Norðanfari - 20.12.1879, Blaðsíða 3

— 119
livað djúpar rætur hún er lbúin að festa hjá
oss. Honum finnst að enginn af' peirn, sem
að undanförnu hefir ritað um ráð við of-
drykkju, haíi að gætt af hvaða rótum hún er
runnin, og liafi pví elcki bent á einka ráðið,
sem hann segir áreiðanlegt, og hljóti að
duga, og pað er — segir hann — «vaxandi
pjóðmenntun. — En helzta orsökin til pess,
að enginn hefir að undanförnu kennt petta
ráð Húnv. við ofdrykkju, mun að öllum líkind-
um sú, að flestum mun vera kunn sú sorg-
arsaga : »a ð m e n n t u ð u , g á f u - o g
snildarmennirnir, sem hafa næma
tilíinningu fyrir hinu góða og fagra, falla
fyrir töfravopnf óvinarins, Bakkusar, engu
síður en ósiðuðu einfeldningarnir.« Já, að
hugsa um ófdrykkju prestanna er gremju-
legra enn svo, að pað taki nokkrum tárum;
en sjálfsagt dettur engum í hug að afsaka pá
með menntunarleysi. |>etta hlýtur Húnv.
, að játa, að er satt, og urn leið, sannfærast
um, að menntunin er ekki áreiðanlegt með-
al gegn ofdrykkju. Nei, pað er öðru nær, pví
<stór sár purfa mikla græðslu«. En pað er
satt, að ofdrykkjan er innvortis sjúkdómur,
sem á rót sina í »breyzkleikanum», sem jafn-
ap meira og minna, og með ýmsu móti loð-
ir við oss mennina, hvort sem vjer erum
menntaðir eða ómenntaðir, og hvort sem oss
íinnst að vjer sjeum stórir og sterkir á svell-
inu, eða veikir og valtir, í próttleysi viljans
til að hafna stopulli stundar gleðí, eða peim
svikula raunaljettir, sem BakkuS veitir vin-
um sínum. En pó pað liggi í augum uppi,
áð pjóðmenntunin er allt annað, enn «sár-
heitta vopnið á Bakkus«, neitar víst enginn
skynsamur maður ágæti hennar og nauðsyn;
og pað er sannarlega eigi um skör fram, að
Húnv. kvartar um skort á alpýðu menntun
og menntunarstofnunum lijer á landi, og öllu
pví hága sem af slíkum skorti leiðir, einnig
skorti á saklausum og upplífgandi skemmt-
unum. Og hvað mun valda pví, að svo fá-
ar menntnnar stofnanir eru hjer á landi?
Skyldi pað ekki helzt vera skortur á pening-
um? pví peir eru og verða ætíð afl peirra
hluta sem gjöra skal. En væri pví mesta
af öllum peim púsundum króna, sem út af
pessu fátæka landi fara fyrir áfenga dryklti —
pjóðinni til óheyrilegs tjóns og ósóma, —
varið til að hæta úr pjóðmenntunar skorti,
og til annara góðra og nytsamra fyrirtækja,
einnig nokkru til saklausra, upplífgandi og
menntandi skemmtana, pá mundi margt fá
annað útlit en pað nú hefir hjá oss, og mun
ohætt að fullyrða, að enginn sannur mann-
vinur, enginn sannur íslendingur, mundi pá
harma fráfall Bakkusar.
Á meðan pað cr elcki lögum hundið, en
sem vjer vonum að verði innan skamms:
að «áfengir drykkir verði ekki lengur algeng
verzlunarvara á Isíandi», pekkjum vjer enn,
sem fyrr, ekkert áreiðanlegra meðal gegn of-
drykkju enn bindindi, ef kröptug samtök væru
iviðhöfð, Góður tjelagsskapur hlýtur að hafa
góðar afleiðingar, og dýpri og sælli má sú
gleði vera, sem trúum bindindis fjelagsskap
fylgir, heldur en hin, sem fæst fyrir ómet-
anlegt verð hjá vínguðinum.
