarðabótum og heyskap m. fl. gætu þeir á þeim tíma unnið rúmar 200 kr. auk fæðis, og ef þeir síðan hinn tima árs gætu unnið fyrir fæði og öðru er þeir með þyrftu er þetta álitlegur gróðavegur. En fyrir þessu er sjaldan ráð að gjöra. Á vorin munu þessir sjaldan eiga mikinn afgang eptir af kaupi sínu fyrir liðið ár, og má enda vel yfir láta, ef það hrökkur fyr- ir þörf og óþörf útgjöld þeirra“. V.: „Mjer sýnist þá rjettast að við hætt- um þessu tali, og skal jeg fara til þín næsta ár, má vera það hafi eins góðar afleiðingar fyrir míg eins og lausamennskan“. B.: „Ef þú reynist trúr yfir litlu munt þú verða settur yfir meira, og jafnvel yfir meira en lausamaðurinn og embættismaður- inn“. Frjettir. Veðuráttan hjer norðanlands var næstl. surn- ar yfir allan lieyskapartímann hin hagstæðasta, svo þó að grasvöxturinn væri sumstaðar lítill þá heyjaðist furðanlega vel og heyin með beztu nýting. Hausttíðin, að stöku dögum undan- skildum, hefir og verið æskileg, einkum frá því um miðgöngur til hins 11. þ. m. að þá kom norðanátt, sem dyngdi niður miklum bleytusnjo, svo að víða varð jarðskart og sem hjelzt við til þess fyrir og um næstl. helgi, að hjer kom bezta hláka, svo að víðast í byggðum varð öríst. Fiskafli hefir hjer í sumar opt innfjarðar verið með minna móti nema þá síld hefir verið til beitu og nú ný- loga aflaðist og ralc nokkuð af kolkrbba. — Ejárílutningaskipið «Camoens» frá Skotlandi, fór hjeðan 26. f. m., með 2,302 sauði. Skot- ar borguðu þá rýrustu með 18 en meðallags 20 og hina vænstu 22 krónum. Sauðir úr jpingeyjarsýslu þóttu að jafnaði vænstir, eink- um af Hólsfjöllum. 11. þ. m. hafði «Ca- moens» farið með frá Seyðisf. 2,360 sauði. Með «Camoens», fóru hjeðan sem farþegjar, herra kaupstjóri Tr. Gunnarsson, sjera Arni Jóhannsson frá Glæsihæ og ungfrú Laufey Bjarnardóttir frá Laufási. — Fjártökuskipin «Hertlia» og «Rósa» lögðu hjeðan heimleiðis 14. og 15. þ. m., bæði með hlaðfermi og þar á meðal 1599 tunnur af kjöti. Fje reyndist í liaust í meðallagi á hold, en rýrt á mör. Fjártökuprísar urðu hjer á fieirstum höfnum norðan- og austanlands líkir. Með «Hertliu» tóku sjer far Sveinn Sveinsson búfræðingur og Magnús gullsmiður Jónsson, er á heima lijer í bænunr og með «Rósu» Gunnar Ein- arsson frá Kesi í Höfðakverfi. — J>á er aust- anpóstur kom hingað 23. þ. m., frjettist að líkt tíðarfar hefði verið eystra í liaust og hjer en áfellið þó minna. Hlaðfiski var í þ. m. á Vopna- firði og gnægð af hafsíld og kolkrabba til beitu og á Seyðisfirði fjarska afli hjá norðmönnum af síld, þá var og kominn á Eskifirði mikill afli af síld og fiski; góðu-r fiskafli er ogsagð- ur í öllum veiðistöðum hjer norðurundan þá gefur. Að áliðnu í sumar og liaust gekk hjer yfir inegn kvefsótt og í stöku mönnum lungna- bólga. Engir nafnkenndir ljetust samt svo að vjer liöfum lieyrt, nema hinn valinkunni heiðursmaður, jarðaeigandi |>ervaldur Sigíússon á Dalabæ í Hvanneyrarsókn, sem kominn var yfir sjötugt; hann var meðal hinna efnug- ustu bænda lijer norðanlands. Einnig er látinn (4. þ. m), hinn þjóðkunni gáfu- og merkismaður Snorri Jónsson, dýralæknir í Papey í Geithellnahrepp í Suður-Múlasýlu, rúmt þrítugur að aldri; liann hafði lengst af í sumar verið veikur og rúmfastur fyrst af gigtfeber og síðan lungnabólgu, er leiddi hann til bana. Auglýsingar. J>eir prestar eða kirkjuráðendur, sem kynnu að panta hjá mjer altaristöflur fram- vegis, bið jeg vmsamlega að láta mig vita það hið allra fyrsta, þar jeg þarf mjög lang- an tíma til að búa mig út með efni og á- höld einneiginn stendur lengi á að gjöra þær. Völlum í Svarfaðardal 23. okt. 1879, A. Gíslason. — Hver sem með sönnun getur leitt sig eiganda að hvítkollóttri á, á annan vetur, með mínu fjármarki, er mjer var dregin í haust optar en einu sinni, verður fýrir næst- komandi nýár, að semja við mig um fyrir- höfn á herini m. m. og borga auglýsingu þessa. Hvammi í Möðruvallakl. sólcn 21. okt. 1879, J>órður Sigfússon. Rauðblesóttur hestur, fimm vetra gamall, heldur lítill vexti, með marki sem vjer óljós- lega munum, hvarf 28. sept. frá Öngulstöðum í Eyjafirði, og er finnandi beðinn að skila honum þangað gegn sanngjarnri borgun. Sunnudaginn í 15. viku sumars, fannst á veginum, millum Borgar og Blómsturvalla í Glæsibæjarhrepp, nýlegt borðalagt undir- teppi, sem eigandi getur vitjað á skrifstofu Nf. mót fundarlaunum og borgun fyrir aug- lýsingu þessa. Valgerður Sigurðardóttir, í húsi Hansar Guðjónssonar á Akureyri. — Nálægt veginum skammt fyrir framan Alcureyri, hafa fundist reiðbuxur og reið- beizli, sem rjettur eigandi má vitja hjá Bjarna Jóhannessyni á Akureyri í húsi Frb. Steins- sonar. Eigandi og ábyrgðarm.: Rjörn Jónsson. Prentsmiðju Norðanfara. B. M. Stephánsson

x

Norðanfari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.