f>að er auðsjeð, að Húnv. skoðar og út-
listar bindindið frá hinni dimmu liliðinni,
einkum í frelsislegu tilliti, pó er augljóst, að
ekki dugar að pvinga neinn til að segja skil-
ið við Bakkus, og pað er heldur ekki gjört,
peir sem ganga 1 hindindi, hvort sem pað
eru reglu- eða óreglumenn, liljóta að gjöra
pað með sínum eiginn frjálsa vilja, vegna
pess peir vita, að peir með pví, gefa af sjer
gott eptirdæmi, komi miklu góðu til leiðar,
en í veg fyrir ótal margt illt og óguðlegt,
og petta finnst oss vera hin ijetta notkun
skynsemi og mannfrelsis, og hin rjetta rót
sannrar manndyggðar, eða finnst ekki Húnv.
pað líka? Að líkja bindindis tilraunum við
pað, pá risið er upp í fáti til að taka voða
frá hörnum á ekki við. J>eir sem stofna
bindindisfjelÖg, gjöra pað víst með yfirlögðu
ráði, og íhugun pess: að margir peir, sem
komnir hafa verið til vits og ára, hafa sært
hæði sjálfa sig og aðra, banvænu sári vegna
pess, peir að ópörfu Ijeku sjer að voðanum.
J>að er eptirtektavert, — segir Húnvetn-
ingurinn —-, að enginnaf peim »mestusann-
leiksvottum sem uppi hafa verið, heíir kraf-
ið eða ráðlagt almenningi hindindi áfengra
drykkja« o. s. frv. Jeg leyfi mjer pá að
minna bæði Húnv. og aðra, sem hafa hag-
nýtt sjer pessa sömu afsökun á: að peir
mestu sannleiksvottar sem uppi hafa verið,
lifðu og dóu á austurlöndum, par sem vínið
hafði síður skaðlegai^ verkanir, en pað hefir
hjer á Norðurlöndum, en hefði pá verið á
Austurlöndum jafnmikil pörf á hindindi á-
fengra drykkja, eins og nú er orðin hjá ís-
lendingum, mundu pessir sannleiksvottar ekki
hafa aptrað mönnum frá að stofna bindind-
isfjelög, pað getur hver kristinn og heilvita
maður skilið.
J>að hefir lengi viðgengist í heiminum
pegar átt hefir að koma einhverju góðu til
leiðar, hafa pví einatt mætt tálmanir, en sár-
ast er, pegar slíkar tálmanir koma úr peim
áttum sem sízt skyldi.
En góðir landar! sem unnið hinu saiina
frelsi, hugleiðið: að án haráttu fæzt enginn
sigur. Látið ekki illgresið standa (hvað sem
Húnvetningnum kann að sýnast í pví efni),
heldur reynið með iðni og atorku að upp-
ræta pað, i vissri von um, að fyrir pað sama
muni akur dyggðaog farsældar, hlómgast og
hera margfaldan ávöxt — og pá hafið pjer
sannarlega ekki unnið fyrir gýg.
Kona í Eyjafirði.
t
Helga ]>órarinns(lóttir.
Hví er svo pögult í blómlundi blíðum?
brotin harpan er söngdýsin sló.
Hví drunar náhljóð í dimmbleikum hlíðum?
og dettur sú eikin sem lengi var frjó.
Hví er svo vosköpum hart niður raðað?
heimilað dauðanum stundlegt allt fjör,
alvalds að boði sem aldrei fær skaðað,
ætlar hann lífinu dýrðlegri kjör.
Hljótt er nú orðið í blómdalnum blíða,
burtu er svalan er skemmti vel pjóð,
pögnuð er raustin hin fagnaðar fríða,
fjötruð er helböndum skáldkonan fróð;
Helga J>órarni hugsvinnust getin
húsfreyja aldin, að ljóðasnild kunn,
hún var af sjerhverjum manni vel metin,
mærum sem teigaði vísdóms af brunn.
Eðallýnd, lieiíráð og inndæl við lýði,
ástkærust móðir hjúum nærgæt,
hún var sannkölluð heimilis prý,'>,
hreinlynd og trúföst í raunum ágæt,
studdi vel ektamann, studd drottins anda,
studd af rjettsýni, góðfýsi. dáð,
studdi opt meðbræður stadda i vanda,
studdi með trúrækni gjörvallt sitt ráð.
Hvað stoðar langort í ljóðum frá greina
listum er prýddu hið andaða vif,
eða með grafrúnum útmála reyna,
innföllin hðfleyg 0g hugmynda líf,
Ijóð hennar djúpsæu láðs búar geymi,
í lofsverðum heiðri uiú snæpakta fold,
minningin bergmálar munar í heimi,
mannorðið lifir pó dáið sje hold.
8. 13.
Frjettir innlendar
5. p. m. kom póstur að austan hingað,
sem er nú pessa ferð Benedikt Jóhannesson
frá Fornastöðum í Fnjóskadal, er Stefán
póstur hefir fengið fyrir sína hönd; hann
var með St. í fyrra og reyndist ötull og á-
reiðanlegur maður. Helztu frjettir að aust-
an eru pessar:
Úr brjefi úr Fáskrúðsfirði 13. október p. á
«J>að er nú ekki langt siðan að 5 skút-
ur Færeyinga og 5 enskar fóru hjeðan, og
pó peir ensku hafi óneitanlega annarstaðar
sýnt af sjer hrekkjapör, pá eru pað ekki peir,
sem hjer liafa verið á meðal peirra síðar-
nefndu, er merkismaðurinn Charles Henrilr
Wolncíus frá Grímshæ á Englandi, sem kom-
ið hefir hingað um nokkur ár og sýnt fólki
hjer einstalcar góðgjörðir, rausn og hjálpsemi.
Öðru máli er að skipta um Færeyinga; peir
hafa haft hjer 10 háta úthúna með línum,
og lagt fyrir utan Fáskrúðs- og Stöðvar-
fjörðu og stýflað inngöngu aflans á firðina.
J>eir hafa og sótt fast sjóinn, enda hafa peir
ekki haft annað að stunda. J>eir voru hætt-
ir að róa fyrir nokkru og biðu pví hjer eptir
leiði, penna tíma notuðu peir sjer til pess
að byrgja sig með heilum báta förmum af
trjáviði úr franska herskipinu, sem strandaði
hjer í vor og 'eptir var af. J>að var annars
siður peirra á snnnudögum, að koma heim á
bæi til að snýkja sjer út góðgjörðir, en kæmi
menn fram til peirra, pá var lítið um greið-
ann, sllkir ódrengir eru peir.»
Úr brjefi úr Eskifirði dag 22. nóvember.
«Ormakorn Tuliniusar mun nú að mestu
eða öllu útselt, mest af pví mun hafa farið
fyrir 14 kr. 200 pd., menn láta annars dável
af pví (flestir hafa keypt pað sem gripafóður,
en líklega slæðst nokkuð af pví ofan í liina
æðstu gripi, mennina), telja pað hveitimikið.
J>egar áleið fór ormurinn úr pví, hann var
eins og Melur að sjá, hvítur á lit, með rauð-
um díla um haus, hjer um puml. á lengd
og á við mjótt seglgarn á digurð, og held
jeg sje óhætt að fullyrða, að hálftunna mæld
af pessu korni. hafi vegið yfir 100 pd., og
var pó lítið sem ekkert af maðki orðið eptir
í pví.»
Úr brjefi að austan dag 23. nóv. 1879.
«Jón á Borgargarði í Geithellnahrepp í
Suðurmúlasýslu, merkismaður, rnissti dreng
13 ára gamlan, sem lijet Níels og passa átti
vindmylnu föður síns, en vindmylnan varð nú
drengnum að bana, er atvikaðist pannig, að
hann gekk í mylnuna, en hvassviður var, syst-
ir hans, sem var úti, sá að mylnan stansaði
allt í einu, stúlkan og móðir hennar gengu
pegar í mylnuna, sáu pær bá að drengurinn var
hengdur í hálsúeti sínu, með pví móti að
endarnir af pví höfðu flækst inn 1 mylnuna.
Aður höfðu foreldrar pessa drengs misst 2
sonu sína, er báðir höfðu drukknað. Annah
sorgar atburðinn bar að á Krossi í Mjóaíirði,
sem leiddi af pví, að par kom inn á fjörð-
inn mikið af síld, er fyllti par djúpan vog
millum tveggja bæja og fólk pyrptist að til
pess að ausa upp síldinni og nieðal annara
2 drengir frá Krossi, annar 16 til 17 ára er
lijet Einar, en liinn yngri, faðir peirra
hljóp til næsta hæjar, að fá par net til pess
að girða fyrir voginn svo síldin misstist ekki
aptur út, vildi pá svo til, er Einar hljóp par
cptir hallfleyttri klöpp, sem hálka var komin